پمپ محیطی که در بازار به آن پمپ ورتکس، توربینی یا گاهی کانالی هم می‌گویند، از لحاظ عملکردی بین پمپهای جابجایی مثبت و پمپهای سانتریفیوژ قرار می‌گیرد. این پمپ با تجهیز به یک پروانه و طراحی مشابه پمپهای کانالی جانبی کار میکند. مکانیسم عملکرد پمپ محیطی مبتنی بر انتقال پیچیده انرژی از طریق برخورد مکرر سیال با پره‌های چرخان پروانه و حرکت آن در مسیر دایره‌ای داخل محفظه پمپ است.
اگر سیستم آبرسانی خانگی شما مجهز به شبکه پمپاژ یا منبع انبساط است، به احتمال زیاد در هنگام بررسی انواع پمپ با مدل‌های مختلف پمپ محیطی هم آشنا شده باشید. این پمپها علاوه بر شبکه آب ساختمانی، برای پمپاژ سیالات با ویسکوزیته پایین مثل مواد شیمیایی، دارویی، آرایشی، نوشیدنی یا خوراکی هم قابل استفاده‌اند و قابلیت انطباق با الزامات ATEX را دارند.
اما قبل از اینکه سراغ خرید پمپ محیطی و تجهیز سیستم موردنظر به آن بروید، بایست بدانید که این پمپها دقیقاً تحت چه شرایطی به کار می‌روند و نحوه عملکردشان چگونه است. در این راهنما از آتور صنعت، به بررسی پمپهای محیطی می‌پردازیم و تفاوت آنها با سایر انواع رایج پمپ در سطح مصرف سبک تا متوسط را توضیح می‌دهیم.
پمپ محیطی چیست؟
پمپ محیطی که با نام پمپ بازتولیدکننده هم شناخته میشود، نوعی پمپ سانتریفیوژ است که پروانه آن داخل یک کانال حلقوی تقریباً هم‌مرکز با ورودی و خروجی سیال می‌چرخد. سیالی که در حال انتقال است، بارها بین پروانه و کانال محفظه رفت‌وبرگشت میکند و طی این پروسه، انرژی زیادی به آن منتقل میشود.
در مجموع، سیال از ورودی تا خروجی محفظه در امتداد محیط دورانی حرکت میکند و فشار آن پیوسته افزایش می‌یابد. پمپهای محیطی به علت افزایش چشمگیر انرژی منتقل‌شده، ساختار کوچکی دارند و اکثرا به‌صورت کوپل مستقیم طراحی می‌شوند. ضریب هد یا فشار در انواع پمپ محیطی از پمپهای کانالی بیشتر است و منحنی عملکردشان هم شیب تندتری دارد. در پمپهای محیطی هرچه توان ورودی پمپ بالاتر باشد، دبی کمتر خواهد بود.
مدل‌هایی از این پمپ با چند پروانه (تا سه عدد) که در سطوح شعاعی مختلف نصب شده‌اند، به‌عنوان پمپهای چندمرحله‌ای یا پمپ طبقاتی شناخته می‌شوند. این پمپها در سرعت‌های متداولی مانند 2900 دور در دقیقه، می‌توانند فشاری تا 1200 متر ستون آب تولید کنند. پمپهای محیطی می‌توانند در کاربردهایی با دبی پایین، تا حدودی جایگزین پمپ دنده ای فشار قوی یا حتی پمپهای جابجایی مثبت باشند.
ویژگی قابل توجه دیگر پمپ محیطی توانایی آن در انتقال سیالاتی با درصد گاز نسبتاً بالاست. برخلاف سایر پمپهای سانتریفیوژی، شکل‌گیری حباب بخار یا پدیده کاویتاسیون موجب توقف جریان یا آسیب‌دیدگی عملکرد نمی‌شود. منحنی هد-دبی به‌تدریج و بدون افت عملکرد از شرایط ایده‌آل فاصله می‌گیرد. مزیت دیگر پمپ محیطی، الگوی جریان متقارن به سمت پروانه است که منجر به کاهش نیروی محوری و افزایش پایداری عملکرد میشود.
ساختار و اجزای پمپ محیطی
ساختار پمپ محیطی از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش هیدرولیکی و الکتروموتور محرک. این پمپها از نوع ورتکس یا گردابی هستند و اغلب به‌صورت تک‌مرحله‌ای و مونو‌بلوک طراحی می‌شوند. ورودی روی محور افقی قرار دارد و خروجی در مسیر عمودی به سمت بالا هدایت میشود.
در اغلب مدل‌های استاندارد، اجزای زیر به‌عنوان عناصر کلیدی به‌کار می‌روند.
محفظه مکش
این بخش محل ورود سیال به پمپ است و آب پیش از ورود به سیستم، از طریق این محفظه از منبع یا لوله تغذیه مکش میشود. برای پایداری فشار و جلوگیری از هوا افتادن در سیستم، این ورودی باید همیشه جریان یکنواخت داشته باشد. در مدل‌هایی که قابلیت خودمکشی ندارند، قطع جریان مکش می‌تواند منجر به کاویتاسیون یا آسیب جدی به قطعات داخلی شود. برای آشنایی بیشتر با این پدیده مقاله پدیده کاویتاسیون چیست و انواع کاویتاسیون در پمپها را بخوانید.
پوسته چدنی
پوشش اصلی و محافظ بیشتر انواع پمپ محیطی از چدن ساخته میشود تا استحکام و دوام کافی داشته باشد. چدن ارتعاش را کمتر میکند و در برابر فشارهای داخلی هم مقاوم‌تر از متریال‌های دیگری مثل استیل یا آلومینیوم است. این پوسته با یک لایه ضد زنگ حفاظت میشود و اجزای هیدرولیکی مثل ایمپلر و کانال تخلیه را در کنار هم نگه می‌دارد.
پروانه پمپ
پروانه یا ایمپلر همان عنصر چرخان پمپ است که به سیال انرژی وارد میکند. پروانه پمپ محیطی پره‌های شعاعی دارد که سیال را مکرر در مسیر داخلی به گردش در می‌آورد. این گردش چندباره، افزایش تدریجی سرعت را به همراه دارد و در نهایت داخل فضای محدود، فشار بالایی به وجود می‌آورد که در دبی پایین، هد بالایی فراهم میکند.
سیل مکانیکی و لاستیکی
بخش الاستومری مجموعه مکانیکال سیل در کنار سیل سرامیکی، از خروج آب در امتداد شافت جلوگیری میکند. این قطعه نرم و انعطاف پذیر است و ارتعاش‌های جزیی و تغییرات دمایی را به خودش جذب میکند. وجود این آب بندی برای حفظ تماس پایدار سیل تحت شرایط کارکرد ضروری است.
بلبرینگ‌های پمپ
بلبرینگ یا یاتاقان، اجزای چرخان کوچکی هستند که شافت را پشتیبانی میکنند تا پروانه روان و بدون اصطکاک بچرخد. استفاده از بلبرینگ‌های دقیق و مطابق با سایز شفت پمپ محیطی، صدا و ارتعاش را پایین می‌آورند و باعث افزایش طول عمر الکتروموتور می‌شوند. روغن‌کاری مناسب و آب‌بندی دقیق برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به آنها ضروری است.
شفت استیل ضدزنگ
شافت محور مرکزی پمپ محیطی است که نیرو را از موتور به پروانه منتقل میکند. استیل ضدزنگ به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، پایداری ابعادی و استحکام بالا انتخاب میشود. شفت باید کاملاً بالانس و بدون لرزش باشد تا از سایش زودهنگام بلبرینگ‌ها و قطعات چرخان جلوگیری شود.
اتصالات خروجی
اتصالات خروجی پمپ محیطی، آب تحت فشار را به سیستم منتقل میکنند. این اتصال به‌صورت دنده‌ای یا فلنجی طراحی شده و باید کاملاً آب‌بندی شده باشد. در پمپ محیطی، محل خروجی با طراحی داخلی بدنه هم‌راستا یا کمی جابه‌جا تنظیم میشود تا حداکثر فشار خروجی تغییر نکند.
کاور چدنی و جعبه فیکس‌کننده
کاور چدنی، پوشش انتهایی پمپ است که قسمت خشک الکتروموتور و یاتاقان‌ها را دربر می‌گیرد. جعبه فیکس‌کننده یا کلمپینگ باکس هم بخش اتصال‌دهنده‌ای است که شافت، موتور و اجزای داخلی را در موقعیت دقیق نگه می‌دارد. این دو قطعه، نقش کلیدی در تثبیت ساختار و جلوگیری از تغییر مکان اجزای داخلی دارند.
انواع پمپ محیطی
پمپ محیطی تک‌مرحله‌ای
این مدل‌های پمپ محیطی طراحی ساده و جمع‌وجوری دارند و از یک ایمپلر بهره می‌گیرند که سیال را چندین مرتبه در محیط داخلی به گردش درمی‌آورد. به همین دلیل، پمپهای تک مرحله‌ای می‌توانند در دبی کم، هد و فشار زیادی داشته باشند.
انواع پمپ تک مرحله‌ای برای شبکه‌های آبرسانی خانگی، بوستر پمپ، کارواش و سیستم‌های فشرده تهویه مطبوع مناسبند. خیلی از پمپهای محیطی تک مرحله‌ای قابلیت خودمکشی دارند و با گازهای معلق در سیال به‌خوبی کنار می‌آیند اما فقط برای سیالات تمیز مناسبند.
پمپ محیطی طبقاتی یا معکوس
پمپ محیطی چند مرحله‌ای یا طبقاتی، از همان فناوری پروانه مدل تک مرحله‌ای بهره می‌گیرد اما طراحی پیشرفته‌تری دارد. وجود چند ایمپلر، قابلیت مکش را افزایش می‌دهد و پمپ امکان تخلیه از دو جهت، عملکرد برگشت پذیر و حفظ فشار و هد بیشتر در دبی‌های پایین را پیدا میکند.
پمپ محیطی طبقاتی برای کاربری‌های صنعتی نظیر تزریق مواد شیمیایی یا سیستم‌های سرمایش دقیق مناسب است. نمودار هد و دبی این پمپها به‌شکل خطی است و می‌توان جریان پمپ را دقیق کنترل کرد.
مکانیسم عملکرد پمپ محیطی
همان گونه که اشاره کردیم، مهمترین جزء در ساختار پمپ محیطی، پروانه پمپ است که طراحی آن با نمونه‌های سانتریفیوژی تفاوت چشمگیری دارد. در این مدل، لبه بیرونی پروانه از تعداد زیادی پره کوچک پوشیده شده که در هر دو طرف آن قرار دارند. در بدنه پروانه هم چندین سوراخ وجود دارد تا حین کارکرد، تعادل فشار حفظ شود و فشار مکانیکی به حداقل برسد.
پروانه پمپ محیطی، در مجاورت کانالی درون محفظه پمپ می‌چرخد که در دو طرف مکش و خروجی مسدود شده و باعث میشود سیال پس از ورود، به سمت دهانه خروجی هدایت شود و امکان بازگشت به سمت مکش را نداشته باشد. در این میان، یک جداکننده (استریپر) هم بین خروجی و ورودی تعبیه شده تا از بروز اتصال هیدرولیکی بین بخش فشار بالا و فشار پایین محفظه جلوگیری شود.
برخلاف پمپهای سانتریفیوژ که سیال از مرکز وارد پروانه میشود، در پمپ محیطی، مایع مستقیم روی پره‌ها وارد شده و در فضای بین آنها حرکت میکند. این مکانیسم تقریباً مشابه عملکرد پمپهای جابجایی مثبت است. البته از آنجا که در پمپ محیطی تماس نزدیکی بین پره‌ها و بدنه وجود ندارد، این حرکت به‌تنهایی باعث پمپاژ نمی‌شود. در عوض نیروی گریز از مرکز، سیال را در یک مسیر مارپیچ و پیچیده بین پره‌ها و داخل کانال به گردش درمی‌آورد و فشار داخل محفظه به تدریج زیاد میشود.
در بسیاری از مدل‌های پمپ محیطی از سیستم القایی مغناطیسی استفاده میشود که ساختاری کاملاً آب‌بندی شده و بدون نشتی دارد. این ویژگی مانع از نشت سیال، آلودگی محیط و هدررفت میشود و ایمنی اپراتور، طول عمر تجهیز و بازده عملیاتی را افزایش می‌دهد.
کاربردهای پمپ محیطی
پمپهای محیطی به دلیل توانایی تولید فشار بالا در دبی پایین، ابعاد کوچک و عملکرد بهینه با سیالات تمیز و رقیق، در کاربردهایی خاص بسیار ارزشمندند. از این نوع پمپ در سیستمهایی که فضای نصب محدود و حساسیت عملکرد بالا داشته باشند، به وفور استفاده میشود. برخی از مهمترین کاربردهای پمپ محیطی در حوزه‌های زیر است:
- تقویت فشار آب در مصارف خانگی، تجاری و آپارتمانی
- تأمین آب در مدار گرمایش تحت فشار و سیستم‌های حرارت مرکزی
- مدارهای HVAC و سرمایش صنعتی
- تجهیزات کارواش و دوش‌های پرقدرت
- سامانه‌های فیلتراسیون و تغذیه هیدروسیکلون
- انتقال حلال‌ها و مواد شیمیایی سبک غیرخورنده
- تأمین فشار در سیستمهایی مانند اسمز معکوس یا تزریق با دبی کم
- سیستم‌های آزمایشگاهی یا تزئینی با نیاز به جریان پیوسته و بدون نوسان
تفاوت پمپ محیطی با سایر پمپها چیست؟
طراحی خاص پمپ محیطی باعث شده خیلی از کاربران آن را با پمپ‌هایی مثل پمپ بشقابی اشتباه بگیرند؛ به‌ویژه در فضاهایی که نیازمند تقویت فشار هستند. اما مکانیسم عملکردی آن با دیگر پمپها تفاوت قابل توجهی دارد و متعاقباً خروجی هم متفاوت خواهد بود.
اگر درک دقیقی از تفاوت پمپ محیطی با سایر انواع پمپها نداشته باشید امکان دارد آن را برای مصارف نادرستی مثل انتقال سیالات با ذرات جامد یا دبی بالا برگزینید که هم عملکرد سیستم را تحت الشعاع قرار می‌دهد هم به خود پمپ آسیب می‌زند. در این بخش به مقایسه پمپ محیطی با پمپهای بشقابی، جت پمپ و کانالی می‌پردازیم.
تفاوت پمپ محیطی و بشقابی
پمپ بشقابی و پمپ محیطی هر دو در دسته پمپهای سانتریفیوژ قرار می‌گیرند اما از بابت ساختار و نوع ایمپلر متفاوت هستند که در ادامه، فرق عملیاتی بین آنها ایجاد میکند. پروانه پمپ بشقابی از نوع باز یا نیمه باز است و سیال فقط یک بار از میان آن عبور میکند. اما در پمپ محیطی، پروانه پره‌های شعاعی و شیارهای متعدد دارد و مدام سیال را در مسیرهای بسته به گردش درمی‌آورد.
در سیستمهایی که فضا محدود است و فشار بالا با دبی پایین اهمیت دارد، پمپهای محیطی عملکرد قابل‌اتکاتری نسبت به مدل‌های سانتریفیوژ دارند. اما پمپهای بشقابی برای انتقال حجم زیاد سیال طراحی شده‌اند. تمرکز عملکرد آنها بر ایجاد دبی بالا در فشار متوسط است.
در کاربردهایی مثل آبیاری وسیع، سیرکولاسیون صنعتی، تأسیسات گرمایشی یا پمپاژ فاضلاب، باید سراغ انتخاب پمپ بشقابی بروید. انواع پمپ بشقابی، توانایی بیشتری برای انتقال سیالات حاوی جامدات معلق دارند و می‌توانند برای بازه‌های گسترده‌تری کار کنند.
برای مطالعه بیشتر در این باره به مقاله مقایسه پمپ محیطی و بشقابی؛ کدام یک برای شما مناسبتر است؟ رجوع کنید.
فرق پمپ محیطی با جت پمپ
پمپ محیطی و جتی هر دو در دسته پمپهای تخصصی جای دارند، اما از لحاظ عمق و نحوه نصب، توان مکش و ساختار عملکردی باهم فرق میکنند. پمپهای محیطی برای سیستم‌های بسته و آب تمیز طراحی شده‌اند و در فضاهای محدود، عملکردی بی‌صدا و دقیق ارائه می‌دهند. توانایی آنها در تولید فشار بالا باعث میشود برای تغذیه منابع تحت فشار بویلر، کنترل فشار آب یا سیستم‌های گرمایشی کوچک، گزینهای کارآمد باشند.
جت پمپها برای مکش آب از منابعی که پایینتر از سطح پمپ قرار دارند (مثل چاههای کمعمق، مخازن زمینی یا ارسال آب به طبقات بالاتر) طراحی شده‌اند. با استفاده از اصل ونتوری، در جت پمپ خلأ لازم برای کشیدن آب ایجاد میشود. این پمپها معمولاً خودمکش هستند و در کاربری‌های کشاورزی یا محیط‌های فاقد فشار شهری، کاربرد فراوان دارند.
از منظر عملیاتی، اگر نیاز به مکش آب از عمق داشته باشید جت پمپ انتخاب مناسبی است. اما در شرایطی که سیال در دسترس است و باید با دقت و فشار بالا جابه‌جا شود، پمپ محیطی گزینهای دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تر محسوب میشود.
تفاوت پمپ محیطی با پمپ کانالی
هنوز هم هستند فروشندگانی که در بازار، پمپ محیطی را با نام پمپ کانالی (و بالعکس) معرفی میکنند. این دو شاید شباهت‌هایی با یکدیگر داشته باشند اما تفاوت‌های موجود، روی پرفرمنس آنها اثر می‌گذارد. تفاوت اصلی در شکل منحنی عملکرد آن‌هاست. در پمپهای کانالی، منحنی فشار به دبی تقریباً خطی است، به‌طوری‌که کاهش دبی، افت فشار را به همراه ندارد. این پمپها در فشارهای بالا و دبی پایین، بهترین عملکرد را دارند.
مزیت برجسته پمپهای کانالی توان عبور هم‌زمان گاز و سیال بدون آسیب به یاتاقان یا ایجاد کاویتاسیون است. این ویژگی باعث شده در سیستمهایی که احتمال ورود هوا وجود دارد، گزینهای ایمن و قابل‌اعتماد باشند. نیاز به مکش کم، عبور ندادن ذرات معلق و راندمان بالا در فشار زیاد، این پمپها را به انتخابی مناسب برای سیستم‌های حساس تبدیل کرده است. پمپ محیطی نیز به‌دلیل شیب تند منحنی عملکرد، برای محیط‌های حساس به فشار مناسب است؛ اما در عبور گاز یا کاربری‌های خاص، عملکرد پمپ کانالی برتری دارد. اگر با نحوه خواندن منحنی عملکرد پمپ آشنایی ندارید، به مطلب منحنی عملکرد پمپ از آتور صنعت مراجعه کنید.
طبق بررسی که انجام دادیم، نتیجه مقایسه پمپ محیطی و انواع پمپهای دیگر را میشود در چنین قالبی خلاصه کرد.
- پمپهای محیطی بهترین گزینه برای زمانی هستند که فشار و هد نسبت به حجم دبی در اولویت باشد و با محدودیت فضا روبرو باشید؛
- پمپهای بشقابی مناسب حجم بیشتر دبی و درجات مختلفی از ذرات معلق هستند؛
- برای مکش آب از عمق بیشتر، جت پمپ مناسبتر است و ستاپ ساده‌تری دارد؛
- و اگر نیازمند هد زیاد و بازدهی بالا برای مکش از عمق زیاد و یا در حالت عمودی هستید، پمپهای توربینی یا کانالی انتخاب بهتری نسبت به پمپ محیطی خواهند بود.
برای مقایسه دقیق‌تر، ویژگی‌های عملیاتی و فنی پمپهای مورد مقایسه را در جدول زیر گنجانده‌ایم.
| پارامتر | پمپ محیطی | پمپ سانتریفیوژ | جت پمپ | پمپ کانالی (توربینی) |
| مکانیزم عملکرد | گردش بازتولیدی؛ سیال چندبار در میان پره‌ها چرخش میکند | ایجاد نیروی گریز از مرکز توسط پروانه شعاعی | اثر ونتوری با نازل و اجکتور | پروانه‌های محوری یا مختلط چندمرحله‌ای در یک کانال باریک |
| دبی جریان | پایین | بالا | متوسط تا پایین | متوسط تا بسیار بالا (بسته به تعداد مراحل) |
| فشار (هد) | بالا | متوسط | متوسط تا پایین | بسیار بالا (تولید فشار چندمرحله‌ای) |
| قابلیت مکش | مکش محدود (برخی مدل‌ها خودمکش هستند) | نیاز به هواگیری یا سوپاپ فُت‌والو | مکش عالی؛ مناسب برای چاههای کمعمق | مکش پایین؛ معمولاً در سیستم‌های با مکش غرقابی استفاده میشود |
| خودمکش بودن | معمولاً خیر (برخی مدل‌های فشرده این قابلیت را دارند) | خیر | بله (انواع چاه کمعمق و عمیق) | خیر |
| نیاز به پاکی سیال | برای سیال تمیز و غیرساینده | تحمل نسبتاً خوب در برابر ذرات معلق | حساس به ذرات و ناخالصی | فقط برای سیالات تمیز و غیرساینده |
| توانایی عبور ذرات جامد | ضعیف | متوسط | ضعیف | ضعیف |
| سطح صدا | پایین | متوسط | بالا | پایین تا متوسط |
| راندمان انرژی | متوسط | بالا (به‌ویژه در جریان کامل) | پایین تا متوسط | بالا |
| نیازهای نگهداری | پایین | پایین تا متوسط | متوسط (فرسایش اجکتور، بررسی مداوم هواگیری) | متوسط تا بالا (به‌دلیل پیچیدگی چندمرحله‌ای) |
| نحوه نصب | افقی (جمع‌وجور) | افقی یا عمودی | افقی، نصب سطحی | نصب عمودی (برای چاههای عمیق یا سیستم‌های خطی) |
| هزینه اولیه | پایین | متوسط | پایین | بالا |
| ابعاد و اشغال فضا | فشرده | متوسط | فشرده | بلند و باریک (مناسب برای چاههای عمیق) |
| کاربردهای رایج | افزایش فشار در خانه، بویلرها، سیستم‌های کوچک HVAC | آبیاری، انتقال آب صنعتی، HVAC، فاضلاب | چاههای کمعمق، استفاده از آب باران، آبیاری مزرعه‌های کوچک | چاههای عمیق، تأمین آب شهری، سیستم‌های صنعتی مرتفع |
| مناسب‌ترین کاربرد | سیستم‌های تمیز، کم‌دبی و پرفشار | انتقال پرحجم برای مصارف عمومی | استخراج آب از منابع پایینتر از سطح کاربری | پمپاژ پیوسته و پرفشار از منابع عمیق یا غوطه‌ور |
| محدودیتها | مناسب سیالات آلوده یا دبی بالا نیست | در برابر مقاومت زیاد افت فشار دارد | محدود به عمق خاص، راندمان پایین در هد بالا | نیازمند نصب پیچیده، نگهداری دشوار در صورت عدم پایش مناسب |
مزایا و معایب پمپ محیطی
مزایای پمپهای محیطی
از آنجایی که پمپ محیطی قادر است در دبی پایین فشار و هد بالایی تولید کند، برای انتقال سیالات در مسیرهای طولانی یا لوله‌کشی‌های باریک، مانند جابجایی اسیدها، حلال‌ها یا مایعات شیمیایی بین مخازن و سیستم‌های گرمایشی بسیار مناسب است. این نوع پمپ در مقایسه با سایر پمپهای سانتریفیوژی فشار مکش پایینتری دارد و به همین دلیل در سیستمهایی که فشار ورودی محدود است، عملکرد بهتری ارائه می‌دهد.
عملکرد پمپ محیطی تحت فشار بالا تا حدی شبیه پمپ دنده‌ای است منتهی نیازی به گیربکس ندارد. فشار محوری پایین و طراحی فشرده، طول عمر مفید بیشتری برای پمپهای محیطی به همراه می‌آورد.
پمپهای محیطی برای مکش و انتقال مایعات تحت فشار مانند گاز مایع (LPG) بسیار مناسبند. از آنجا که اجزای مکانیکی کمی در پمپ محیطی به کار می‌رود، مصرف انرژی پایین و هزینه اولیه مقرون‌به‌صرفه‌ای هم دارند. از همین رو، تأسیسات زیادی برای صرفه جویی در تهیه تجهیزات اقتصادی و نگهداری، سراغ خرید بهترین پمپ محیطی می‌روند.
معایب پمپ محیطی
با وجود محاسنی که برای پمپ های محیطی برشمردیم، این تجهیز هم همانند هر وسیله دیگری معایب خودش را دارد. پمپهای محیطی به‌تنهایی خودمکش نیستند و برای این قابلیت، بایست اجزای جانبی مثل محفظه خودمکش به آن اضافه کرد. این محفظه، مثل یک مخزن ذخیره کوچک عمل میکند و حجم اولیه‌ای از مایع را نگه می‌دارد تا مسیر مکش پر شده و عملیات پمپاژ آغاز شود.
با توجه به این امر، همیشه مقداری مایع داخل بدنه پمپ باقی می‌ماند و زمانی که پمپ محیطی درحال فعالیت نباشد هم کاملاً خشک نخواهد ماند. به عبارت دیگر، پمپ محیطی با خشک کار کردن برای چند دقیقه آسیب نمی‌بیند اما اکیداً توصیه می‌کنیم در مواقعی که سیال داخل سیستم جاری نیست، از ادامه به کار پمپ پرهیز نمایید.
پمپهای محیطی تنها برای مایعات تمیز و عاری از ذرات معلق مناسب‌اند. به دلیل فاصله کم بین پروانه و پوسته، وجود هرگونه ذره ساینده یا جامد می‌تواند به سادگی باعث خرابی پمپ شود. درنتیجه، نگهداری منظم و بررسی دوره‌ای برای جلوگیری از تجمع آلودگی در این نوع پمپها ضروری است.
نکات خرید پمپ آب محیطی
هنگام خرید پمپ آب محیطی، توجه به نکات کلیدی در ارتباط با مشخصات فنی، نیاز کاری و شرایط عملیاتی می‌تواند شما را از انتخاب نادرست و هزینه‌های اضافی نجات بدهد. پیش از هر اقدامی، ابتدا معیارهای زیر را برای کاربرد سیستم ساختمانی یا تاسیساتی مشخص کنید و بعد سراغ بررسی بهترین برندهای پمپ محیطی بروید.
هد و دبی پمپ محیطی
در قدم اول، باید میزان دبی (Q) بر حسب لیتر بر دقیقه یا مترمکعب بر ساعت، و هد کل (H) بر حسب متر را مشخص کنید. پمپهای محیطی برای دبی پایین و فشار بالا طراحی شده‌اند و معمولاً با دبی زیر 5 مترمکعب در ساعت، اما هد تا حدود 60 تا 100 متر کار میکنند.
اگر کاربرد مطلوب شما در مدارهایی مانند تغذیه دیگ بخار، افزایش فشار یا سیستم گرمایشی است، پمپ محیطی انتخاب مناسبی خواهد بود. در مقابل، برای حجم جریان بالا یا هد پایین، بهتر است سراغ پمپهای سانتریفیوژ بروید.
مشخصات سیال
این نوع پمپ برای جابجایی سیالات تمیز، رقیق و بدون ذرات جامد طراحی شده است. در صورت استفاده از سیالات خورنده یا با سختی بالا، حتماً بایست پیش‌فیلتراسیون یا سختی‌گیر در مسیر ورودی نصب کنید. برای مایعات خورنده، نسخه‌هایی با بدنه و پروانه استیل یا برنزی هم در دسترس هستند.
زمان عملکرد و چرخه کاری
پمپ محیطی توانایی کار مداوم را دارد، اما عموماً برای استفاده‌های مقطعی با دوره‌های کاری کوتاه‌تر بهینه سازی شده‌است. هنگام انتخاب مدل، موارد زیر را بررسی کنید:
- وجود حفاظت حرارتی برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور
- کلاس عایق و رتبه چرخه کاری (مثلاً S1 برای دائم‌کار، S3 برای تناوبی)
- تطبیق ظرفیت پمپ با شرایط واقعی؛ چرا که بزرگ بودن پمپ منجر به خاموش‌روشن‌های مکرر میشود و کوچک بودن آن فشار زیادی به اجزای داخلی وارد میکند.
چنین اطلاعاتی را می‌توانید هنگام دریافت مشاوره خرید، از کارشناسان ما یا واحد فروش آتتور صنعت جویا شوید. مشخصات فنی پمپ محیطی روی پلاک پمپ هم درج میشود.
انتخاب متریال بدنه
جنس اجزای پمپ نقش مهمی در دوام و سازگاری آن با سیال دارد. پمپهای محیطی معمولاً با بدنه‌های چدنی، استیل یا چدن داپلکس ساخته و عرضه می‌شوند.
- پمپ محیطی پوسته چدن برای مصارف خانگی و سیستم‌های گرمایشی مناسب است.
- نسخه‌های استیل برای آب آشامیدنی، مایعات نیمه‌خورنده یا سیستم‌های بهداشتی اولویت دارند. در عین حال، مواد به‌کاررفته در پروانه، شفت و سیل مکانیکی هم باید با شرایط سیال و دمای کاری سازگار باشند.
فضای نصب و موقعیت قرارگیری
با اینکه پمپ محیطی اندازه‌ای جمع‌وجور دارد، باید فضای کافی برای تهویه موتور، اتصال برق و دسترسی جهت سرویس در نظر گرفت. به همین منظور، محلی که برای نصب درنظر دارید را با توجه به مدل و ابعاد پمپ بررسی کنید و ببینید آیا نصب افقی یا عمودی امکان پذیر هست یا خیر.
در برخی موارد به صفحه پایه، کوپلینگ ارتجاعی یا پایه لرزه گیر هم نیاز خواهید داشت. دسترسی به بخش‌هایی مانند آببند مکانیکی و یاتاقان‌ها را هنگام نصب لحاظ کنید.
منبع تغذیه و بازده موتور
مشخصات برق مورد نیاز پمپ را با شرایط محل نصب تطبیق دهید:
- ولتاژ و فاز برق (مثلاً تک‌فاز 220 ولت یا سه‌فاز 400 ولت)
- موتور با راندمان بالا (ترجیحاً دارای رتبه IE2 یا بالاتر)
- وجود حفاظت حرارتی، سطح IP مناسب و صدای کم، به‌ویژه در محیط‌های مسکونی
نیازهای نگهداری و تأمین قطعات
با اینکه پمپهای محیطی معمولاً نگهداری ساده‌ای دارند، اما دسترسی به قطعات یدکی و قابلیت تعمیرپذیری همچنان مهم است:
- مدل‌هایی را انتخاب کنید که قطعات مصرفی آنها مانند آببند مکانیکی، یاتاقان‌ها و واشرها قابل تعویض باشند.
- برندهایی را در اولویت قرار بدهید که نمایندگی رسمی یا تأمین‌کننده قطعات در داخل کشور داشته باشند. مارک‌های پمپ محیطی که در فروشگاه آنلاین ما موجود هستند، با گارانتیهای 3 ماهه الی 2 ساله عرضه می‌شوند.
قیمت پمپ آب محیطی
قیمت خرید تنها بخش کوچکی از هزینه واقعی پمپ است. خرید پمپ محیطی با موتورهای بازده بالا، در بلندمدت برق کمتری مصرف میکند و آلودگی صوتی پایینتری هم ایجاد می‌نماید. مدل‌هایی که از سیل‌های سرامیکی و شفت‌های استیل استفاده میکنند اغلب دوام بالاتری دارند و نیاز به سرویس کمتری خواهند داشت. برندهای معتبر با کارنامه فنی مشخص، در بلندمدت بازگشت سرمایه بهتری نسبت به مدل‌های ارزان‌قیمت و بی‌نام و نشان دارند.
انواع پمپ محیطی نیم اسب که برای ساختمانهای تک واحدی الی 2 طبقه جوابگو باشند، در بازه قیمتی حدود 2 تا 8 میلیون تومان (بسته به برند) در بازار عرضه می‌گردند. مثلاً مدل پمپ آب محیطی نیم اسب خانگی هیدران Hydrun PM45 درحال حاضر قیمتی زیر 5 میلیون تومان دارد و برای مصارف سبک در دبی زیر 30 لیتر بر دقیقه گزینه مناسبی خواهد بود.
پمپهای یک اسب و بالاتر نیز در رنج 3 تا 15 میلیون تومان عرضه می‌شوند. مدل‌هایی مثل پمپ آب محیطی 1 اسب خانگی GREEN QM80 از انتخاب‌های اقتصادی و باکیفیتی هستند که می‌توانید با هزینه معقول و گارانتی 2 ساله تهیه نمایید.
در جدول زیر، انواع پمپ محیطی در بازه‌های قیمتی مختلف (در نیمه سال 1404) لیست شده‌اند تا تصور بهتری از بهای آنها پیدا کنید.
| توان پمپ | بازه قیمتی تقریبی |
| نیم اسب | ۲.۲ – ۷ میلیون تومان |
| یک اسب | ۳.۷ – ۱۷ میلیون تومان |
| ۱.۵ اسب | حدود ۱۰.۸ میلیون تومان |
| دو اسب | تقریباً ۷–۱۰ میلیون تومان |
| سه اسب | حدود ۱۰.۷ میلیون تومان |
جمع بندی
پمپهای محیطی در کاربردهایی که مخصوص آنها دیزاین شده‌اند عملکرد بسیار خوبی دارند، اما پیش از انتخاب نهایی، باید نیازهای خاص سیستم را به‌دقت ارزیابی کنید. عواملی مانند میزان فشار مورد نیاز، دبی سیال، نوع مایع قابل پمپاژ و شرایط بهره‌برداری، تعیین‌کننده سطح بازدهی هستند که از پمپ محیطی خود دریافت می‌کنید.
در مواردی که سیستم به دبی بالا، عمر مفید طولانی و نگهداری ساده نیاز دارد، پمپ بشقابی ممکن است انتخاب مناسب‌تری باشد. از سوی دیگر اگر انتظار قیمت اقتصادی و بازدهی مناسب در هد بالا را دارید، انتخاب بهترین پمپ محیطی گزینهای ایده‌آل برای شماست.
تیم فنی و فروش آتور صنعت آماده است تا با ارائه مشاوره تخصصی، شما را در پروسه انتخاب و خرید پمپ محیطی یاری دهد. برای کسب اطلاعات تکمیلی درباره انواع برندهای پمپ محیطی، محاسبه پارامترهای فنی و بررسی شرایط، می‌توانید با شماره گیری 03132004 با متخصصان ما در ارتباط باشید یا فرم تماس با ما زیر همین مقاله را پر نمایید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم.
سؤالات متداول آشنایی با پمپ محیطی
- پمپ محیطی برای چه نوع ساختمانهایی مناسب است؟ پمپهای محیطی برای ساختمانهای کوچک تا متوسط، واحدهای مسکونی کمجمعیت، ویلاها یا فضاهایی با مصرف کم و نیاز به فشار بالا مناسب هستند. در کاربردهایی که دبی پایین و فشار بالا اهمیت دارد، عملکرد خوبی دارند.
- تفاوت پمپ محیطی با پمپ جتی در چیست؟ پمپ جتی از نازل و ونتوری برای مکش قویتر استفاده میکند و برای چاههای کمعمق مناسب است. اما پمپ محیطی فشار بیشتری تولید میکند و برای جابجایی آب در مدار بسته یا افزایش فشار در لولهها مناسبتر است.
- مزایا و معایب استفاده از پمپ محیطی چیست؟
مزایا: فشار بالا، اندازه کوچک، قیمت اقتصادی و مصرف کم انرژی.
معایب: دبی پایین، حساسیت به ذرات معلق، مناسب نبودن برای سیالات غلیظ یا خورنده، و عدم کارایی در مکش عمیق یا حجمهای بالا. - پمپ محیطی چقدر فشار و دبی تولید میکند؟ این پمپها معمولاً دبی کمتر از 5 مترمکعب در ساعت و فشاری تا 100 متر ستون آب تولید میکنند. برای سیستمهایی با نیاز به فشار بالا و حجم انتقال محدود بسیار مناسب هستند.
- آیا پمپ محیطی برای طبقات بالا مناسب است؟ بله، به دلیل توانایی در تولید فشار بالا، پمپ محیطی گزینهای مناسب برای تأمین آب در طبقات بالاتر ساختمانهای کمواحد است؛ البته تا زمانی که مصرف آب زیاد نباشد یا همزمانی مصرف بالا ایجاد نشود.
- آیا پمپ محیطی نیاز به هواگیری دارد؟ بله، پمپ محیطی مانند بیشتر پمپهای سطحی، در شروع کار نیاز به هواگیری دارد. وجود هوا در مسیر باعث افت مکش، کاهش فشار و حتی آسیب به پروانه و آببند میشود؛ بنابراین هواگیری اولیه ضروری است.
