لوله کشی پمپ آب چه برای ساختمان‌های چند طبقه و چه تک واحدی، کار پیچیده‌ای نیست. اما از آنجا که این پروسه با خطوط آب و برق محل سروکار دارد، باید با رعایت اصول و با نهایت دقت انجام بپذیرد. نحوه لوله کشی پمپ آب با توجه به نیازهای محیطی که باید آبرسانی شود، با استفاده از روشی مناسب و متعلقاتی از جمله مخزن انبساط، ست کنترل، شیرهای یکطرفه و غیره اجرا می‌گردد.
شاید جالب باشد بدانید طراحی درست لوله کشی پمپ آب خانگی، یکی از فاکتورهای پنهانی است که از بسیاری مشکلات در آینده جلوگیری می‌کند. مسیر لوله آب اصلی تا سیستم پمپاژ شما، باید تا حد امکان بهینه و سرراست با راه‌های درروی اضطراری و ایمن، مهندسی و نصب شود. روش‌های متعددی برای این کار وجود دارد که هریک به شیوه خود و با توجه به حجم و نوع آبدهی، پیاده سازی می‌شوند.
در این راهنما از آتور صنعت، با آموزش لوله کشی پمپ آب همراه شما خواهیم بود و بهترین روش‌های انجام این کار را بررسی خواهیم کرد.
روش های لوله کشی پمپ آب
با وجود اهمیت فراوان نحوه لوله کشی پمپ آب، در خیلی از موارد این امر نادیده گرفته می‌شود و مهندس به جای اینکه روی لوله‌های تغذیه کننده مخزن و پمپ آب تمرکز داشته باشد، صرفاً روی خود پمپ زوم می‌کند. استفاده از طول بیش از حد لوله قبل و بعد پمپ، رعایت نکردن ترتیب نصب اجزا و به‌کارگیری زانویی‌ها و خم‌های متعدد، پیامدهای ناخوشایندی مثل آسیب دیدن لوله‌ها و پمپ، واترهمر، خرابی‌های مکرر و تسریع استهلاک را به دنبال دارد.
در ادامه با روش‌های لوله کشی پمپ آب آشنا خواهیم شد که هریک با هدف تأمین بیشترین بازدهی از سیستم پمپاژ با حداقل افت فشار و هدررفت انرژی اجرا می‌شوند.
1. اتصال پمپ آب به مخزن
رایج‌ترین نحوه لوله کشی پمپ آب ساختمان، استفاده از مخزن ذخیره در سیستم است. وجود یک منبع آب به همراه مخزن انبساط (یا تحت فشار) در یک سیستم پمپاژ، یعنی شما یک ذخیره اولیه آب دارید که پمپ را تغذیه می‌نماید و در مرحله بعدی، منبع انبساط آب را دریافت می‌کند. مخزن تحت فشار آب را با فشار ثابت به شبکه لوله کشی انتقال می‌دهد تا پمپ آب به دفعات کمتری خاموش و روشن شود.
اگر ساختمان مسکونی کمتر از 3 طبقه داشته باشد، می‌توان لوله کشی پمپ آب ساختمان را با استفاده از ست کنترل به جای مخزن تحت فشار اجرا کرد. این روش در خانه‌های روستایی، استفاده از آب چاه، سیستم‌های مستقل از شبکه و مناطقی با فشار کم آب شهری کاربرد زیادی دارد.
ترتیب اجزا و نحوه قرارگیری قطعات در نحوه لوله کشی پمپ آب ساختمان با مخزن ذخیره به این صورت است.
- ورودی آب شهری به سیستم پمپاژ: ابتدا باید مسیر خط آب شهری را از کنتور یا شیر اصلی تا نقطه ایمن‌سازی جریان (مثل شیر چک جلوگیری از جریان برگشتی یا فاصله هوایی کد استاندارد در مخزن) هدایت کنید تا از بازگشت آب به شبکه عمومی جلوگیری شود. اگر فشار استاتیک بیش از 5.5 بار باشد، باید یک شیر کاهش فشار در مسیر قرار بدهید.
پس از آن، محفظه هوزینگ فیلتر نصب می‌شود. جای هوزینگ در لوله کشی پمپ آب ساختمان باید قبل از انشعاب‌ها باشد و دوطرف آن شیرهای ایزوله به همراه شیر تخلیه با قطر مناسب نصب شوند.
- ورودی و خروجی مخزن ذخیره: خروجی مخزن ذخیره به خط مکش پمپ متصل می‌شود. در شرایطی مثل لوله کشی پمپ آب از پشت بام که سطح آب بالاتر از پمپ قرار می‌گیرد، تغذیه به‌صورت ثقلی انجام می‌شود. در غیر این صورت به هواگیری یا شیر یکطرفه نیاز خواهد بود.
- لوله مکش و شیر ورودی: از خروجی مخزن تا ورودی پمپ، یک لوله مکش همر قرار دارد و قطر و طول آن باید به‌گونه‌ای انتخاب شود تا سرعت جریان بیش از حد یا کاویتاسیون ایجاد نکند. در نزدیکی ورودی پمپ، یک فیلتر هم برای جلوگیری از ورود ذرات درشت نصب می‌شود. یک شیر فلکه نیز در مسیر قرار می‌گیرد تا بتوان برای سرویس کاری پمپ، مسیر آب را بست.
- پمپ: پمپ آب خانگی از طریق خط مکش آب را از مخزن ذخیره می‌کشد و فشار آن را افزایش می‌دهد. بسته به شرایط محل می‌تواند پمپ سطحی یا شناور انتخاب شود. اگر قصد نصب ست کنترل در لوله کشی پمپ آب را دارید، باید محل آن را بعد از پمپ و شیر یکطرفه درنظر بگیرید. ست کنترل باید در نزدیکی مخزن تحت فشار (یا مخزن هیدروپنوماتیک) و ترجیحاً در لوله‌ای که بین خروجی پمپ و ورودی مخزن فشار قرار دارد، نصب شود. هدف این است که پرشر سوییچ، تغییرات فشار واقعی در مخزن را حس کند. اگر ست کنترل را خیلی دور یا خیلی نزدیک در لوله کشی پمپ آب نصب کنید، ممکن است درست عمل نکند.
- شیر یکطرفه (چک‌والو): بلافاصله پس از خروجی پمپ یا در نزدیک‌ترین نقطه ممکن، یک شیر یکطرفه نصب کنید. وظیفه آن در لوله کشی پمپ آب، جلوگیری از بازگشت آب به داخل پمپ پس از خاموش شدن و حفظ فشار سیستم است.
- گیج فشار و کلید فشار: پس از شیر یکطرفه، یک گیج فشار برای نمایش فشار سیستم و یک کلید فشار نصب می‌شود. کلید فشار محدوده پایین (شروع کار پمپ) و محدوده بالا (توقف پمپ) را کنترل می‌کند. این قطعات معمولاً در نزدیکی مخزن تحت فشار نصب می‌شوند.
- سه‌راهی مخزن (تی مخزن): پس از خروجی پمپ و شیر یکطرفه و پیش از لوله کشی اصلی، باید از پنج راهی یا سه‌راهی مخصوص استفاده کنید. این قطعه به مخزن تحت فشار متصل می‌شود و پورت‌های جانبی برای نصب گیج فشار، شیر اطمینان، شیر تخلیه و محفظه هوا دارد.
- مخزن تحت فشار: مخزن تحت فشار به سه‌راهی متصل می‌شود. اندازه این مخزن بر اساس میزان مصرف، توان پمپ و محدوده فشار موردنظر تعیین می‌شود.
- 9. شیر اطمینان: در نزدیکی سه‌راهی، شیر اطمینان نصب می‌شود تا در صورت بروز فشار بیش از حد ناشی از خرابی پمپ یا کلید کنترل، سیستم را ایمن نگه دارد. فشار تنظیمی آن کمی بالاتر از حداکثر فشار کاری سیستم است.
- شیر قطع آب ساختمان: پس از سه‌راهی و اتصالات جانبی، یک شیر اصلی در مسیر لوله کشی پمپ آب به واحدها نصب می‌شود تا در صورت نیاز بتوان سیستم توزیع داخل ساختمان را بدون تأثیر بر واحد پمپ و مخزن ایزوله کرد.
- خطوط توزیع به مصرف‌کننده: اینجا آخرین مرحله در نحوه لوله کشی پمپ آب خانگی است و از شیر اصلی، لوله کشی به سمت ساختمان یا نقاط مصرف انجام می‌شود. لوله‌ها باید با قطر مناسب انتخاب شوند و در مسیر طولانی از اتصالات غیرضروری که افت فشار ایجاد می‌کنند پرهیز شود. برای انشعابات مختلف، شیرهای جداگانه در نظر گرفته می‌شود.
- شیر تخلیه: برای سرویس و آماده‌سازی در فصول سرد، یک شیر تخلیه در پایین‌ترین بخش سیستم (اغلب پس از مخزن یا روی سه‌راهی) نصب می‌شود تا امکان تخلیه کامل آب فراهم گردد.
2. اتصال پمپ آب دومنظوره
در نحوه لوله کشی پمپ آب با مسیر بای‌پس، همان مراحل پیشین را مجدداً در فرایند کار داریم. به علاوه، یک خط لوله موازی با پمپ تعبیه می‌شود تا در صورت خارج شدن پمپ از مدار به دلیل تعمیر، قطعی برق یا خرابی، جریان آب از مسیر فرعی ادامه یابد و آبرسانی محل مختل نشود. این روش در شبکه‌های خانگی، روستایی، ایستگاه‌های تقویت فشار و سامانه‌های دارای فیلتر، سختی‌گیر یا واحدهای ضدعفونی متداول است.
اجزای اصلی این سیستم لوله کشی پمپ آب عبارتند از:
- خط ورودی تأمین: این خط می‌تواند آب را از شبکه شهری، چاه یا مخزن ذخیره دریافت کند. در صورت اتصال به شبکه شهری، استفاده از شیر یکطرفه و در صورت نیاز شیر کاهنده فشار در لوله کشی پمپ آب ساختمان ضروری است تا هم ایمنی حفظ شود و هم فشار ورودی کنترل گردد.
- سیستم تصفیه یا هوزینگ: نصب فیلتر رسوب یا فیلتر کارتریجی در این بخش باعث افزایش طول عمر پمپ و حفاظت از تجهیزات بعدی می‌شود. این بخش به‌ویژه در مناطقی با آب دارای املاح یا ذرات معلق اهمیت دارد.
- شیر فلکه قطع ورودی (Main Inlet): بلافاصله پس از سیستم تصفیه نصب می‌شود تا امکان ایزوله کردن شاخه پمپ در مواقع سرویس یا تعمیر فراهم باشد.
- بخش مکش و پمپ: شامل لوله مکش با سایز مناسب، شیر قطع مکش و در صورت نیاز صافی یا شیر پایی است. این اجزا تضمین می‌کنند که پمپ همیشه جریان آب کافی و بدون هوا دریافت کند.
- خروجی پمپ: در ابتدای خط خروجی، شیر یکطرفه نصب می‌شود تا از بازگشت جریان و آسیب به پمپ جلوگیری شود.
- سنسور فشار و پرشر سوئیچ: روی خط خروجی قرار دارند و کنترل فشار و مدیریت عملکرد پمپ را بر عهده دارند. این تجهیزات برای تشخیص تغییرات فشار و جلوگیری از نوسان ضروری هستند.
- اتصال به مخزن: در صورت استفاده از مخزن تحت فشار یا انبساط، ارتباط از طریق تی مخزن برقرار می‌شود. این اتصال جریان آب را به مخزن هدایت می‌کند و تنظیم فشار را تسهیل می‌نماید.
- خط بای‌پس: این خط به‌طور موازی با شاخه پمپ نصب می‌شود. یک سر آن به بالادست ورودی پمپ و سر دیگر به پایین‌دست خروجی متصل است. در دو سر بای‌پس شیر قطع مستقل نصب می‌شود تا در مواقع اضطراری یا سرویس بتوان جریان را بدون عبور از پمپ ادامه داد.
- شیر قطع خروجی (Downstream Shut-Off): این شیر در خط خروجی نصب شده و برای ایزوله کردن پمپ و تجهیزات پایین‌دست از شبکه توزیع استفاده می‌شود.
- تجهیزات ایمنی: نصب شیر اطمینان در نزدیکی سه راهی یا بعد از آن الزامی است. این شیر باید بالاتر از فشار کاری مجاز تنظیم شود تا در صورت افزایش غیرعادی فشار، از آسیب به سیستم جلوگیری کند.
- شیر تخلیه: در پایین‌ترین نقطه یا انشعاب جانبی قرار می‌گیرد و برای تخلیه شاخه پمپ یا بای‌پس کاربرد دارد. این شیر نقش مهمی در سرویس و نگهداری سیستم ایفا می‌کند.
- خط توزیع: پس از شیر قطع خروجی، آب به لوله‌کشی ساختمان یا مجموعه مصرف‌کننده منتقل می‌شود و آماده استفاده در نقاط مختلف خواهد بود.
داخل این نحوه لوله کشی پمپ آب ساختمان، در حالت عادی هر دو شیر بای‌پس بسته‌اند و جریان کامل از پمپ عبور می‌کند. آب از خط مکش وارد می‌شود، پس از افزایش فشار توسط پمپ از شیر یکطرفه عبور کرده و به مخزن و شبکه توزیع می‌رسد.
در زمان سرویس یا خرابی پمپ، مسیر تغییر می‌کند. با بستن شیرهای مکش و خروجی پمپ و باز کردن دو شیر بای‌پس، آب مستقیماً از سمت ورودی به خروجی هدایت می‌شود. این فرآیند موجب می‌شود مصرف‌کننده‌ها در زمان قطعی پمپ از مسیر لوله کشی، همچنان آب دریافت کنند. به همین دلیل، برای بسیاری از شرایط می‌شود گفت که این حالت، بهترین روش لوله کشی پمپ آب است.
3. اتصال لوله کشی بوستر پمپ
سیستم بوستر پمپ از یک یا چند پمپ تشکیل می‌شود که آن را به‌صورت سری بعد از منبع اصلی مانند شبکه شهری، چاه یا مخزن نصب می‌کنند. وظیفه این سیستم افزایش فشار و دبی آب تا سطح موردنیاز است. استفاده از بوستر پمپ زمانی ضروری می‌شود که فشار استاتیک یا دینامیک کافی نباشد؛ مثلاً برای لوله کشی پمپ آب برای طبقات بالا و ساختمان‌های مرتفع، واحدهای مسکونی بزرگ، خطوط لوله طولانی یا پس از افت فشار ناشی از نصب فیلترها و شیرهای یکطرفه متعدد.
لوله کشی و اجزای اصلی بوستر پمپ معمولاً به ترتیب زیر اجرا می‌شود. در برخی پروژه‌ها ممکن است تعداد اجزا کمتر یا بیشتر باشد، اما ساختار پایه به این شکل است:
- خط ورودی: آب از منبع اصلی (شبکه، مخزن یا چاه) به سیستم منتقل می‌شود. برای محافظت از منبع، شیر یکطرفه بازگشتی (RPZ یا معادل آن) نصب می‌کنند. اگر فشار استاتیک بیش از حد باشد، وجود شیر فشارشکن ضروری است.
- فلکه قطع‌کننده اصلی: در نزدیکی منبع قرار می‌گیرد تا در زمان سرویس یا تعمیر، امکان جداسازی کامل سیستم فراهم شود.
- فیلتراسیون اولیه: نصب فیلتر رسوب‌گیر یا صافی در مسیر مکش بوستر از ورود ذرات به پمپ جلوگیری می‌کند. برای سهولت در سرویس، در دو طرف این فیلتر شیر ایزوله تعبیه می‌شود.
- بخش مکش بوستر پمپ: لوله مکش باید متناسب سایز شود تا افت اصطکاک حداقل باشد. در این بخش شیر قطع مکش نصب می‌شود و در صورت نیاز از شیر یکطرفه یا کف‌گیر برای جلوگیری از بازگشت جریان استفاده می‌گردد.
- واحد بوستر پمپ: متناسب با نیاز پروژه، می‌توان از مدل‌های دور ثابت یا دور متغیر (VFD) استفاده کرد. انتخاب نوع، بر راندمان و میزان صرفه‌جویی انرژی تأثیرگذار است. برای انتخاب یک بوستر پمپ مناسب برای نیازهای ساختمان، توصیه می‌کنیم حتما از متخصصان آتورصنعت مشاوره دریافت نمایید.
- خروجی پمپ: بلافاصله پس از پمپ، شیر یکطرفه نصب می‌شود تا از برگشت جریان در زمان خاموش بودن دستگاه جلوگیری نماید.
- گیج فشار و کلید یا کنترلر فشار: گیج فشار برای نظارت بر شرایط کاری سیستم و کلید یا کنترلر برای روشن و خاموش کردن پمپ یا تنظیم دور موتور در بازه فشار مشخص نصب می‌شوند.
- مخزن دیافراگمی یا فشار (آکومولاتور): به کمک اتصال سه‌راهی روی خط خروجی قرار می‌گیرد. این مخزن استارت‌های مکرر را کاهش داده، نوسانات فشار را کنترل می‌کند و در زمان اوج مصرف نقش بافر ایفا می‌نماید.
- شیر اطمینان یا ایمنی: روی خط خروجی یا نزدیک مخزن فشار نصب می‌شود و اندکی بالاتر از فشار کاری مجاز تنظیم می‌گردد تا در صورت افزایش غیرعادی فشار از سیستم محافظت کند.
- شیرهای ایزوله: در خروجی و پیش از شبکه توزیع، در دو سمت بوستر (مکش و خروجی) تعبیه می‌شوند. این شیرها امکان جداسازی و در صورت نیاز بای‌پس پمپ را فراهم می‌کنند.
- خط بای‌پس (ضروری در سیستم‌های چندپمپی): بای پس در این شیوه لوله کشی پمپ آب هم یک مسیر فرعی با شیرهای ایزوله است که عبور جریان در زمان خاموشی یا سرویس پمپ را ممکن می‌سازد، هرچند فشار کمتری تأمین می‌کند.
- خطوط توزیع: پس از بوستر، لوله‌کشی به سمت مصرف‌کننده‌ها ادامه می‌یابد. انتخاب قطر مناسب لوله، نصب شیرهای انشعابی و در صورت نیاز شیرهای منطقه‌ای، کنترل فشار در بخش‌های مختلف ساختمان یا مجموعه را تسهیل می‌کند.
- شیرهای تخلیه یا هواگیری: در نقاط پایین‌دست، نزدیک پمپ و مخزن نصب می‌شوند تا امکان تخلیه آب یا خروج هوا برای سرویس و پیشگیری از یخ‌زدگی فراهم باشد.
- اجزای برقی و کنترلی: شامل فیوز یا کلید اختصاصی، قطع‌کن‌های ایمنی (مانند حفاظت در برابر خشک‌کار کردن یا افت فشار مکش)، اینورتر یا درایو دور متغیر، کنترلرها و آلارم‌هایی است که در صورت افت فشار به زیر حد مجاز هشدار می‌دهند.
4. اتصال پمپ آب بدون مخزن
نصب پمپ آب بدون مخزن به حالتی گفته می‌شود که پمپ به‌طور مستقیم و بدون استفاده از مخزن ذخیره یا منبع انبساط، مستقیم به لوله آب شهری یا خط تأمین وصل شود. در روش اتصال پمپ آب به لوله اصلی، سیستم مستقیم آب را از لوله شهری مکش می‌کند و به شبکه داخلی ساختمان یا سیستم مصرف انتقال می‌دهد. اگر محدودیت فضا دارید شاید این راهکار گزینه قابل اجرایی به نظر برسد، اما معایب فراوانی به دنبال دارد که سبب شده‌اند اداره آب و فاضلاب، عمل نصب مستقیم پمپ بعد از کنتور را غیرقانونی اعلام کند.
برخی از معایبی که در نصب پمپ آب بدون مخزن وجود دارند عبارتند از:
- کاهش پایداری فشار و افت ناگهانی: در نبود مخزن فشار، تمام آب مصرفی باید لحظه‌ای از پمپ تأمین شود. در زمان باز شدن شیر یا استفاده همزمان از چند مصرف‌کننده، اگر پمپ توان پاسخ سریع نداشته باشد، فشار افت می‌کند و سرویس‌دهی ناپایدار خواهد شد. سوای این مسئله، در اثر مکش پمپ آب شما، فشار آب برای همسایگان در ساختمان‌ها یا واحدهای مجاور افت خواهد کرد و مشکلات ثانویه و حقوقی را به دنبال خواهد آورد.
- روشن و خاموش شدن مکرر و استهلاک بالا: در مصرف‌های کم یا قطع و وصل‌های لحظه‌ای، پمپ به‌طور پی‌درپی روشن و خاموش می‌شود. این چرخه عمر موتور، کلید فشار و سایر قطعات را کاهش می‌دهد. کلید فشار بیشتر دچار خرابی می‌شود، موتور داغ می‌کند و هزینه نگهداری افزایش می‌یابد.
- خطر خشک‌کار کردن و نیاز به هواگیری مداوم: در صورت قطع موقت منبع یا کمبود دبی آب، پمپ هوا می‌کشد و خشک کار می‌کند. این وضعیت به پروانه و اجزای مکانیکی آسیب جدی می‌زند. چون مخزن ذخیره وجود ندارد، هیچ پشتیبانی در زمان افت آب ورودی فراهم نمی‌شود.
- کاهش کارایی در مصرف اوج: مخزن ذخیره یا فشار نقش بافر دارد. در زمان مصرف زیاد، بخشی از نیاز از آب ذخیره تأمین می‌شود و فشار ثابت می‌ماند. نبود این بافر باعث می‌شود پمپ دائماً با مصرف‌های لحظه‌ای درگیر شده و افت فشار و کاهش آسایش به‌وجود آید.
- مشکلات مقرراتی و بهداشتی: در برخی مناطق، قوانین استفاده از مخزن ذخیره یا دست‌کم مخزن تفکیک‌کننده را الزامی می‌دانند تا از برگشت آب آلوده به شبکه شهری جلوگیری شود و فشار سیستم کنترل گردد. رعایت نکردن این ضوابط می‌تواند منجر به جریمه یا خرابی‌های جدی شود. در نتیجه، این طریقه لوله کشی پمپ آب ساختمان را به هیچ وجه توصیه نمی‌کنیم.
نکات مهم نحوه لوله کشی پمپ آب
1. کوتاه نگه داشتن خط مکش
خط مکش پمپ باید تا حد امکان کوتاه طراحی شود. بین ورودی پمپ و هر مانعی در مسیر مکش مانند شیر، زانو یا سه‌راهی، بخشی مستقیم به طول پنج تا ده برابر قطر لوله در نظر بگیرید. این کار افت فشار ورودی را کاهش می‌دهد و با ایجاد سرعت یکنواخت در مقطع لوله، مکش بهینه‌تری فراهم می‌نماید.
2. قطر مناسب لوله مکش
انتخاب قطر مناسب در نحوه لوله کشی پمپ آب خانگی و ساختمانی، میان هزینه و افت اصطکاکی تعادل ایجاد می‌کند. قطر لوله خروجی معمولاً برابر با فلنج خروجی پمپ است، اما می‌تواند بزرگ‌تر هم انتخاب شود تا افت فشار کمتر شود. در سمت مکش، قطر می‌تواند برابر ورودی پمپ باشد، اما در بسیاری موارد مهندسان یک یا دو سایز بزرگ‌تر در نظر می‌گیرند که نیازمند کاهنده خارج‌مرکز است.
3. استفاده از کاهنده خارج‌مرکز در سمت مکش
وقتی تغییر سایز لوله در خط مکش لازم است، از کاهنده خارج‌مرکز استفاده کنید. اگر سیال از پایین وارد پمپ می‌شود، سطح صاف کاهنده باید در بالا نصب گردد. در حالتی که سیال از بالا وارد می‌شود، سطح صاف در پایین قرار می‌گیرد. این طراحی از تشکیل حباب هوا در ورودی پمپ جلوگیری می‌کند.
4. حذف زانو در نزدیکی ورودی پمپ
وجود زانو در ابتدای ورودی باعث بارگذاری جانبی پروانه و تغییر توزیع نیرو بر یاتاقان‌های محوری می‌شود. بهتر است پنج تا ده برابر قطر لوله فاصله مستقیم بین ورودی پمپ و زانو لحاظ شود تا جریان یکنواخت‌تری برقرار باشد.
5. جلوگیری از ورود هوا به خط مکش
سطح مایع در مخزن تغذیه باید به‌اندازه کافی بالا باشد تا از تشکیل گردابه و ورود هوا جلوگیری شود. از ایجاد نقاط مرتفع و زانویی‌های زیاد در مسیر مکش لوله کشی پمپ آب که می‌توانند هوا را به دام بیندازند، بپرهیزید. تمام اتصالات و درزها باید در شرایط مکش کاملاً آب‌بندی باشند تا هوای اضافی وارد سیستم نشود.
6. جلوگیری از وارد شدن فشار مکانیکی لوله به بدنه پمپ
هیچ‌گاه پمپ نباید وزن یا فشار لوله‌های مکش و تخلیه را تحمل کند. اعمال فشار از سمت لوله‌ها به بدنه پمپ، عمر و راندمان آن را به‌طور جدی کاهش می‌دهد. توجه داشته باشید که افزایش توان پمپ می‌تواند بخشی از ایرادهای مسیر تخلیه را جبران کند، اما مشکلات سمت مکش در صورت بی‌توجهی سال‌ها منبع خرابی‌های تکراری خواهند بود.
سایر الزامات چیدمان لوله کشی پمپ آب ساختمان
- لوله‌های مکش و تخلیه باید مستقل از فونداسیون پمپ مهار شوند و انعطاف کافی برای جلوگیری از انتقال بار به نازل‌های پمپ داشته باشند.
- در خط مکش باید امکان نصب صافی موقت مخروطی برای مراحل راه‌اندازی اولیه وجود داشته باشد.
- طراحی لوله کشی باید فضای کافی برای دسترسی تجهیزات جابجایی دائم مانند مونو‌ریل یا ماشین‌آلات سیار فراهم کند تا امکان خارج‌کردن پمپ یا موتور وجود داشته باشد.
- اگر قطعات لوله مانع عملیات جابجایی هستند، باید امکان جداسازی آسان آن‌ها با اسپول‌های قابل‌برداشت در نظر گرفته شود.
- در مواردی که وزن اجزا بیش از 25 کیلوگرم است، باید تجهیزات مناسب برای بلند کردن آن‌ها پیش‌بینی کنید.
- در برخی شرایط، استفاده از اتصال‌های انبساطی در خط مکش یا تخلیه ضروری است. در این حالت باید بین اتصال انبساطی و نازل پمپ، مهار لوله تعبیه شود تا فشار به نازل منتقل نشود.
- دسترسی کافی برای بهره‌برداری و سرویس همه شیرها در مسیر لوله کشی پمپ الزامی است.
اتصال انبساطی لوله چیست؟
اتصال انبساطی قطعه‌ای است که در سیستم‌های لوله کشی نصب می‌شود تا چند نقش مهم ایفا کند. این تجهیز می‌تواند ارتعاش و ضربه را جذب کند، فشار وارد بر مهارها را کاهش دهد، صدا را کم کند و مشکلات ناشی از عدم هم‌راستایی را جبران نماید. برخی از مدل‌ها به‌طور ویژه برای جبران انبساط حرارتی در کاربردهای دما بالا طراحی شده‌اند.
اتصال انبساطی در لوله کشی پمپ آب خانگی، امکان حرکت در سه جهت را به سیال می‌دهد: فشردگی یا کشش محوری، جابجایی جانبی و انحراف زاویه‌ای.
اتصالات انبساطی معمولاً در سه نوع اصلی تولید می‌شوند تا پاسخگوی کاربردهای مختلف باشند:
- فلزی: این نوع بیشتر در مواردی به کار می‌رود که انبساط حرارتی مسئله اصلی است؛ مثلاً اگر پمپ آب در محیطی با دمای بالا قرار داشته باشد. با افزایش دمای لوله، اتصال فلزی فشرده می‌شود و جابجایی ناشی از حرارت را جبران می‌کند. در نتیجه فشار از روی مهارها و خود لوله برداشته می‌شود.
- لاستیکی: اتصالات لاستیکی علاوه بر جبران انبساط حرارتی، توانایی بالایی در جذب ارتعاش و امواج ضربه دارند. به همین دلیل در کاهش انتقال صدا و لرزش ناشی از تجهیزات به پمپ‌ها بسیار مؤثرند. همچنین مانند کمک‌فنر عمل کرده و اثرات ناشی از ضربه قوچ، افزایش ناگهانی فشار یا حتی لرزش‌های ناشی از زلزله را کاهش می‌دهند.
- بافت‌دار (Braided): شیلنگ‌های استیل بافته‌شده با لاینر فلزی یا انعطاف‌پذیر، در اصل اتصال انبساطی محسوب نمی‌شوند بلکه بیشتر نوعی رابط انعطاف‌پذیرند. این قطعات برای کاربردهای فشار و دمای بالا مناسب‌اند و وظیفه آن‌ها کاهش ارتعاش و جبران عدم هم‌راستایی لوله‌هاست. در پمپ‌ها و تجهیزات مشابه، استفاده از این نوع باعث حذف بارهای محوری ناشی از انبساط حرارتی بر روی نازل می‌شود که برای حفظ عملکرد پمپ بسیار حیاتی است. اتصالات بافت‌دار قابلیت حرکت جانبی و زاویه‌ای دارند و در عین حال ارتعاش را نیز جذب می‌کنند.
نکات بیان شده در راستای ایمنی لوله کشی پمپ آب، ضامن عملکرد فنی صحیح سیستم آبرسانی ساختمان شما خواهند بود. همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، بیشتر خرابی‌ها در سیستم پمپاژ آب ناشی از طراحی‌های نادرست است.
بی‌توجهی به اصول پایه در لوله کشی پمپ آب باعث افزایش ارتعاش، خرابی زودهنگام اجزا و هزینه‌های سنگین تعمیرات می‌شود. هرچند ممکن است برخی مهندسان باتجربه بگویند که حتی با لوله کشی نادرست هم پمپ کار می‌کند، ولی این دلیل نمی‌شود که لوله کشی پمپ آب خانگی را مطابق اصول و استاندارد اجرا نکنید.
جمع بندی
نحوه لوله کشی پمپ آب، زمانی کارآمد و حافظ سلامت فنی و عملیاتی تجهیزات شماست که بر اساس اصول فنی و استاندارد انجام شده باشد. طراحی نادرست و اجرای غیرحرفه‌ای در این بخش می‌تواند مشکلاتی مانند افت فشار، افزایش استهلاک قطعات، نشتی و حتی خرابی زودهنگام پمپ را به دنبال داشته باشد.
در این مقاله به شیوه‌های استاندارد لوله کشی پمپ آب برای ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی پرداختیم و کوشیدیم تا اجزای اصلی هر روش را معرفی کنیم تا مسیر نصب برای شما روشن شود. گرچه نیازی نیست برای انجام و آموزش لوله کشی پمپ آب حتماً متخصص فنی باشید، اما توصیه ما این است که برای اجرای پروسه حتماً از یک تکنسین مجرب کمک بگیرید تا در ادامه به مشکل برنخورید.
اگر نیاز به راهنمایی بیشتری در ارتباط با طریقه لوله کشی پمپ آب داشتید و یا خواهان خرید پمپ آب یا منبع انبساط بودید، می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید. همکاران ما در واحدهای پشتیبانی مشتریان و کارشناسی، آماده ارائه مشاوره تخصصی و همراهی در انتخاب درست تجهیزات هستند. جهت ارتباط با ما می‌توانید فرم صدای مشتریان در سایت را پر فرمایید و یا در روزهای اداری (ساعات 8 تا 17) با شماره 03132004 تماس حاصل نمایید.
سؤالات متداول روش های لوله کشی پمپ آب
- بهترین روش لوله کشی پمپ آب ساختمان چیست؟ بهترین روش، رعایت استانداردها و استفاده از لوله مکش کوتاه و مستقیم، شیرهای ایزوله، صافی ورودی و شیر یکطرفه است. طراحی اصولی باعث کاهش افت فشار، جلوگیری از کاویتاسیون و افزایش طول عمر پمپ می‌شود.
- آیا نصب مخزن در لوله کشی پمپ آب ضروری است؟ بله، نصب مخزن تحت فشار یا انبساط باعث جلوگیری از استارت‌های مکرر، کاهش نوسانات فشار و ایجاد ذخیره موقت در زمان اوج مصرف می‌شود. نبود مخزن معمولاً موجب استهلاک سریع‌تر پمپ و افزایش هزینه‌های نگهداری خواهد شد.
- چه سایز لوله‌ای برای لوله کشی پمپ آب مناسب است؟ سایز لوله باید متناسب با دبی و توان پمپ انتخاب شود. معمولاً قطر لوله مکش برابر یا یک سایز بزرگ‌تر از ورودی پمپ و لوله خروجی هم‌اندازه فلنج خروجی یا کمی بزرگ‌تر در نظر گرفته می‌شود.
- برای لوله کشی پمپ آب طبقات بالا چه نکاتی باید رعایت شود؟ سایز لوله باید متناسب با دبی و توان پمپ انتخاب شود. معمولاً قطر لوله مکش برابر یا یک سایز بزرگ‌تر از ورودی پمپ و لوله خروجی هم‌اندازه فلنج خروجی یا کمی بزرگ‌تر در نظر گرفته می‌شود.
- استفاده از شیر یکطرفه در لوله کشی پمپ آب چه مزایایی دارد؟ شیر یکطرفه از بازگشت جریان به سمت پمپ جلوگیری می‌کند و در زمان خاموشی دستگاه مانع آسیب به پروانه و تجهیزات می‌شود. همچنین باعث پایداری فشار در شبکه و کاهش احتمال خرابی ناگهانی سیستم خواهد شد.
- هزینه لوله کشی پمپ آب چقدر است؟ هزینه لوله کشی پمپ آب ساختمان به عواملی مثل متراژ لوله‌کشی، سایز لوله‌ها، نوع اتصالات، تجهیزات جانبی مانند مخزن یا بای‌پس و دستمزد مجری بستگی دارد. معمولاً برای ساختمان‌های مسکونی متغیر است و پس از بازدید دقیق برآورد می‌شود.
- نصب ست کنترل در لوله کشی پمپ آب چه تاثیری دارد؟ ست کنترل روشن و خاموش شدن پمپ را بر اساس فشار و جریان تنظیم می‌کند. این وسیله از خشک‌کار کردن جلوگیری کرده، مصرف برق را بهینه می‌سازد و استارت‌های بی‌مورد را کاهش می‌دهد و در نتیجه عمر پمپ افزایش می‌یابد.
