تعمیر گیربکس حلزونی
گیربکس حلزونی یا مکعبی یکی از انواع گیربکس‌های پرکاربرد در صنایع و ماشین آلات است که انتقال توان دورانی بین دو محور متنافر را میسر میسازد. در این گیربکسها وظیفه انتقال گشتاور بر عهده حلزون و چرخ حلزون است و ویژگی اصلی آنها، افزایش گشتاور و کاهش نسبت سرعت دورانی تا ۱:۳۰۰ و یا حتی بالاتر است. این گیربکسها کاربردهای فراوانی در بالابرها، نوار نقالهها، وسایل حمل و نقل و … دارند.
عیب یابی گیربکس حلزونی
مانند هر تجهیز صنعتی دیگری، گیربکس‌های حلزونی هم به سرویس و نگهداری هفتگی، ماهیانه و … احتیاج دارند تا خراب نشوند و طول عمر بیشتری داشته باشند. اگر در هنگام سرویس و نگهداری سهل انگاری شود یا اختلال و مشکلات احتمالی قبل از تبدیل شدن به آسیب جدی شناسایی نشوند، خرابی این تجهیزات صنعتی دور از انتظار نیست. در جدول زیر به عیب یابی گیربکس حلزونی و راه حل‌های رفع آنها اشاره شده است:
| ردیف | نشانه | علت | راه‌حل تعمیر |
|---|---|---|---|
| ۱ | روشن نشدن الکتروموتور |
|
|
| ۲ | گرمای بیش از حد |
|
|
| ۳ | نشتی روغن |
|
|
| ۴ | سر و صدای گیربکس |
|
|
| ۵ | لرزش گیربکس |
|
|
| ۶ | سایش چرخدندهها |
|
|
سرویس و نگهداری گیربکس حلزونی
سرویس و نگهداری گیربکس‌های حلزونی برای اطمینان از کارکرد بهینه، جلوگیری از خراب شدن و افزایش طول عمر امری ضروری محسوب می‌شود. نکات کلی سرویس و نگهداری این تجهیزات صنعتی عبارتند از:
۱) روانکاری: روانکاری مناسب برای عملکرد روان و بهینه گیربکس‌های حلزونی ضروری است. در روانکاری آنها از روغن‌های معدنی و مصنوعی استفاده می‌شود. سطح روان‌کار باید به طور مرتب چک شود و از روانکاری کامل دندانه‌های چرخ حلزون و حلزون برای کاهش اصطکاک و خوردگی اطمینان حاصل شود.
۲) بازرسی منظم: بازرسی منظم برای شناسایی هر نشانه‌ای از سایش یا آسیب باید در دستور کار سرویس و نگهداری گیربکس‌های صنعتی قرار گیرد. بازرسی‌های بصری می‌توانند به تشخیص مشکلاتی مانند شکستگی دندانه‌ها، سایش بیش از حد یا علائم گرمای بیش از حد کمک کنند. بازرسی‌ها باید حداقل سالیانه یا طبق توصیه سازنده انجام شوند.
۳) سر و صدا و ارتعاشات: سر و صدا و لرزش غیر معمولی و بیش از حد در حین کار باید جدی گرفته شود و عامل آن مشخص شود. صدای غیر معمولی می‌تواند نشان دهنده روانکاری ناکافی یا آسیب دیدن دندانه‌های چرخدندهها باشد. برای جلوگیری از آسیب بیشتر، هرگونه نویز یا ارتعاش باید به سرعت ریشه‌یابی و برطرف شود.
۴) هم‌راستایی اجزا نسبت به همدیگر: در گیربکس‌های حلزونی تراز و قرارگیری مناسب اجزا نسبت به همدیگر به ویژه حلزون و چرخ حلزون بسیار مهم است و باید به طور منظم چک شود چرا که ناهم‌راستایی و تراز نامناسب می‌تواند باعث سایش بیش از حد یا کاهش کارایی شود. برای هم‌راستا سازی اجزا می توان از شیم پلیت یا همان ورقه‌های نازک فولادی استفاده کرد.
۵) چک کردن گشتاور اتصالات: به طور منظم گشتاور اتصالات از جمله پیچ‌ها و مهره‌ها باید بررسی شود زیرا شل بودن آنها می تواند منجر به ناهم‌راستایی و افزایش سایش شود. بهتر است هنگام سفت کردن بست‌ها از مشخصات گشتاور سازنده استفاده شود.
۶) تمیز کردن: گیربکس حلزونی باید به طور مرتب تمیز و عاری از هرگونه کثیفی و گرد و غبار شود.
۷) نظارت بر دمای کارکرد: دمای عملیاتی مجموعه چرخ دنده حلزونی باید چک شود. گرمای بیش از حد می‌تواند نشان دهنده مسائلی مانند روغن کاری ناکافی یا اضافه بار باشد. برای جلوگیری از خرابی زودرس باید اطمینان حاصل شود که چرخدندهها در محدوده دمایی توصیه شده کار می‌کنند.
۸) نظارت بر بار و گشتاور انتقالی: بار روی گیربکس حلزونی باید کنترل شود و اطمینان حاصل شود که مجموعه گیربکس در ظرفیت نامی خود کار می‌کند. بارهای بیش از حد می‌تواند باعث سایش سریع و خرابی زودرس شود.
۹) آموزش و مستندسازی: باید آموزش‌های کافی به مسئولین تعمیر و نگهداری گیربکس‌های حلزونی داده شود و از اقدامات ایمنی و تابعیت از توصیه‌های سازنده اطمینان حاصل شود. سوابق دقیق بازرسی‌ها، فعالیت‌های تعمیر و نگهداری و هرگونه تعمیر یا تعویض انجام شده باید یادداشت و مستند شود.
۱۰) پیروی از دستورات سازنده گیربکس: بهتر است به دستورالعمل‌ها و توصیه‌های سازنده برای روش‌های نگهداری و بازرسی خاص مراجعه شود. گیربکس‌های حلزونی مختلف ممکن است الزامات منحصر به فردی داشته باشند، بنابراین پیروی از دستورالعمل‌های سازنده آن ضروری است.
