آیا اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری صحیح است؟

پیش از گسترش و رواج استفاده از سیستم لوله کشی پمپ مخزن دار در سطوح مسکونی و تجاری، بسیاری از افراد برای حل مشکل افت فشار آب سراغ اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری می‌رفتند. حتی امروزه هم گزارش‌هایی به گوش می‌رسند که به بهانه کمبود جای کافی برای منبع، پمپ آب بدون مخزن روی لوله کشی شهری وصل می‌شود تا فشار ورودی واحدهای مسکونی را زیاد کند. این شیوه شاید به طور موقت فشار آب واحد شما را بالا ببرد، اما به دلایلی که در این مقاله از آتور صنعت خواهیم گفت، امروزه این روش تقریباً به کل منسوخ شده و در بسیاری از مناطق کشور، غیرمجاز تلقی میشود. اگر همچنان به فکر نصب پمپ آب بدون مخزن هستید، همراه ما باشید تا بدانید اجرای این روش چه عواقبی برای شما و ساختمان دارد و چطور می‌شود جایگزین قانونی برای آن تدبیر کرد.

اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری چگونه است؟

اتصال مستقیم پمپ آب به لوله‌کشی شهری یعنی وصل کردن پمپ به شبکه آب شهری ساختمان (معمولاً بعد از کنتور) بدون هیچ مخزن واسطه‌ای. همانطور که گفتیم، در این حالت پمپ به صورت مستقیم به لوله اصلی آب شهری متصل می‌شود و آب را مستقیماً با فشار به شبکه توزیع ساختمان تزریق می‌کند.

روش نصب مستقیم پمپ به کنتور در گذشته به‌عنوان راه‌حلی فوری برای جبران افت فشار آب به کار می‌رفت، به طوری که برخی تصور می‌کردند با نصب و اتصال پمپ فشار روی آب شهری می‌توان آب کافی را از شبکه به داخل ساختمان کشید و مشکل فشار را برطرف کرد. اما در عمل، پمپ بر روی لوله ورودی ساختمان نصب شده و با ایجاد مکش، آب شهری را به سیستم لوله‌کشی داخلی می‌رساند. برای اجرای این اتصال عمدتاً لوله را پس از کنتور می‌برند و پمپ یک اینچی یا بزرگ‌تر همراه با شیر یک‌طرفه و کلید اتوماتیک در خط قرار می‌گیرد. خروجی پمپ مستقیم سرخط رایزر ساختمان متصل می‌شود. در نتیجه مسیر نصب پمپ آب بدون مخزن، نه از محل ذخیره عبور می‌کند و نه از یک تانک تحت فشار مجزا. ظواهر کار خیلی ساده است، اما نبود مخزن جداکننده باعث می‌شود هر بار که شیر آب باز می‌شود، پمپ از شبکه شهری آب بگیرد.

در نتیجه این وضعیت اختلاف فشار بالایی در انشعاب به وجود می‌آید. همین افت موضعی باعث می‌شود همسایه‌ها دچار کاهش ناگهانی فشار یا حتی قطع آب شوند. در ساعات پرمصرف، اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری می‌تواند فشار شبکه معبر را تا نزدیکی صفر پایین بیاورد و در لوله‌های قدیمی موج نوسانی فشار ایجاد کند.

پیامدهای نصب پمپ بعد از کنتور

اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری در وهله اول مزایای زودگذری به همراه دارد که باعث می‌شود حتی امروزه نیز با وجود تمام هشدارها و آگاه سازی‌ها، خیلی افراد به سراغش بروند. برخی از عللی که بر انجام این عمل پافشاری می‌شود، شامل موارد زیر هستند.

• افزایش فشار و بهبود آبرسانی: انکار نمی‌کنیم که اتصال مستقیم پمپ آب به شبکه شهری می‌تواند فشار آب داخل ساختمان را بلافاصله افزایش دهد. این مزیت به‌ویژه در ساختمان‌های چند طبقه که
  طبقات بالا با افت فشار مواجه‌اند محسوس است. با نصب پمپ، آب با فشار بیشتری به شیرهای طبقات بالا می‌رسد و مشکلات ناشی از کمبود فشار (مثلاً باز نشدن صحیح دوش یا پر نشدن سریع مخزن
  فلاش تانک) برطرف می‌شود. در ساعات اوج مصرف که احتمال کاهش فشار در شبکه شهری وجود دارد، نصب مستقیم پمپ به کنتور می‌تواند فشار ثابت‌تری را برای مصرف‌کننده تأمین کند و نوسانات فشار را تا حدی جبران کند.
• حذف نیاز به مخزن ذخیره و اشغال فضای اضافی: یکی دیگر از مزایای این روش، عدم نیاز به نصب مخزن ذخیره آب در ساختمان است. مخزن‌های ذخیره آب فضای قابل توجهی اشغال می‌کنند و نصب آنها مستلزم هزینه و مکان‌یابی مناسب (مثلاً فضای موتورخانه یا پشت‌بام) است. در روش اتصال مستقیم پمپ به لوله‌کشی شهری، این واسطه از بین می‌رود و فرد نیازی ندارد که فضا و هزینه برای نصب منبع آب اختصاص بدهد.
• کاهش هزینه اولیه و نصب سریع‌تر: نصب پمپ به صورت مستقیم بعد از کنتور، هزینه اولیه کمتری نسبت به نصب سیستم پمپ همراه با مخزن دارد. در این حالت تنها هزینه خرید و نصب پمپ (و متعلقات برقی آن مانند کلید اتوماتیک یا ست‌کنترل) مطرح است و نیازی به خرید مخزن بزرگ و تجهیزات جانبی آن نیست. علاوه بر این، نصب یک پمپ در مسیر لوله اصلی معمولاً سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. لوله‌کشی اضافی زیادی نیاز ندارد و یک تکنسین تاسیساتی می‌تواند در زمان کوتاه‌تری آن را راه‌اندازی کند.

اما در سمت دیگر ماجرا، معایب متعددی را برای نصب پمپ آب بدون مخزن می‌بینیم که بر مزایای انگشت شمار آن می‌چربند. تعدادی از مخاطرات و مضراتی که این عمل به دنبال دارد را در ادامه بررسی می‌کنیم.

خطرات اتصال پمپ به شبکه آب شهری

• غیرقانونی بودن: در بسیاری مناطق، نصب پمپ آب خانگی مستقیم از لوله آب شهری خلاف قوانین است و شرکت‌های آب و فاضلاب با مشترکینی که پمپ را مستقیماً به شبکه شهری وصل کنند برخورد می‌کنند. این تخلف می‌تواند قطع سرویس آب یا جریمه‌های مالی در پی داشته باشد. حتی از نظر اخلاقی و شرعی نیز برخی مراجع آن را نادرست دانسته‌اند. در صورتی که رو به این کار بیاورید، ممکن است مأموران قرائت کنتور هم تخلف شما را تشخیص بدهند و مورد را به اداره آب و فاضلاب گزارش نمایند.
• آلودگی آب و خطر بیماری: اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری، فشار منفی در شبکه به وجود می‌آورد. این مکش ممکن است آب‌های آلوده اطراف لوله (حاصل نشتی‌ها یا مجاورت فاضلاب) را هم به درون لوله‌های آب شهری بکشد. در نتیجه احتمال ورود میکروب‌ها و آلاینده‌ها به آب شرب بالا می‌رود و سلامت مصرف‌کنندگان به‌طور جدی تهدید خواهد شد.
• آسیب به پمپ و کاویتاسیون: کاهش فشار ورودی پمپ در نصب بدون منبع انبساط، می‌تواند باعث کاویتاسیون و تشکیل حباب‌های بخار در پمپ شود. کاویتاسیون و ورود هوا به پمپ، عملکرد قطعات داخلی را مختل می‌کند و به سیل مکانیکی پمپ آسیب می‌زند. نتیجه‌ آن ترک خوردن آب‌بندها، نشتی آب و حتی نفوذ آب به الکتروموتور و سوختن پمپ خواهد بود. در مجموع استفاده از پمپ بدون مخزن، عمر مفید پمپ را به شدت کاهش می‌دهد. جهت آشنایی بیشتر با پدیده کاویتاسیون، مقاله پدیده کاویتاسیون چیست و انواع کاویتاسیون در پمپ‌ها را بخوانید.
• افزایش هزینه آب مصرفی: وقتی پمپ بدون مخزن مستقیم روی شبکه نصب شود، به خاطر مکش قوی ممکن است هوا همراه آب وارد لوله‌ها و کنتور شود. کنتور آب تفاوتی بین آب و هوای مکش‌شده قائل نمی‌شود و هر دو را به عنوان مصرف ثبت می‌کند. بنابراین بخشی از عددی که روی قبض می‌آید به خاطر هواست و شما بهای آبی بیشتر از مصرف واقعی خواهید پرداخت. این اتلاف هزینه عملاً ناشی از نصب پمپ آب بدون مخزن خواهد بود.
• کاهش فشار برای دیگر مشترکان: وقتی یک واحد پمپ خودش را به شبکه وصل می‌کند، فشار آب را برای سایر واحدها کاهش می‌دهد. در واقع چنین فردی فقط سهم آب خود را با زور پمپ بیشتر می‌کند که به نقصان حق‌آبه همسایگان منجر می‌شود. همسایه‌های دورتر یا واحدهای طبقات پایین‌تر در ساعات اوج مصرف دچار افت شدید فشار یا حتی قطعی آب خواهند شد. اگر هم چندین همسایه نصب مستقیم پمپ به کنتور را انجام دهند، وضعیت بدتر می‌شود. در حالت افراطی که اکثر واحدها پمپ نصب کرده‌اند، هنگام پیک مصرف همه پمپ‌ها اثر یکدیگر را خنثی می‌کنند و هیچ‌کس آبی بیش از دیگران دریافت نخواهد کرد. در چنین شرایطی فقط مصرف انرژی بالا می‌رود و استهلاک تجهیزات افزایش می‌یابد، بدون آنکه مشکلی حل شود.
• آسیب به پمپ، کنتور و شبکه لوله‌کشی: استفاده از پمپ بدون مخزن می‌تواند به تجهیزات آب‌رسانی آسیب برساند. کارکرد مکرر پمپ در شرایط کم‌آبی (مثلاً روشن و خاموش شدن پی‌در‌پی به دلیل نبود جریان پایدار) عمر مفید موتور پمپ را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است در صورت خشک کار کردن، به‌طور کامل آن را بسوزاند. علاوه بر این، مکش ناگهانی آب و هوا از شبکه می‌تواند به کنتور آب شوک وارد کرده و دقت اندازه‌گیری آن را مختل کند. فشارهای لحظه‌ای و نوسانات شدید هم به اتصالات و لوله‌کشی ساختمان و شبکه شهری آسیب می‌رساند. متخصصان آبفا اشاره کرده‌اند که نصب پمپ غیرمجاز، خسارات متعددی به کنتور، انشعاب و حتی لوله‌های شبکه وارد خواهد کرد.

جریمه اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری

بر اساس بند 34-4 آیین‌نامه عملیاتی و شرایط عمومی آب و فاضلاب کشور، نصب مستقیم پمپ بر روی شبکه آب شهری غیرمجاز بوده و شرکت آبفا می‌تواند در صورت مشاهده این تخلف، اشتراک آب واحد متخلف را قطع کند. معمولاً ابتدا اخطار کتبی به مشترک داده می‌شود و فرصتی برای جمع‌آوری پمپ غیرمجاز تعیین می‌گردد؛ اگر به اخطار عمل نشود، علاوه بر قطع آب، جریمه مالی نیز اعمال خواهد شد. مأموران آب و فاضلاب در صورت لزوم پمپی که مستقیم و به طور غیرمجاز به لوله کشی شهری وصل باشد را از مدار خارج کرده و ضبط می‌کنند. در صورت تکرار، شرکت آب و فاضلاب از طریق مراجع قضایی متخلف را تحت پیگرد قرار می‌دهد. این اقدامات بازدارنده در سراسر کشور به قوت خود اجرا می‌شود تا از آسیب به شبکه آب و تضییع حقوق سایر مشترکین جلوگیری به عمل بیاید.

نحوه نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن

در روش قدیمی و منسوخ، پمپ آب خانگی را مستقیماً بعد از کنتور روی لوله اصلی ورودی ساختمان نصب می‌کردند. اما این روش به دلیل غیرقانونی بودن و پتانسیل آسیب‌رسانی که پیش‌تر بررسی کردیم، به هیچ  وجه توصیه نمی‌شود. طبق مقررات، سامانه پمپاژ نباید چه قبل و چه بعد از کنتور به طور مستقیم به شبکه آب شهری وصل شود و حتماً باید همراه با یک مخزن ذخیره آب اجرا گردد.

بهترین روش نصب پمپ آب خانگی چیست؟

روش صحیح و مجاز نصب پمپ خانگی این است که یک مخزن مناسب پس از کنتور تعبیه شده و پمپ آب پس از آن مخزن قرار بگیرد تا آب مورد نیاز خود را از  مخزن برداشت کرده و سپس با فشار لازم به شبکه لوله‌کشی ساختمان تزریق کند. استفاده از یک مخزن تحت فشار (منبع انبساط) هم در سیستم توصیه می‌شود تا فشار آب خروجی یکنواخت شده و از روشن و خاموش شدن مکرر پمپ و آسیب دیدن آن جلوگیری گردد. این روش استاندارد علاوه بر تأمین فشار مطلوب برای تمامی واحدها، مشکلات و مخاطرات روش مستقیم را برطرف می‌کند.

برای نصب اصولی و قانونی پمپ آب خانگی، باید سیستم پمپاژ از شبکه شهری جدا باشد. یعنی ابتدا یک مخزن ذخیره آب (با ظرفیت مناسب بسته به تعداد واحدها) بعد از کنتور نصب می‌شود تا آب ورودی از شبکه ابتدا در آن ذخیره شود. سپس پمپ، آب را از این مخزن مکش می‌کند و با فشار مناسب به لوله‌کشی ساختمان تزریق می‌نماید. این روش کاملاً مجاز، ایمن و مطابق استاندارد شرکت آب و فاضلاب است و از آسیب به تجهیزات و افت فشار برای دیگران جلوگیری می‌کند.

برای اجرای این روش، نیاز به چند تجهیز اصلی دارید:

• مخزن پلی‌اتیلن یا فلزی برای ذخیره آب؛
• پمپ آب خانگی یا بوستر پمپ متناسب با تعداد طبقات و مصرف؛
• ست کنترل یا کلید اتومات برای کنترل روشن و خاموش شدن پمپ؛
• منبع تحت فشار (در صورت نیاز) برای کاهش دفعات روشن شدن پمپ و حفظ فشار پایدار.

این سیستم برای ساختمان‌های یک تا چهار طبقه معمولاً به‌سادگی نصب می‌شود. اگر کمی سررشته از امور فنی و لوله‌کشی داشته باشید، می‌توانید خودتان این کار را انجام دهید؛ فقط باید دقت شود اتصالات بدون نشتی، برق‌کشی ایمن، و تنظیم فشار به‌درستی صورت گیرد.

اما در صورتی که ساختمان شما چندطبقه، تجاری یا پرمصرف است، یا اگر در اجرای کار اطمینان ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات تخصصی استفاده کنید. با تماس با ما، می‌توانید جهت استفاده قانونی از پمپ آب مشاوره رایگان دریافت نمایید و در صورت تمایل از خدمات نصب حرفه‌ای توسط تکنسین‌های مجرب بهره‌مند شوید. این کار هم امنیت سیستم را تضمین می‌کند، هم از خرابی زودهنگام پمپ جلوگیری خواهد کرد. همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله محل نصب پمپ آب خانگی؛ راهنمای کامل انتخاب بهترین مکان برای نصب پمپ آب را بخوانید.

جمع بندی

اتصال مستقیم پمپ به لوله‌کشی شهری هم غیرقانونی است، هم فشار شبکه را مختل می‌کند، به پمپ آسیب می‌زند، باعث افزایش هزینه‌های قبض می‌شود و کیفیت آب شرب را به خطر می‌اندازد. در مقابل، استفاده از سیستم پمپاژ مجهز به مخزن ذخیره، روشی ایمن، قانونی و استاندارد است که ضمن حفظ فشار مناسب آب، سلامت تجهیزات و شبکه را نیز ضمانت می‌کند. این روش به‌سادگی قابل اجراست و حتی در ساختمان‌های مسکونی کوچک نیز می‌‎توانید به راحتی از ترکیب انواع پمپ آب و مخزن انبساط بهره ببرید. اما در ساختمان‌های بزرگ یا پرمصرف، نیاز به طراحی دقیق‌تر و نصب اصولی توسط متخصصان دارد. اگر قصد دارید برای ساختمان خود یک سیستم پمپاژ اصولی راه‌اندازی کنید، همین حالا با ما تماس بگیرید. تیم ما آماده است تا به شما در انتخاب تجهیزات مناسب، خرید پمپ آب یا مخزن، طراحی سیستم و اجرای بی‌نقص آن کمک کند. پشتیبانی فنی، آموزش کاربری، و خدمات پس از نصب نیز همراه شما خواهد بود.

 سؤالات متداول اتصال مستقیم پمپ آب به لوله کشی شهری

1. آیا اتصال مستقیم پمپ به لوله‌کشی شهری مجاز است؟ خیر. این کار طبق مقررات شرکت آب و فاضلاب ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود، چون باعث افت فشار شبکه، مکش آلودگی و تضییع حق سایر مشترکین می‌گردد.
2. استفاده از پمپ بدون مخزن ذخیره چه خطراتی دارد؟ باعث کاویتاسیون، خرابی پمپ، ورود هوا به کنتور، افزایش هزینه قبض آب، آلودگی آب شهری و افت فشار در لوله‌های عمومی می‌شود. همچنین احتمال جریمه یا قطع انشعاب وجود دارد.
3. چرا شرکت آب اجازه نصب پمپ مستقیم را نمی‌دهد؟ چون این کار فشار منفی در شبکه ایجاد می‌کند، به دیگران آسیب می‌زند، توزیع عادلانه آب را مختل می‌کند و ممکن است آلودگی را به آب شرب شهری بکشد.
4. جریمه یا پیگرد قانونی برای نصب غیرمجاز پمپ آب چیست؟ شامل اخطار کتبی، جریمه نقدی، قطع انشعاب، و در صورت تکرار یا خسارت به شبکه، معرفی به مراجع قضایی جهت پیگرد قانونی طبق آیین‌نامه آبفا است.
5. راهکار قانونی برای افزایش فشار آب در خانه چیست؟ نصب مخزن ذخیره پس از کنتور و پمپ آب مجاز در مسیر خروجی مخزن. این روش قانونی، ایمن، بهداشتی و مورد تأیید شرکت آب و فاضلاب است.