پمپ پریستالتیک چیست؟

پمپ‏ پریستالتیک (Peristaltic Pump) گونه‌‏ای از پمپ‌‏های جابجایی مثبت است که برای انتقال طیف گسترده‎‏‌ای از سیالات در محدوده دبی چند میلی‌لیتر در ساعت تا چندین متر مکعب در دقیقه استفاده می‏‌شود و از ابداع و تکمیل آن بیش از یک قرن می‌‏گذرد. در این پمپ‌‏ها سیال درون یک لوله انعطاف پذیر محبوس می‌‏شود و به وسیله یک سری غلتک که به وسیله یک محرک که معمولا یک روتور است، به جریان می‏‌افتد.

در پمپ‏‌های پریستالتیك به دلیل اینکه فقط بخش داخلی تیوب با سیال در تماس است، میزان استهلاک کم است و لذا این تجهیزات صنعتی برای انتقال سیالات خورنده، سیالات با ذرات ساینده و سیالاتی که به تنش برشی حساس هستند، کاربرد دارند؛ همچنین به دلیل عدم تماس سیال با محیط بیرون در این پمپ‌‏ها و درنتیجه عدم ورود آلودگی به سیستم، برای پمپاژ سیالاتی که نیاز به شرایط استریل دارند، مناسب هستند. این پمپ‌‏ها به طور گسترده در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، داروسازی، شیمیایی، پزشکی، معدنی و … مورد استفاده قرار می‌گیرند.

(یک نمونه پمپ پریستالتیک Fluimac مدل HELIOS AS-AS/FX)

نحوه کار پمپ پریستالتیک:

پمپ‏‌ پریستالتیک بر اساس اصل بیولوژیکی “پریستالتیس” کار می‏‌کند. این اصل شامل انقباض و انبساط غیر ارادی عضلات در دستگاه گوارش (مری، معده و روده‏‌ها) برای پیشبرد مواد غذایی است. بر این اساس، یک پمپ پریستالتیک با فشرده سازی و رفع فشار بر روی یک لوله انعطاف پذیر سبب انتقال سیالات می‏‌شود. با چرخش روتور پمپ، غلتک‌‏ها یا کفشک‏‌های پمپ به حرکت در می‏‌آیند و باعث ایجاد فشار بر روی دیواره بیرونی لوله انعطاف پذیر یا شلنگ پمپ می‌‏شوند. این حرکت چرخشی و نوسانی باعث ایجاد مکش در ورودی پمپ می‏‌شود و هم‏زمان سیال را به سمت خروجی پمپ انتقال می‏‌دهد.

 شماتیک نحوه عملکرد پمپ پریستالتیک در یک چرخش 360 درجه روتور.-قسمت سبزرنگ سیال در حال مکش، قسمت آبی رنگ سیال در جریان درون پمپ و قسمت قرمز رنگ سیال در حال تخلیه را نشان می‏‌دهد.

انواع پمپ پریستالتیک:

پمپ‌‏ پریستالتیک بر اساس مکانیزم و فشار کاری به دو دسته پمپ‌‏های تیوبی و پمپ‌‏های شلنگی تقسیم می‏‌شوند:

1. پمپ تیوبی:

در این گونه از پمپ‏‌های پریستالتیک از غلتک و تیوب‏‌های معمولی برای فشار‏های پایین (کمتر از 12 بار) استفاده می‌‏شود. با حرکت روتور و چرخش غلتک‌‏ها و درنتیجه فشار به تیوب‌‏ها، سیال منتقل می‌‏شود. این تجهیزات صنعتی حداقل 2 غلتک با اختلاف زاویه 180 درجه و حداکثر 8 تا 12 غلتک دارند. با افزایش تعداد غلتک‌‏ها، فرکانس پالس سیال پمپ شده در قسمت خروجی افزایش می‌‏یابد و درنتیجه دامنه پالس را کاهش می‏‌دهد.

نکته منفی در افزایش تعداد غلتک‌‏ها این است که به طور متناسب فشار نوسانی بر روی تیوب زیاد می‏‌شود و بر اثر تنش‌‏های ایجاد شده ناشی از آن عمر تیوب کم می‌‏شود. مصرف برق کم، گشتاور کم برای شروع به کار و تعمیر و نگهداری آسان به دلیل عدم نیاز به روان‏کاری از مزایای این نمونه از پمپ‏‌ پریستالتیک است.

انسداد و انتقال سیال در تیوب با ضخامت دیواره آن تغییر می‌‏کند. بر اساس نوع طراحی، غلتک‏‌ها می‌‏توانند انسداد-ثابت باشند یا بر روی فنر نصب شوند. در نوع انسداد-ثابت، غلتک‏‌ها هنگام چرخش مکان ثابتی دارند و با فشار لوله در هنگام پمپاژ سیال، انسداد ثابت می‌‏ماند. در نمونه دیگر، تنش روی تیوب، تابعی از ثابت فنر است. به عبارت دیگر فنر برای غلبه بر مقاومت دیواره لوله و فشار سیال طراحی می‏‌شود.

(پمپ پریستالتیک تیوبی با غلتک)

بیشتر بخوانید: پمپ اسلاری چیست؟

2. پمپ شلنگی:

این نوع از پمپ‌‏های پریستالتیک به جای غلتک، کفشک دارند و با لوله‏‌های تقویت شده برای فشارهای بالا (16 بار) و کارهای سنگین استفاده می‌‏شوند. پوسته این تجهیزات صنعتی برای جلوگیری از سایش قسمت خارجی شلنگ و خنک کاری از مواد روان کننده پر می‌‏شود. جنس سفت و دیواره‌‏های ضخیم شلنگ‌‏ها نیاز به نیروی بیشتر و در نتیجه صرف انرژی بیشتر برای انتقال سیال نسبت به پمپ‌‏های تیوبی دارد. در صورت عدم نیاز به فشار کاری بالا یا پمپاژ سیالات ساینده استفاده از پمپ‏‌های تیوبی مناسب‏‌تر است.

(پمپ پریستالتیک شلنگی با کفشک)

اجزاء پمپ پریستالتیک:

اجزای اصلی پمپ پریستالتیک به ترتیب زیر است:

• درایور یا الکتروگیربکس که شامل الکتروموتور برای تامین انرژی دورانی پمپ، کنترلر، نمایشگر، ورودی و خروجی‏ و محفظه است.
• هد پمپ به قسمت چرخان پمپ گفته می‌‏شود که بر روی شافت متصل می‌‏شود و دارای چند غلتک یا کفشک است که با ایجاد فشار روی قسمت بیرونی لوله سبب ایجاد خلاء و فشار در سیال می‏‌شود و در نتیجه سیال پمپاژ می‌‏شود.
• شلنگ یا تیوب که وظیفه حمل و انتقال سیال را بر عهده دارد.
• بدنه پمپ که بیشتر از جنس فولاد ضد زنگ است. معمولاً در نمونه‌های صنعتی از چدن آلیاژی هم برای بدنه پمپ‌ها استفاده می‌شود، اما در نمونه‌های آزمایشگاهی امکان استفاده از پلاستیک خشک برای بدنه دستگاه فراهم شده است.
•  برای جلوگیری از نشت مایعات، جامدات و گازها به بیرون از سیستم از اتصالات آب‏‌بندی استفاده می‌شود.

(شماتیک اجزای پمپ پریستالتیک شلنگی)

کاربرد پمپ پریستالتیک:

پمپ‌‏ پریستالتیک در صنایع مختلف برای انتقال و اندازه‏‌گیری انواع سیالات با شرایط، خنثی، استریل، خورنده، حساس به تنش برشی و یا با ویسکوزیته بالا در فشارهای پایین و بالا کاربرد دارد که به برخی از آن‏ها اشاره می‌‏شود:

• صنایع غذایی و نانوایی برای جابجایی لبنیات، نوشیدنی‏‌ها، روغن‏‌ها، سس‏‌ها و طعم‌‏دهنده‏‌های طبیعی، چربی‌‏ها، خمیر کیک‏ میوه‏‌ای و …
• صنایع دام و طیور و پرورش ماهی برای تزریق دارو به دام، افزودن خوراک به استخر و تنظیم PH استخر ماهی و …
• صنایع دارویی و آرایشی بهداشتی برای پرنمودن ظروف از مایعات مانند شربت‌‏ها، قطره‏‌ها، شامپوها و … ، پوشش‌‏دهی به قرص‌‏های روکش‏دار، تزریق ویتامین‏‌ها، اندازه‏‌گیری دقیق مواد دارویی و …
• کاربردهای پزشکی و دامپزشکی در دستگاه‏‌های پزشکی مانند دستگاه دیالیز و دستگاه‌‏های آزمایشگاه تشخیص طبی مانند اتوآنالایزر، سیرکولاسیون خون در هنگام جراحی بای‏پس قلب، تزریق مواد دارویی و آزمایشگاهی به موجود زنده، آسپیراسیون محیط کشت بافت و برداشت از محیط‌های سلولی و …
• صنایع تصفیه آب و فاضلاب برای پر یا تخلیه نمودن مخازن در آزمایشگاه‏‌های تصفیه، تزریق فلوراید، کربن فعال، سود سوزآور و لجن زدایی از فاضلاب و …
• صنایع شیمیایی، پتروشیمی و پالایشگاهی برای انتقال مواد شیمیایی با دقت بالا و میزان یکسان در زمان طولانی در آزمایشگاه‌‏ها، پرکردن باتری، انتقال سوخت، الکل‌‎ها، چسب‏‌ها، رنگدانه‏‌ها، حلال‏‌ها و …
• صنایع رنگ‏سازی برای انتقال رنگ‏‌های اکریلیک، جوهر، رنگ‏‌های بر پایه آب و ترکیب رنگ‌‏ها با یکدیگر
• صنایع کاغذسازی برای پمپاژ پالپ کاغذ و اندازه‏‌گیری مواد
• صنایع ساختمانی و سرامیک‏ برای انتقال سیمان، گچ و …، پمپاژ چسب‌‏های کاشی و سرامیک، پرکردن قالب، تغذیه با فیلتر پرس و …
• صنایع معدنی برای انتقال اسلاری و فرآوری مواد معدنی
• کاربردهای کشاورزی در سیستم‌‏های تغذیه و کنترل مواد غذایی برای گلخانه‏‌های هیدروپونیک، پمپ سپ‌ساکر برای استخراج شیره درخت افرا و …
• صنایع نظامی برای پمپاژ مواد خطرناک برای ساخت مواد منفجره
• شستشوی صنعتی برای تزریق و تنظیم مواد شوینده در ماشین‏‌های لباسشویی صنعتی در هتل‏‌ها، بیمارستا‏ن‌‏ها و …

مزایا و معایب:

از مزایا پمپ‌‏ پریستالتیک می‌‏توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از آنجایی که فقط دیواره درونی پمپ با سیال در ارتباط است و استهلاک کم است، در نتیجه از پمپ پریستالتیک برای پمپاژ سیالات خورنده استفاده می‌‎‏شود.
• برخی از پمپ‏‌های پریستالتیک خاصیت خودمکشی تا ارتفاع 9/8 متر را دارند.
• طراحی بدون آب‏‌بند و جدا بودن سیال از پمپ باعث کاهش نشت و آلودگی در این پمپ‏‌ها می‏‌شود.
• این پمپ‏‌ها می‌‏توانند سطح بالای دقت حجمی در نمونه‏‌برداری و اندازه‏‌گیری سیالات را ارائه دهند.
• تنوع در ساخت تیوب و شلنگ به این پمپ‌‏ها امکان پمپاژ گستره‌‏ی گوناگونی از سیالات را می‌‏دهد.
• قابلیت خشک کار کردن پمپ پریستالتیک اجازه می‏‌دهد تا خط لوله از مخزن جدا باشد.
• عملکرد برگشت‌‎‌پذیر، امکان پمپاژ دوطرفه با تنظیم جهت چرخش و با عملکرد ثابت را در این تجهیزات صنعتی فراهم می‏‌کند.
• در مقایسه با انواع دیگر پمپ‌ها، پمپ پریستالتیک نیروی برشی که سیال تجربه می‏‌کند را به حداقل می‌رساند، که این امر باعث می‌‏شود برای پمپاژ سیالات حساس به تنش برشی مناسب باشند.
• تعمیر و نگهداری این پمپ‏‌ها ارزان و ساده است؛ زیرا فقط تیوب و شلنگ منعطف قطعه استهلاکی است.
• این پمپ‏‌ها معمولا با سطح سر و صدا و نویز کم کار می‌‏کنند.

 معایب پمپ پریستالتیک :

• این پمپ‌‏ها جریان غیر یکنواخت و پالسی دارند.
• به دلیل سایش تیوب و شلنگ انعطاف‏‌پذیر کارایی کاهش می‏‌یابد و همین امر می‏‌تواند باعث نشت شود.
• تیوب و شلنگ باید به طور مداوم تمیز یا در صورت نیاز تعویض شوند.

پارامترهای طراحی و عملکردی:

در هنگام انتخاب و طراحی پمپ پریستالتیک باید پارامترهای کلیدی طراحی و عملکردی را در نظر گرفت:

• تیوب یا شلنگ

هنگام طراحی یا انتخاب یک پمپ پریستالتیک باید سازگاری سیال با لوله از ابعاد مختلفی بررسی شود. این عوامل عبارتند از:

الف. سازگاری شیمیایی:

همان‏طور که گفته شد فقط سطح داخلی تیوب با سیال در تماس است. بنابراین از اجزای پمپ، فقط سازگاری شیمیایی تیوب با سیال باید در نظر گرفته شود. این عوامل می‌‏توانند مانند سطح PH، میزان خورندگی یا سایش و … باشند. لوله باید الاستومر باشد تا سطح مقطع دایره‌ای لوله پس از میلیون‏‌ها دور فشار در پمپ حفظ شود. الاستومرهای پرکاربرد لوله پمپ پریستالتیک عبارتند از: نیتریل (NBR)، هایپالون، وایتون، سیلیکون، PVC ،EPDM+ پلی پروپیلن (مانند سانتوپرن)، پلی اورتان و لاستیک طبیعی.

از بین این مواد، لاستیک طبیعی بهترین مقاومت در برابر خستگی را دارد و EPDM و Hypalon بهترین سازگاری شیمیایی را دارند. سیلیکون در مایعات مبتنی بر آب، مانند صنایع داروسازی محبوب است، اما سازگاری شیمیایی محدودی در صنایع دیگر دارد. لوله‌های فلوئوروپلیمر اکسترود شده مانند Viton) FKM ، Fluorel و…) سازگاری خوبی با اسیدها، هیدروکربن‌‏ها و سوخت‏‌های نفتی دارند، اما مقاومت خستگی کافی را ندارند.

تعدادی از تیوب‌های جدیدتر وجود دارد که با استفاده از لوله‏‌های روکش‏ دار و فلورالاستومرها سازگاری شیمیایی گسترده‌ای را ارائه می‌دهند. در لوله‏‌های روکش دار، روکش داخلی نازک از یک ماده شیمیایی مقاوم مانند پلی الفین و PTFE ساخته شده است که مانع تماس بقیه دیواره لوله با مایع پمپ شده می شود. این روکش‌‏ها موادی هستند که اغلب الاستومری نیستند، بنابراین کل دیواره لوله را نمی‌‏توان با این مواد ساخت. این لوله سازگاری و عمر کافی شیمیایی را برای استفاده در کاربردهای چالش برانگیز شیمیایی فراهم می‌‏کند. هنگام استفاده از این لوله‌ها چند نکته را باید در نظر داشت.

هر گونه سوراخ در خط تولید می‌تواند لوله را در برابر حملات شیمیایی آسیب پذیر کند. در مورد آسترهای پلاستیکی سفت مانند پلی‌‏الفین‏‌ها ، با خم شدن مکرر در پمپ پریستالتیک، می‏‌توانند ترک بردارند و مواد زیر روکش را در معرض سیال با خاصیت شیمیایی قرار دهند . یک مسئله مشترک در مورد همه لوله‌های روکش دار ، لایه لایه شدن آستر با خم شدن مکرر است که نشان دهنده پایان عمر لوله است.

مهندسان باید از یک نمودار سازگاری شیمیایی که مخصوص لوله پمپ پریستالتیک طراحی شده است برای کمک به تصمیم انتخاب لوله استفاده کنند. اگر نمودار موجود نباشد، ممکن است از آزمایش‌‏های غوطه‌‏وری برای تعیین سازگاری یا مقاومت آن در برابر خوردگی استفاده شود. در این آزمایش یک نمونه 1 تا 2 اینچی لوله در سیال پمپاژ شونده 24 تا 48 ساعت غوطه‌‏ور می‌‏شود و مقدار وزن قبل و بعد از غوطه‏‌وری اندازه‏‌گیری می‌‏شود.

اگر تغییر وزن، بیشتر از 10 درصد وزن اولیه باشد، آن لوله با سیال سازگار نیست و نباید در آن کاربرد استفاده شود. این آزمایش هنوز یک آزمایش یک طرفه است، به این معنا که هنوز یک شانس وجود دارد که لوله‌ای که از این آزمایش عبور می‏‌کند هنوز برای کاربرد ناسازگار باشد، زیرا ترکیب سازگاری و خم شدن مکانیکی می‌تواند منجر به خرابی زودرس لوله شود.

ب. سختی لوله:

پمپ پریستالتیک با فشردن لوله بین غلتک و لوله، سیال را منتقل می‏‌کند. لوله پمپ باید انعطاف پذیری کافی داشته باشد تا با فشار غلتک ها به اندازه مورد نیاز فشرده شود. اگر لوله بسیار سخت باشد، بار اضافی به موتور وارد می‌کند که ممکن است عمر پمپ را کاهش داده یا عملکرد آن را به طور کلی متوقف کند. برای لوله پمپ‏‌های پریستالتیک باید مقدار سختی بین 65-50 در مقیاس سختی A باشد. همچنین در انتخاب لوله باید به ویسکوزیته سیال پمپاژ شونده نیز دقت شود تا از این نظر نیز سازگاری داشته باشند.

ج. فشار:

مواد لوله باید بتواند فشار سیستم را بدون نشت یا خرابی تحمل کند. همچنین باید بتواند به اندازه کافی مقاومت در برابر مواد ساینده و مواد جامد معلق داشته باشند. بنابراین اندازه مواد جامد معلق در سیال نیز برای انتخاب پمپ مهم است.

د.دما:

متریال لوله باید بتواند در محدوده دمای سیال کار کند و در برابر آن مقاومت داشته باشد.

ه.اندازه:

لوله باید سایز درستی داشته باشد تا هنگامی که در هد پمپ پریستالتیک قرار می‌‏گیرد، بتواند به طور موثر کار کند.

و. طول عمر:

مواد لوله باید دارای طول عمر قابل قبول باشد تا هزینه‌‏های مربوط به تعویض را کاهش دهد.

ز. شفافیت:

اگر سیال هنگام پمپاژ نیاز به مشاهده داشته باشد، مواد لوله باید شفاف باشد.

ح. نفوذ پذیری گاز:

برای کاربردهایی که گازهای محیطی نباید به سیال نفوذ کنند، جنس لوله باید دارای درجه نفوذ پذیری گاز پایین و قابل قبول باشند.

ط. تأیید مقررات:

برای صنایع خاصی مانند داروسازی ، مواد تیوب باید مطابق با استانداردها و گواهینامه‌های خاص باشد.

چندین ماده که از آن‏‌ها در ساخت لوله منعطف پمپ پریستالتیک استفاده می‌‏شود، در زیر بررسی شده است:

سیلیکون (Silicon):

ماده‏‌ای شفاف، نرم، قابل انعطاف، بی‌‏بو، غیر سمی که برای اکثر کاربری‌‏های عمومی در ساخت تیوب استفاده می‌‏شود. این متریال دارای درجه پزشکی/غذایی و مجوز از سازمان غذا و دارو (FDA) و USP Class Vl است و مقاومت خوبی در مقابل درجه حرارت (تا 220 درجه سانتی‏گراد) از خود نشان می‌دهد.

Autoperene:

این ماده یک ترموپلاستیک مات است و در مقابل سایش مقاومت بی‏نظیری دارد و دارای تأییدیه غذایی FDA است.

Viton:

این ماده یک لاستیک مصنوعی براق و مشکی با مقاومت بالا در برابر دما (تا 200درجه درجه سانتی‏گراد) است. لوله ساخته شده از این ماده برای انتقال اسیدهای غلیظ، حلال‌‏ها، روغن‌ها، سوخت‌ها، روان‏‌کننده‌ها و اکثر اسیدهای معدنی و هیدروکربن‏‌های آلیفاتیک و معطر (تتراکلرید کربن، بنزن، تولوئن و زایلن) استفاده می‏‌شود. وایتون ماده گرانی است و با توجه به سازگاری شیمیایی عالی، عمر محدودی دارد.

Tygon:

این ماده غیر سمی سطح روشنی دارد و دارای مقاومت شیمیایی عالی است و تقریباً هرگونه ماده شیمیایی غیر آلی را می‌‏تواند انتقال دهد.

Prothane II:

لوله پلی اورتان پلی استر آبی شفاف که در برابر سوخت دیزل، نفت سفید، روغن موتور، حلال‏‌های ملایم، هیدروکربن‏‌های معطر ، بنزین و محلول‌های غلیظ اسید و قلیایی مقاوم است.

Vinyl:

یکی از کم هزینه‌‏ترین ماده‏‌های به کار رفته در ساخت تیوب پمپ پریستالتیک است اما از نظر شیمیایی سازگار نیست. عمر مفید آن کمتر از متوسط است و نمی‌توان آن را اتوکلاو کرد و نمی‌تواند دمای بالای 80 درجه سانتی گراد را تحمل کند.

EPDM:

لوله ساخته شده از این ماده ایده‌‏آل برای پمپاژ سیالات با خاصیت شیمیایی بالا مانند استون، اسیدهیدروفلوئوریک، دی اتیل گلیکول، دوغاب آهک، اسید هیدرولیک (معدنی) و … بی‏نظیر است و در محدوده دمایی 10- تا 100 درجه سانتی‏گراد کارایی دارد.

Hypalon:

این ماده برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت شیمیایی بالا دارند ، از جمله سیالاتی مانند کرومیک، نیتریک، سولفوریک، هیپوکلریت سدیم و اسید سولفوریک ایده‌‏آل است و حداکثر دمای 90 درجه سانتی‏گراد را تحمل می‌‏کند.

NBR:

این ماده برای پمپاژ گریس‏‌ها، روغن‏‌ها و پلیمرها مناسب است و توانایی کارکرد در دمای 80 درجه را دارد. بعضی از این مواد دارای مجوز از FDA هستند و برای صنایع غذایی کاربرد دارند.

لاستیک طبیعی (Natural Rubber):

این ماده گستره‏‌ی زیادی از کاربرد دارد و در برابر سایش مقاوم است. محدوده دمایی عملکردی این ماده 0 تا 80 درجه سانتی‏گراد است. بعضی از این مواد دارای مجوز از FDA هستند و برای صنایع غذایی کاربرد دارند.

Fluoropolymer:

این ماده ترموپلاستیک، شیمیایی‌ترین ماده خنثی با عمر بسیار کوتاه و قابلیت اتوکلاو است.

• انسداد:

حداقل فاصله بین غلتک و محفظه، حداکثر فشار را در لوله انعطاف‏پذیر اعمال می‌کند. مقدار فشار روی لوله بر عملکرد پمپاژ و عمر لوله تأثیر می‌گذارد. فشار بیشتر باعث کاهش عمر لوله به طور چشمگیری می‌شود، در حالی که فشار کمتر می‏‌تواند باعث لغزش محیط پمپاژ به خصوص در پمپاژ با فشار بالا شود و کارایی پمپ را کاهش دهد. بنابراین، این مقدار فشار به یک پارامتر مهم طراحی تبدیل می‏‌شود. اصطلاح “انسداد” برای اندازه گیری میزان فشار استفاده می‏‌شود که یا به صورت درصدی از دو برابر ضخامت دیواره بیان می‌‏شود و یا به صورت مقدار مطلق دیواره فشرده شده است.

در صورت بیان مقدار فشار مطلق:

در صورت بیان به عنوان  درصدی از دو برابر ضخامت دیوار:

بیشتر بخوانید: نحوه عملکرد دوزینگ پمپ

که در این روابط y انسداد، t ضخامت دیواره لوله انعطاف‏پذیر و g حداقل فاصله بین غلتک تا لوله انعطاف‏پذیر است. انسداد معمولاً 10 تا 20 درصد است. به این ترتیب که انسداد بیشتر برای مواد لوله نرم‌تر و انسداد کمتر برای مواد لوله سخت‌تر.

• اندازه لوله:

قطر و ضخامت دیواره لوله، معمولاً بر حسب اینچ یا میلی‏‌متر است. این مشخصه بر عملکرد پمپاژ تأثیر می‏‌گذارد و با سرعت جریان رابطه مستقم دارد. پمپ‌ها ممکن است طوری طراحی شده باشند که اندازه‌های مختلف لوله را بپذیرند.

• دبی(سرعت جریان) :

دبی یک پارامتر مهم برای یک پمپ است و معمولاً برای کاربردهای صنعتی با گالن بر دقیقه و برای کاربردهای کم فشار با گالن بر ساعت یا میلی‏‌متر بر دقیقه بیان می‏‌شود. میزان جریان و دبی در یک پمپ پریستالتیک توسط عوامل زیادی تعیین می‌شود:

الف. قطر داخلی لوله که رابطه مستقیم با دبی دارد.

 ب. قطر خارجی و سرعت چرخش هد پمپ که هر چه بزرگ‏تر باشد دبی نیز بیشتر است.

 ج. ضربان پمپ که هرچه بیشتر باشد میزان پر شدن شلنگ توسط سیال کاهش می‏‌یابد و دبی کم می‌‏شود. در حقیقت افزایش تعداد غلتک‏‌ها باعث افزایش سرعت جریان نمی‌‏شود، در عوض با کاهش محیط موثر و همچنین بیضوی شدن لوله منعطف، تا حدودی سرعت جریان را کاهش می‏‌دهد.

 ه. طول لوله (اندازه گیری شده از محل خرج اولیه نزدیک ورودی تا نقطه رهاسازی نهایی نزدیک خروجی) بر میزان جریان تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، روی فشار پمپ موثر است.

• ضربان غلتک:

پالس یا ضربان غلتک‌‏ها یکی دیگر از مشخصه‏‌های فنی مهم برای پمپ پریستالتیک است که با دبی،طول لوله، سرعت دورانی پمپ و چگالی سیال رابطه مستقیم دارد و با افزایش هر کدام از این پارامترها، پالس غلتک‏‌ها بیشتر می‏‌شود.

• تعداد غلتک:

تعداد غلتک یا کفشک مورد استفاده در مکانیزم محرک نیز یک پارامتر مهم است. غلتک‏‌های بیشتر، ضربان و فرکانس را کاهش داده و جریان روان‏تری را فراهم می‏‌کنند.

• تعداد کانال‏:

تعداد لوله‏‌های جداگانه در پمپ که به طور همزمان کار می‏‌کنند و بر فرآیند پمپاژ اثر می‏‌گذارند.

• فشار:

فشار مقاومت نیروی در واحد سطح است که توسط پمپ ایجاد می‏‌شود و معمولاً بر حسب پوند بر اینچ مربع (psi) یا بار (bar) داده می‌شود.

• اسب بخار:

قدرت خروجی پمپ در واحد اسب بخار (hp) یا وات (W) بیان می‌‏شود. این مشخصه، توان مورد نیاز برای عملکرد پمپ را تعیین می‏‌کند.

• قدرت نامی:

نشان دهنده قدرت مورد نیاز برای کارکرد پمپ است که بر حسب وات (W) یا اسب بخار (hp) بیان می‌شود.

• قطر خروجی:

اندازه اتصال تخلیه یا خروجی پمپ است که بر حسب اینچ یا میلی‌‏متر بیان می‌‏شود.

• دمای کاری:

محدوده دمایی را که پمپ می‏‌تواند در آن کار کند یا محدوده دمای لوله داخل پمپ را مشخص می‏‌کند.

مقایسه پمپ پریستالتیک با پمپ‌های دیگر:

الف. مقایسه با پمپ دیافراگمی بادی:

• پمپ های دیافراگمی برای پمپاژ نیاز به منبع هوای فشرده دارند از همین رو نصب منبع تامین هوا می‌‏تواند بسیار گران باشد. همچنین هزینه‌‏های انرژی تأمین هوا برای پمپ دیافراگمی بیشتر از هزینه انرژی پمپ پریستالتیک است.
• در پمپ‌‏های دیافراگمی فشار هوا تخلیه را محدود می‏‌کند و پمپاژ فقط در محدوده فشار هوا اتفاق می‌‏افتد.
• تعویض سیال پمپاژ شونده در پمپ دیافراگمی مشکل‌‏تر از پمپ پریستالتیک است زیرا نیاز به تمیز کردن دارد. در پمپ‏‌های پریستالتیک با تعویض تیوب می‌‏توان یک پمپ جدید با ویژگی‌‏های جدید ایجاد کرد.
• مشکل در کنترل دقیق منبع تغذیه هوا باعث می‌‏شود که پمپ دیافراگمی یک گزینه ضعیف برای انجام وظایف اندازه‌‏گیری و دوزینگ باشد.
• پمپ‌های دیافراگمی، عموماً به شیرهای توپی متکی هستند. این شیرها برای کار کردن به فشار پشتی مثبت برای بسته شدن نیاز دارند. آنها مستعد ساییدگی هستند و می‌توانند با بلورها، الیاف یا مایعات جامد مانند جوهر و پودرها مسدود شوند.
• در حالی که هزینه خرید اولیه پمپ‌‏های دیافراگمی کمتر است، هزینه تعمیر و نگهداری مانند انرژی می‏‌تواند بسیار بیشتر از پمپ‏‌ پریستالتیک باشد.

ب. مقایسه با پمپ‌های پیستونی:

• عملکرد پمپ‌‏های پیستونی متکی به شیرهای توپی است و این شیرها مستعد گرفتگی و خرابی هستند.
• نگهداری از پمپ‏‌ پیستونی گران است و برای تمیز کردن نیاز به جداسازی قطعاتی دارند، که دستیابی به آن مشکل است.

ج. مقایسه با لوب پمپ:

• لوب پمپ‌‏ها برای اندازه‌‏گیری و دوزینگ مناسب نیستند زیرا سیال بین لوب‌‏ها و پوسته می‏‌لغزد. پمپ‌‏های پریستالتیک دارای بازده حجمی دقیقی نسبت به لوب پمپ‏‌ها هستند.
• لوب پمپ‌‏ به دلیل پمپاژ با خاصیت برشی پایین شهرت دارد، اما یک پمپ پریستالتیک می‏‌تواند اثر برشی کمتری نسبت به آن‏ها تولید کند.
• کلی با سیالات ساینده یا جامدات سخت سازگار نیستند. این مواد لوب‌ها را می‌پوشند و می توانند در فضای بین لوب‌ها و پوسته گیر کرده و باعث کاهش عملکرد و خرابی لوب‏‌ها شوند. در عوض در پمپ‏‌ پریستالتیک سیال با بدنه پمپ تماس ندارد و گزینه خوبی برای پمپاژ آن مواد به حساب می‌‏آید.
• دارای دو محور و دو مجموعه آب‏‌بند مکانیکی هستند. نگهداری آن‌ها گران است و زمانبندی لوب‏‌ها نیاز به تنظیم مجدد و دقیق پس از تعمیر دارد تا از عدم برخورد لوب‏‌ها اطمینان حاصل شود.
•  انعطاف‏پذیر نیستند و باید به طور خاص برای انواع کاربردها طراحی شوند. تغییر پارامترهای پمپ می‌‏تواند پمپاژ را دچار مشکل کند. به عنوان مثال، تغییرات دما می تواند منجر به “گالینگ” شود. این پدیده هنگامی رخ می‏دهد که تکه‏‌های فلز از لوب‏‌ها به داخل سیال آزاد و باعث آلودگی می‏‌شوند.

د. مقایسه با مونو پمپ:

• مونو پمپ‌‏ها نمی‌‏توانند بیش از چند ثانیه خشک کار کنند. این پمپ‏‌ها خودمکش هستند، اما اگر زمان برای رسیدن مایع به پمپ مورد نیاز باشد، روتور و استاتور آن‏ها باید به صورت دستی روغن کاری شود.
• در صورت گیر کردن جامدات معلق ساینده در حفره آن‏‌ها، آسیب می‌‏بینند.
• فضای زیادی را در مقابل پمپ‌‏های پریستالتیک اشغال می‌‏کنند.
• انتخاب و تعمیر و نگهداری مونو پمپ‌‏ یک کار ماهرانه است که در صورت اشتباه می‌تواند منجر به خرابی زودرس روتورها، استاتورها و آب‏بندهای مکانیکی شود.

تعمیر و نگهداری:

• سطح روغن و گریس در پمپ و گیربکس باید به صورت مرتب چک شود.
• نشتی‌‏های اطراف ورودی و خروجی پمپ پریستالتیک باید بررسی شوند.
• صداهای غیر معمولی از پمپ، گیربکس یا محفظه بلبرینگ می‏‌تواند نشان دهنده برینگ‏‌های فرسوده باشد که نیاز به تعویض دارند.
• دمای محفظه پمپ باید کنترل شود. درپوش و بدنه پمپ به دلیل اصطکاک روی شیلنگ در حین کار بسیار داغ می‌‏شود، دمای سیال نیز ممکن است پمپ را بسیار داغ کند.
• تمیز کردن شلنگ درون پمپ پریستالتیک بسیار مهم است. این کار پس از هر بار استفاده از پمپ برای پمپاژ مواد چسبنده و دیگر مواد برای جلوگیری از سفت شدن ماده درون شلنگ باید انجام گیرد. خوشبختانه در اکثر موارد، تمیز کردن شلنگ در پمپ پریستالتیک نیازی به برداشتن شلنگ پمپ ندارد و می‌توان آن را به راحتی با آب و یا تمیز کننده‌‏های دیگر انجام داد؛ البته مهم است که بررسی شود مایع تمیز کننده مورد استفاده با موادی که شلنگ از آن ساخته شده است و همچنین دمای سیال سازگار است.
• اگر عمر شلنگ بسیار کوتاه است، بررسی شود که آیا پمپ در شرایط مناسب کار می‌‏کند یا خیر. این موارد شامل سرعت زیاد پمپ، دمای بیش از حد سیال، ناسازگاری ماده شلنگ به سیال، تنظیم بد غلتک‌‏ها یا کفشک‏‌ها هستند.

برند های معروف تولید کننده پمپ پریستالتیک:

پمپ‏‌ پریستالتیک در طیف گسترده دبی و با انواع کاربردها در کمپانی‌‏های صنعتی در سراسر دنیا تولید و به بازار عرضه می‌‏شود. از مهم‏ترین برندهای پمپ پریستالتیک در بازار ایران می‏‌توان به اتاترون (Etatron)، توماس (Thomas)، لانگر (Longer)، لیدفلوید (Leadfluid)، شن‏چن (Shenchen) و آنتک (Antech) اشاره کرد.

یکی از شرکت‌‏های معروف تولید کننده ‏پمپ‌‏ پریستالتیک، شرکت ایتالیایی اتاترون است. این شرکت در سال 1979 تاسیس شد و هم اکنون محصولات خود را اعم از دوزینگ پمپ، کنترل کننده و تجهیزات اندازه گیری مواد شیمیایی در سراسر دنیا عرضه می‌‏کند. پمپ‏‌های اتاترون ایتالیا در دبی قابل تنظیم 1 تا 100 لیتر در ساعت و فشار 1 تا 3 بار ارائه می‏‌شوند.

(پمپ پریستالتیک اتاترون سری B)

توماس، یکی از برندهای معروف در تولید پمپ و کمپرسور در دنیا است که بیش از 60 سال است، نیازهای مشتریان را در صنایع مختلفی برآورده می‏‌کند. توماس با طیف گسترده ای از  تولیدات خود مانند پمپ‏‌های پیستونی WOB-L، پیستونی مفصلی، دیافراگمی، دیافراگمی مینیاتوری، پره دوار، خطی و پرستالتیک، در بازارهای بین المللی دارای شهرت است. پمپ‌‏ پریستالتیک توماس در انواع مختلف، طیف گسترده ای از دبی‌‏های را ایجاد می‏‌کنند. این پمپ‌‏ها خود مکش هستند و به صورت خشک کار می‌‏کنند. تعمیر و نگهداری آن‏ها آسان است و برای پمپاژ سیالات حساس به برش مناسبند.

(پمپ پریستالتیک توماس سری SR)

پمپ‏ پریستالتیک یکی از محصولات کمپانی لانگر است. شرکت لانگر در سال 1997 تاسیس شده و در زمینه تحقیق، توسعه، تولید و فروش تجهیزات و دستگاه های انتقال دقیق سیالات به صورت تخصصی فعالیت دارد. پمپ‏‌های پریستالتیک لانگر با توانایی و ویژگی‏‌های متنوع برای تزریق مواد شیمیایی کلر و اسید و … تولید و عرضه می‌‏شوند.

(پمپ پریستالتیک Longer سری Basic)

یکی دیگر از سازندگان پمپ پریستالتیک کمپانی لیدفلوید است. این شرکت در سال 1999 فعالیت خود را در زمینه تجهیزات انتقال سیالات مانند پمپ دنده‏‌ای، پمپ پریستالتیک، پمپ تزریق آغاز کرد. پمپ‏‌های پریستالتیک لیدفلوید دارای محدوده دبی از 3 تا 6000 میلی‌‏لیتر بر دقیقه هستند و در صنایع پزشکی، شیمیایی، آب وفاضلاب و … کاربرد دارند.

(پمپ پریستالتیک لید فلوید سری BTF)

برند ترکیه ای آنتک بیش از دو دهه است که در زمینه تولید انواع دوزینگ پمپ‏‌ها با دبی‌‏های مختلف فعالیت دارد و محصولات خود را با کیفیت مناسب در سرتاسر جهان عرضه می‏‌کند. پمپ‏‌های پریستالتیک آنتک به طور گسترده برای تزریق کلر و اسید در سیستم‌های تصفیه آب و فاضلاب ، استخرهای شنا و تزریق مواد شیمیایی در صنایع مورد استفاده قرار می‏‌گیرند.

(پمپ پریستالتیک آنتک سری Aspendose)

قیمت پمپ پریستالتیک:

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قیمت و نحوه خرید پمپ پریستالتیک و مشاوره تخصصی با کارشناسان فروش شرکت آتور صنعت با شماره 32004-031 تماس حاصل فرمایید.