گیربکس مکعبی یا کتابی یک سیستم انتقال قدرت است که برای تبدیل دور و گشتاور در صنایع مختلف کاربرد دارد. این گیربکس‌های صنعتی مکعبی یا کتابی شکل در واقع نوعی از گیربکس‌های حلزونی هستند و بر اساس درگیری حلزون و چرخ حلزون کار می‌کنند و باعث انتقال گشتاور می‌شوند. این گیربکس‌ها می‌توانند به صورت دائم کار کنند و نسبت تبدیل گشتاور در آن‌ها در مقایسه با گیربکس‌های حلزونی دیگر بالاتر است. این تجهیزات صنعتی توانایی کوپل شدن با الکتروموتورهایی با توان بالا را دارند و معمولا بر اساس ورودی فلنج و خروجی هالو شافت طراحی می‌شوند.
عیب یابی گیربکس مکعبی
بی‌توجهی به سرویس و نگهداری پیشگیرانه، فرسودگی اجزایی مانند چرخدنده‌ها و برینگ‌ها و ناهمراستایی قطعات دوار و ایجاد اصطکاک باعث خرابی گیربکس‌های مکعبی می‌شوند و نشانه‌هایی از قبیل گرمای بیش از حد، لرزش و نویز غیر معمولی و … دارند. خرابی این تجهیزات صنعتی مستلزم صرف هزینه مالی تعمیر و توقف صنعت است. از همین رو عیب یابی و تعمیر گیربکس مکعبی فرآیندی مهم به حساب می‌آید که باید با بهینه‌ترین هزینه مالی و زمانی انجام شود. جدول زیر شامل عیوب رایج، نشانه‌ها و راه‌حل‌ها آن‌ها در گیربکس مکعبی یا کتابی است:
| ردیف | نشانه | علت | راه‌حل تعمیر |
|---|---|---|---|
| ۱ | روشن نشدن الکتروموتور |
|
|
| ۲ | نویز غیر معمولی |
|
|
| ۳ | ارتعاشات غیر معمولی |
|
|
| ۴ | دمای بیش از حد مجاز |
|
|
| ۵ | نشتی روغن |
|
|
سرویس و نگهداری گیربکس مکعبی
گیربکس مکعبی در طیف گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارد با این حال این گیربکس صنعتی نیز مانند هر تجهیز صنعتی دیگر به سرویس و نگهداری نیاز دارد تا عملکرد بهتر و عمر طولانی‌تری داشته باشد. سرویس و نگهداری هر تجهیز اعم از بازرسی دوره‌ای، روانکاری منظم و … شامل اقدامات و فرآیندهای پیشگیرانه‌ای است که از خرابی گسترده جلوگیری می‌کند و عملکرد بهینه تجهیز را تضمین می‌کند. موارد زیر در برگیرنده نکات اصلی نگهداری و سرویس گیربکس مکعبی یا گیربکس کتابی است:
تمیز کردن گیربکس در فواصل زمانی معین: یکی از اساسی‌ترین گام‌ها در نگهداری گیربکس‌های مکعبی تمیز نگه داشتن آن‌ها است. گرد و غبار، مواد اضافی و سایر آلاینده‌ها می‌توانند باعث سایش و فرسودگی زودرس شوند بنابراین بسیار مهم است که اجزا گیربکس کتابی را با استفاده از روش‌های مناسب و تمیزکننده‌هایی که به متریال اجزا آسیبی نمی‌رسانند، تمیز کرد.
روانکاری مناسب: روانکاری منظم یک جنبه حیاتی در نگهداری گیربکس مکعبی است. حرکت لغزشی بین حلزون و چرخ حلزون، اصطکاک ایجاد می‌کند که می تواند منجر به سایش و تولید گرما شود. روانکاری مناسب گرمای حاصل از این اصطکاک را کاهش می‌دهد و راندمان گیربکس را بهبود می‌بخشد.
نوع روان‌کننده مورد استفاده باید بر اساس متریال چرخدنده‌ها، توصیه‌های سازنده و شرایط کار انتخاب شود.
بازرسی منظم: بازرسی منظم گیربکس‌های کتابی می‌تواند به شناسایی مشکلات احتمالی قبل از تبدیل شدن به مشکلات جدی کمک کند. فرآیند بازرسی شامل بررسی نشانه‌های سایش یا آسیب مانند شکستگی دندانه‌های چرخدنده، تغییرات در صدا یا لرزش یا افزایش دمای کار می‌شود.
تعویض به موقع قطعات: با وجود بهترین شیوه‌های نگهداری، چرخدنده‌های گیربکس مکعبی در نهایت فرسوده می‌شوند و نیاز به تعویض دارند. نظارت بر نشانه‌های سایش بیش از حد مانند افزایش صدا، لرزش یا دما می‌تواند به تعیین زمان تعویض کمک کند. در دسترس بودن قطعات یدکی می‌تواند زمان خرابی را در صورت نیاز به تعویض به حداقل برساند.
آموزش نیروهای تعمیر و نگهداری و مستندسازی: آموزش مناسب کارکنان تعمیر و نگهداری برای اطمینان از سرویس و نگهداری مطلوب گیربکس‌های صنعتی بسیار مهم است و باید به این اصل توجه شود.
ثبت و یادداشت مراحل و فرآیندهای نگهداری از جمله جزئیات هر گونه بازرسی، مسائل شناسایی شده و اقدامات انجام شده نیز ضروری است. این مستندات می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را برای عیب یابی و برنامه ریزی فعالیت‌های تعمیر و نگهداری آینده ارائه دهند.
خدمات حرفه‌ای و نیروی متخصص: تکنسین‌های آموزش دیده می‌توانند فرآيندهای ساده سرویس و نگهداری از قبیل تمیز کردن، روانکاری و بازرسی‌های منظم را انجام دهند. برخی از جنبه‌های دیگر تعمیر و نگهداری این گیربکس‌های صنعتی شامل تنظیم مجدد و دقیق چرخدنده‌ها، آزمایش‌های پایش وضعیت با استفاده از تجهیزات تخصصی، یا تعمیرات اساسی و کامل سیستم گیربکس ممکن است به خدمات حرفه‌ای و نیروهای متخصص نیاز داشته باشد.
