راهنما تعویض روغن موتور پمپ

در بسیاری از مناطقی که دسترسی به شبکه‌های آب شهری و لوله کشی یا برق وجود ندارد، از موتورپمپ برای تأمین آب موردنیاز اماکن، آبیاری اراضی کشاورزی و باغات استفاده می‌شود. بخش محرکه موتور پمپ آب، در واقع حکم قلب سیستم را دارد و بایست مایع روانسازی داخل آن جریان داشته باشد. تجهیز شما زمانی عملکرد صحیحی خواهد داشت که به موقع فکر تعویض روغن موتور پمپ آب باشید و بدانید چند وقت به چند وقت باید آن را عوض نمایید. 

کارکرد با روغن کهنه یا کمتر از حد استاندارد، صدمات جدی به موتور پمپ آب وارد می‌آورد و عواقبی مثل شاتون زدن دستگاه، آسیب‌های مکانیکی و تسریع استهلاک را به دنبال دارد.

اصولاً برای اکثر مدل‌ها، توصیه می‌شود که هر سه الی 5 ماه یکبار سرویس روغن موتور پمپ آب را انجام بدهید تا تجهیز، عملکرد روان و ایمن با بازدهی مطلوب داشته باشد. هنگامی که جریان روغن کافی و تمیز داخل دستگاه به راه باشد، هم عمر مفید موتور پمپ آب بیشتر خواهد شد و هم پرفرمنس بهتری از این تجهیز خواهید گرفت.

آتورصنعت در راهنمای تعویض روغن موتور پمپ آب، همه نکاتی که باید پیرامون بررسی و تعویض بدانید را بررسی می‌کند. با ما همراه باشید تا دریابید چطور بایست سطح روغن موتور پمپ آب را چک کرد، چه روغنی انتخاب نمود و چطور فرایند تعویض را انجام داد.

 

نحوه بررسی سطح روغن موتور پمپ آب

زمانی می‌شود از کارکرد ایمن و مطمئن موتورپمپ خاطرجمع بود که ملزومات عملکردی مثل روانسازی، به درستی تأمین شده باشند. روغن موتورپمپ علاوه بر کاهش اصطکاک بین اجزا، وظایف دیگری نیز بر عهده دارد؛ مثلاً فضاهای خالی ریز بین پیستون و سیلندر را آب بندی می‌کند و ذرات آلاینده را معلق نگه می‌دارد تا به تجهیزات و قطعات داخلی آسیب شیمیایی و مکانیکی نرسد.

به مرور زمان و با ساعات طولانی کارکرد، روغن داخل محفظه موتور یا آلوده می‌شود و کیفیت لازم را از دست می‌دهد، یا سطح آن تا جایی پایین می‌آید که برای روانسازی کفایت نمی‌کند. اگر برنامه منظمی برای تعویض روغن موتور پمپ داشته باشید و بدانید چطور باید سطح روغن را چک کنید، ریسک آسیب دیدن تجهیزات شما به حداقل خواهد رسید.

 

روش بررسی سطح روغن موتورپمپ آب

برای چک کردن میزان روغن موتور پمپ بنزینی، اول موتور پمپ را روی سطح صافی قرار دهید و پس از خاموش کردن، چند دقیقه صبر کنید تا روغن ته‌نشین و دستگاه مقداری خنک شود. درپوش گیج روغن را باز کنید، دیپ استیک یا یک میله فلزی دیگر که از دریچه محفظه رد شود را تمیز کنید و کامل در محفظه فرو ببرید. سپس آن را بیرون بیاورید و سطح را چک کنید. 

اثر برجا مانده از روغن باید بین دو علامت حداقل و حداکثر قرار داشته باشد. اگر سطح پایین‌تر بود یا نشانه‌ای از افت کیفیت مشاهده کردید (مثلاً رنگ شیری که ناشی از آلودگی به آب است، یا بوی سوختگی و تیرگی) یعنی زمان تعویض روغن موتور پمپ آب فرا رسیده است. 

دقت داشته باشید که ممکن است در زمان استراحت موتور پمپ، سطح روغن را چک کنید و ببینید که در حالت نیمه پر قرار دارد، اما زمانی که سیستم به کار می‌افتد، سطح به زیر یک سوم افت می‌کند. در چنین مواقعی هم باید به فکر تعویض روغن موتور پمپ آب باشید.

 

زمان تعویض روغن موتور پمپ

برخلاف تصوری که احتمالاً داشته باشید، زمان تعویض روغن موتور پمپ تابع قاعده و قانون ثابتی نیست و نمی‌شود به این سوال که روغن موتور پمپ را باید چه زمانی عوض کرد، پاسخ یکسانی به همه داد. اصولاً تعویض اولیه روغن موتور پمپ های کوچک باید بین 30 تا 50 ساعت کار انجام بگیرد تا براده‌ها و ذرات ناشی از دوره آب‌بندی خارج شوند. 

پس از آن، بازه استاندارد بین هر تعویض معمولاً 50 تا 100 ساعت کار است ولی بسته به شرایط کاری و فاکتورهایی که در ادامه توضیح داده‌ایم، فواصل بین هر دو نوبت تعویض روغن موتورپمپ متغیر هستند. دقیق‌ترین معیار تعیین این زمان، در دفترچه راهنمای مدل دستگاه شما درج می‎شود.

برای اینکه بدانید چه زمانی روغن موتور پمپ آب را تعویض کنید، باید هریک از عوامل زیر را برای تجهیز درنظر بگیرید.

• دمای کاری موتور: دمای کارتر موتورهایی که در اقلیم گرم یا دائم‌کار فعالیت می‌کنند، معمولاً بالاتر از سایر شرایط است. گرما باعث رقیق‌شدن روغن و کاهش قدرت چسبندگی آن بر قطعات متحرک می‌شود. در دماهای بالا، اکسیداسیون سریعتر روی می‌‍‌دهد و روغن به‌تدریج اسیدی و پر از لایه‌های چسبناک می‌شود.
• بار کاری و چرخه‌ عملکرد: روغن در پمپی که با بار سبک و به‌صورت متناوب کار می‌کند، دیرتر فرسوده می‌شود. اما در پمپی که با ظرفیت کامل و به‌طور مداوم از آن کار بکشید، مولکول‌های روغن تحت تنش برشی قرار می‌گیرند و ویسکوزیته‌ خود را از دست می‌دهند. در این حالت، روغن دیگر توان کافی برای حفاظت از یاتاقان‌ها، رینگ‌ها و سوپاپ‌ها ندارد و تعویض روغن موتور پمپ باید در فواصل کمتری انجام شود. برای آشنایی با محاسبه ویسکوزیته به مطلب راهنمای محاسبه ویسکوزیته و روش‌های محاسبه گرانروی مراجعه کنید.
• کیفیت سوخت و احتراق: سوخت‌های نامرغوب یا آلوده، دوده و کربن نسوخته‌ برجای می‌گذارند که با روغن مخلوط می‌شوند. این ترکیب، رنگ روغن را تیره و غلظت آن را بالا می‌برد و موجب کاهش کارایی روانکاری می‌شود. احتراق ناقص گازهای مزاحم بیشتری هم تولید می‌کند که با رطوبت و اسید به کارتر راه می‌یابند.
• شرایط محیطی و زمان نگهداری: حتی زمانی‌ که موتور پمپ غیرفعال است، امکان تشکیل بخار آب و چگالش در کارتر وجود دارد. نگهداری پمپ در شرایط سرد یا مرطوب، باعث جذب رطوبت توسط روغن می‌شود و خاصیت حفاظتی آن را پایین می‌آورد.

یک قانون سرانگشتی برای تشخیص اینکه هر چند وقت یکبار باید روغن موتور پمپ را عوض کرد، وجود دارد. روی محفظه موتور پمپ آب، پنجره شیشه‌ای کوچکی تعبیه می‌شود که از طریق آن می‌توانید سطح روغن را چشمی بررسی کنید. میزان روانساز موجود در دستگاه باید بین یک سوم تا دو سوم حجم محفظه را پر کرده باشد. اگر سیستم شما کاپ روغن دارد، به خاطر داشته باشید علامتی که کاپ نشان می‌دهد صرفاً ظرفیت پر شدن خود کاپ است و نمی‌توان آن را مدرکی بر روانکاری کامل دانست. 

محض ایمنی و اطمینان از عملکرد، هرگز نباید زمان و نحوه تعویض روغن موتور پمپ آب را آنقدر به تعویق بیندازید که از یک چهارم حجم محفظه پایینتر برود. اگر چنین شود، بایستی در اسرع وقت محفظه را بررسی و در صورت لزوم، روغن را تعویض و شارژ نمایید.

 

چه روغنی برای موتور پمپ آب مناسب است؟

انتخاب نوع مناسب روغن به اندازه زمان تعویض اهمیت دارد. استفاده از روغن نامناسب باعث افت روانکاری و کاهش عمر موتور می‌شود. 

 نمره روغن مناسب برای موتور پمپ در اکثر مدل‌ها، 40W از نوع غیر پاکساز است؛ به این دلیل که موتورپمپ آب با سیستم اسپلش یا پاششی روانکاری می‌شود. اکثر موتور پمپ‌های کوچک و به خصوص انواع تک سیلندر بنزینی یا دیزلی، فیلترهای روغن کاملی ندارند و برای جلوگیری از ورود ذرات خارجی، به توری مش متکی اند. 

در چنین سیستم‌هایی اگر سراغ روغن پاکساز بروید، سیال روانساز اجزایی مثل دوده و آلودگی‌ها را در خود حل می‌کند و معلق نگه می‌دارد. با توجه به اینکه در سیستم فیلتر نمره ریز هم وجود ندارد، این ذرات مدام به گردش درمی‌آیند و به تدریج به اجزایی مثل واشرها و بلبرینگ‌ها آسیب می‌زنند، باعث گرفتگی مسیرهای عبور سیال می‌شوند و در نهایت، کیفیت روغن زودتر از زمان معهود افت می‌کند. 

 

روغن مناسب موتور پمپ آب بنزینی یا دیزلی چیست؟

بهترین روغن برای موتور پمپ آب بنزینی، روغن چهار زمانه است که با استانداردهای API S (مثلا SJ یا امثال آن) همخوانی داشته باشد. اصولاً نمره‌هایی مانند روغن SAE30W برای این موتورها مناسبند و باید با توجه به شرایط کاری انتخاب شوند. اگر در اقیلم گرمسیری عملیات دارید، نمره روغن SAE10W-30 مناسب شماست. برای استارت سرد و کارکرد در فصول مختلف سال، روغن‌های نمره 40 توصیه می‌شوند. 

اگر قصد تعویض روغن موتور پمپ آب دیزلی را دارید، محصولات دیزلی در استاندارد API کتگوری C (مثل CF، CI-4، CK-4) مناسبند و ویسکوزیته و عملکرد خوبی در دمای کارکرد دستگاه شما دارند. در راهنماهای سازندگان، اکثراً نمره روغن‌های SAE 10W-30 یا 15W-40 توصیه می‌شود. قبل از خرید برای تعویض روغن موتورپمپ آب، حتماً دفترچه راهنمای تجهیزتان را چک کنید و در صورت نیاز، با کارشناسان آتورصنعت در تماس باشید تا روغن مناسب را انتخاب نمایید.

 

مراحل نحوه تعویض روغن موتور پمپ

حال که با نحوه چک سیستم و خرید روغن مناسب آشنا شده اید، در این بخش به آموزش تعویض روغن موتور پمپ آب می‌پردازیم. پروسه کار بسیار ساده است و کافیست محصولات و ابزارهای مناسب را در اختیار داشته باشید تا همه چیز به خوبی پیش برود.

موارد لازم برای تعویض روغن موتور پمپ عبارتند از:

• روغن موتور سنتتیک غیرپاکساز نمره 40 یا هر نمره دیگری که سازنده توصیه کرده باشد؛
• سینی برای تخلیه روغن؛
• قیف روغن شیبدار تمیز؛
• قیف روغن صاف تمیز؛
• آچار دستی.

 

 1. آماده سازی موتور پمپ

اگر موتورپمپ مدتی کار کرده، اجازه دهید تا حد مناسبی خنک شود. در غیر اینصورت، آن را روشن کنید تا چند دقیقه‌ای کار کند و گرم شود. روغن وقتی گرم باشد، آلودگی‌ها را بهتر انتقال می‌دهد و راحت‌تر از زمانی که سرد است، جاری می‌شود. این امر روند تخلیه را برای شما راحت‍تر خواهد کرد.

هشدار: تا موتور به حد کافی سرد نشده، دریچه تخلیه روغن را باز نکنید. پاشیده شدن روغن داغ می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

 

2. تخلیه روغن کهنه

محفظه موتور پمپ آب به شکل سیلندری یا جعبه‌ای و از جنس آلومینیوم یا چدن است و در کنار انجین اصلی فرار می‌گیرد. چندین مهره شش ضلعی روی بدنه وجود دارند که به دریچه‌ها متصل می‎شوند. پیچ درپوش تخلیه روغن که در بخش نزدیک به پایین محفظه قرار دارد را باز کنید. همانطور که اشاره کردیم، روی این محفظه یک پنجره پلی‌گلس کوچک هم وجود دارد که یا بالای پیچ دریچه تخلیه قرار گرفته و یا اندکی از آن بالاتر است.

موتورپمپ آب را اندکی بالاتر از سطح زمین قرار بدهید و یک سینی یا ظرف را درست زیر دریچه تخلیه بگذارید. برای هدایت دقیق روغن در این مرحله، می‌توانید از قیف شیبدار هم استفاده نمایید.

درپوش را با استفاده از آچار نمره مناسب باز کنید. اجازه بدهید کل روغن کهنه تخلیه شود. روش‌های متعددی برای تخلیه هنگام تعویض روغن موتور پمپ وجود دارد؛ می‌توانید دستگاه را اندکی خم کنید یا از ابزارهایی مثل پمپ دستی یا ساکشن بهره ببرید تا تمامی روغن کهنه و آلوده از دستگاه خارج شود.

زمانی که مقدار روغن به کمترین حد رسید، درپوش بالایی محفظه را باز کنید. برداشتن این پیچ، اجازه می‌دهد فشار هوا نیز به محفظه وارد گردد و تخلیه تکمیل شود. بعد از زدودن کامل روغن کهنه از محفظه، حتماً پیچ دریچه را ببندید و محکم کنید.

برای دفع روغن کهنه حتماً از روش ایمنی استفاده نمایید؛ آن را داخل ظرف مطمئن و محکمی بریزید و تحویل مراکز مربوطه بدهید تا در صورت امکان، پاکسازی و بازیافت شود.

 

3. افزودن روغن موتور پمپ آب

قیف صاف و تمیز را در دریچه بالای محفظه بگذارید و با دقت و به آهستگی، روغن موتور پمپ را داخل قیف بریزید. هر 10 ثانیه یکبار زمان بدهید تا روغن به محفظه بریزد و از پنجره چک کنید که سطح در کجا قرار دارد. تا جایی به ریختن روغن ادامه بدهید که اندکی بالاتر از سطح متناسب مشخص شده روی بدنه محفظه قرار بگیرد. بعد از اینکه سطح به این حد مطلوب رسید، قیف را بردارید و گیج شارژ روغن را دوباره محکم ببندید.

 

4. چک سطح روغن

بعد از اتمام مراحل شارژ روغن و بستن گیج، باید مطمئن شوید که میزان روغن اضافه شده کافی بوده است. مقداری موتور را به اطراف حرکت بدهید تا در محفظه جریان پیدا کند. اگر سیستم به هندل دستی مجهز است، حین انجام مراحل نگهداری و زمانی که شمع را از موتور خارج کرده‌اید، چندبار هندل بزنید. 

اجازه بدهید سیستم حدود 30 ثانیه‌ای کار کند تا روغن داخل آن به جریان بیفتد. با این کار مشخص می شود آیا روغنی که داخل محفظه موتور پمپ ریخته اید، کافی بوده است یا خیر. اگر بعد از توزیع روغن داخل سیستم سطح آن را چک کردید و متوجه شدید که پایینتر از حد مطلوب است، دوباره مقداری روغن اضافه کنید تا به حد مناسب برسد.

 

نکات نگهداری از موتور پمپ آب

بازبینی و تمیز کردن فیلتر

فیلتر موتور پمپ آب، خط دفاعی اصلی موتور در برابر گردوغبار و ذرات معلق است. گرفتگی فیلتر جریان هوا را محدود می‌کند و در نتیجه احتراق ناقص، تشکیل رسوب کربنی و کاهش راندمان اتفاق می‌افتد. در محیط‌های پر گردوغبار فیلتر باید به‌صورت هفتگی بازبینی و بعد از هر 200 الی 300 ساعت کارکرد تجدید شود. 

اگر فیلتر قابلیت شست‌وشو داشته باشد، با هوای فشرده آن را تمیز کنید و در صورت فرسودگی، همزمان با تعویض روغن موتور پمپ آب، فیلتر جدید نیز برای دستگاه تهیه و نصب کنید.

 

بررسی و تعویض شمع‌ها

در موتورپمپ آب بنزینی، شمع وظیفه جرقه‌زنی برای استارت انجین را بر عهده دارد. شمع کثیف یا فرسوده باعث سخت روشن شدن موتور، احتراق ناقص و افزایش مصرف سوخت می‌شود. بعد از هر 100 ساعت کار شمع را بازبینی کنید، الکترودها را تمیز و تنظیم کنید و هر 300 ساعت یا سالیانه شمع‌ها را تعویض نمایید.

 

کنترل کیفیت سوخت و خطوط انتقال

سوخت آلوده یا کهنه دلیل اصلی سخت روشن شدن و ایجاد رسوبات در کاربراتور یا انژکتور است. قبل از انبار طولانی‌مدت باید سوخت قدیمی را تخلیه کنید و همیشه از سوخت تازه و تمیز استفاده نمایید. شیلنگ‌ها و اتصالات را مرتب چک کنید که ترک خوردگی یا نشتی نداشته باشند.

 

رسیدگی به پمپ و آب‌بندی ها

موتور نیروی خودش را به پمپ منتقل می‌کند و بی‌توجهی به آب‌بندها یا پروانه‌ها عملکرد کلی را مختل می‌سازد. اطراف مکانیکال سیل‌ را بررسی کنید و مطمئن شوید که نشتی ندارند و فیلتر مکش هم تمیز است. اورینگ‌ها و واشرهای معیوب را سریع جایگزین کنید. پمپ سالم از ایجاد کاویتاسیون جلوگیری می‌کند، جریان آب را یکنواخت نگه می‌دارد و فشار اضافی روی موتور ایجاد نمی‌کند.

 

بررسی و سفت کردن اتصالات

لرزش موتور به‌تدریج پیچ‌ها، مهره‌ها و کوپلینگ‌ها را شل می‌کند و این مسئله به نشتی، عدم هم‌محوری یا حتی خرابی‌های سنگین منجر می‌شود. به‌طور منظم تمام اتصالات قابل مشاهده، به‌ویژه روی پایه موتور و پوسته پمپ را سفت کنید. 

 

آماده‌سازی برای نگهداری طولانی‌مدت

اگر قرار است موتور پمپ برای هفته‌ها یا ماه‌ها بلااستفاده بماند، باید اقدامات پیشگیرانه انجام شود. سوخت را تخلیه کنید یا در صورت توصیه سازنده از استبیلایزر استفاده کنید، روغن را تعویض کنید و چند قطره روغن موتور از طریق محل شمع وارد سیلندر کنید تا جداره‌ها روانسازی شوند. دستگاه را در محیط خشک و پوشیده نگه دارید.

 

جمع بندی

نگهداری دقیق و توجه به سرویس منظم هر تجهیزی، کلید افزایش طول عمر مفید آن است. تعویض روغن موتور پمپ آب در کنار امورات دیگری مثل چک منظم وضعیت اجزای مختلف (شامل شمع، فیلتر، آب بندی‌ها و…) و اطمینان از کارکرد صحیح، ریسک مستهلک شدن سریع و آسیب‌های غیرمترقبه را پایین می‌آورد و این اجازه را به شما می‌دهد که مدت طولانی‌تری با خیال آسوده از تجهیزتان استفاده کنید.

در این مقاله، نکاتی که باید پیرامون نحوه تعویض روغن موتور پمپ آب، بررسی سطح و انتخاب محصول مناسب بدانید را بررسی کردیم و کوشیدیم به سؤالاتی که مشتریان در ارتباط با این مقوله مطرح می‌کنند، پاسخ‌‎هایی کامل و جامع بدهیم. با عنایت به این آموزش و برنامه ریزی اصولی برای مراقبت و سرویس، می‌توانید از مشکلاتی که در اثر کارکرد یا نگهداری نادرست دامنگیر تجهیزات می‌شوند جلوگیری نمایید.

اگر با وجود اوصافی که در آموزش تعویض روغن موتورپمپ ارائه دادیم هنوز مطمئن نیستید که کدام روغن مناسب شماست، چه وقت و چطور باید سطح روغن را چک کنید، می‌توانید برای دریافت مشاوره تخصصی با کارشناسان آتور صنعت تماس حاصل فرمایید. متخصصان ما در واحد فروش و پشتیبانی مشتریان، از ساعات 8 تا 18 روزهای کاری پاسخگوی شما عزیزان هستند. بدین منظور می‌توانید فرم تماس با ما در سایت (زیر همین مقاله) را پر کنید یا 03132004  را شماره گیری فرمایید.

 

سؤالات متداول نحوه تعویض روغن موتور پمپ

1. چه زمانی باید روغن موتور پمپ را تعویض کرد؟ بعد از 20 تا 25 ساعت کار اولیه برای خروج ذرات دوره آب‌بندی و سپس هر 50 تا 100 ساعت بسته به شرایط کاری و دمای محیط باید روغن موتور پمپ تعویض شود.
2. روغن موتور پمپ را از کجا عوض کنیم؟ روغن از پیچ تخلیه زیر کارتر یا محفظه موتور خارج می‌شود. بعد از تخلیه کامل، روغن جدید از درپوش پرکننده یا گیج روغن ریخته می‌شود تا سطح به مقدار توصیه‌شده برسد.
3. چه نوع روغنی برای موتور پمپ مناسب است؟ معمولاً روغن چهارزمانه SAE 10W-30 یا SAE 40 برای موتور پمپ‌های بنزینی توصیه می‌شود. در مناطق گرم SAE 40 و در آب‌وهوای سرد 5W-30 گزینه بهتری است. همیشه دفترچه سازنده را ملاک قرار دهید.
4. میزان روغن مورد نیاز موتور پمپ چقدر است؟  ظرفیت روغن موتور پمپ بسته به مدل بین 0.5 تا 1.1 لیتر متغیر است. مقدار دقیق در دفترچه راهنما درج می‌شود و باید طبق همان حجم توصیه‌شده پر شود تا روانکاری درست انجام شود.
5. علائم کم شدن یا تمام شدن روغن موتور پمپ چیست؟ صدای غیرعادی، داغ شدن موتور، بوی سوختگی، کاهش توان و سخت روشن شدن نشانه کمبود یا افت کیفیت روغن هستند. ظاهر شیری یا خیلی تیره هم هشدار می‌دهد که باید روغن بررسی یا تعویض شود.
6. در موتور پمپ‌های بنزینی و دیزلی نوع روغن چه تفاوتی دارد؟ موتور پمپ‌های بنزینی به روغن با استاندارد API-S نیاز دارند. موتورهای دیزلی از روغن‌های سنگین‌تر استفاده می‌کنند که افزودنی ضدسایش و مقاومت حرارتی بالاتری دارند.