هر پمپی از هر نوع و برندی که باشد، یک پلاک مشخصات (یا Nameplate) روی بدنه خود دارد که شناسنامه آن به حساب می‌آید. پلاک خوانی پمپ آب، اطلاعات مربوط به مشخصات فنی و عملکردی پمپ را در اختیار شما می‌گذارد. وجود پلاک تضمین می‌کند که پمپ، اصل و ساخت شرکت معتبر است. پمپی که فاقد پلاک باشد، به احتمال زیاد یا فیک و کارکرده است یا توسط مجموعه‌های غیررسمی وارد و مونتاژ شده.
پلاک خوانی دقیق پمپ آب، اولین قدمی است که باید برای تعویض آن یا تهیه قطعات یدکی هماهنگ با مدل اصلی بردارید. بسیاری از مشتریان ما هنگام تماس، فقط می‌دانند که باید پمپ‌شان را عوض کنند، اما نه مدل آن را می‌شناسند و نه حتی سازنده‌اش را. خوشبختانه تمام این اطلاعات روی پمپ درج شده است.
اگر می‌خواهید بدانید توان پمپ آب چند اسب است، هد و دبی پمپ در چه حدی قرار دارد و پمپ خانه باید تحت چه شرایطی کار کند، راهنمای پلاک خوانی پمپ آب برای شماست. در این راهنما، آتور صنعت اطلاعات روی پلاک پمپ را بررسی می‌کند و با چند مثال، شیوه درست خواندن پلاک پمپ آب را توضیح میدهد.
اصول پلاک خوانی پمپ آب
اگر قصد تعویض، تعمیر یا خرید قطعه برای پمپ را دارید، فقط دانستن برند برای پلاک خوانی پمپ آب کافی نیست. ممکن است یک مدل خاص از پمپ، در دوره‌های مختلف با قطعاتی از برندهای گوناگون ساخته شده باشد. مثلاً ممکن است در یک سال با موتور خاصی تجهیز شده و در سال دیگر، سازنده مونتاژ قطعات را به کمپانی دیگری سپرده باشد.
تولیدکنندگان پمپ، معمولاً فقط قسمت هیدرولیکی (یعنی بدنه پمپ) را می‌سازند و موتور را از شرکت دیگری خریداری میکنند. مثلاً بسیاری از پمپ‌های برند واتروِی از موتوری ساخت شرکت ایتالیایی EMG قدرت می‌گیرند. به همین دلیل، روی بدنه یا موتور ممکن است پلاک هر دو سازنده دیده شود.
ابعاد پمپ یا قسمت مرطوب (wet end) برای تعویض اهمیت دارد. اما اطلاعات درج‌شده روی پلاک موتور (و گاهی روی بدنه مرطوب) حتی مهم‌تر است؛ چون پلاک خوانی پمپ ها شامل برند، مدل، نوع (تک‌سرعته یا دوسرعته)، توان و سایر مشخصات فنی میشود.
در برخی موارد ممکن است این اطلاعات گمراه‌کننده باشند یا تفسیرشان برای شما دشوار باشد. به همین دلیل، با توجه به برندها و مدل‌های رایج موجود در بازار و آتورصنعت، موارد کلیدی را در ادامه توضیح داده‌ایم تا برای پلاک خوانی پمپ آب هنگام تعویض یا خرید، بدانید چه پارامترهایی را میشود با بررسی پلاک دستگاه متوجه شد.
معنی علائم پلاک پمپ آب چیست؟
همه انواع پمپ آب خانگی و صنعتی، پلاکی مشابه نمونه زیر روی خود دارند که کلیه مشخصات فنی روی آن درج یا حک شده است. برای دانستن نحوه خواندن پلاک پمپ آب، بایست با علائم پلاک پمپ آب و معنای هریک از آنها به درستی آشنا شوید. در جدول زیر، تمامی علائمی که ممکن است روی پلاک یک پمپ آب ببینید را گنجانده‌ایم و در ادامه، توضیحات بیشتری در ارتباط با هریک ارائه خواهیم داد.
جدول نحوه خواندن پلاک پمپ آب
| آیتم پلاک | شرح |
| تولیدکننده یا برند | شرکت سازنده پمپ یا موتور |
| مدل یا شماره مدل | شناسایی دقیق محصول |
| شماره سریال: Batch No | کد تولید ویژه هر دستگاه |
| کشور ساخت | محل تولید یا مونتاژ |
| دبی (Flow, Q) | ظرفیت جریان بر حسب لیتر بر دقیقه، مترمکعب بر ساعت یا GPM |
| هد (Head, H / Hmin / Hmax) | حداکثر و حداقل ارتفاع پمپاژ |
| توان (Power / P, P₂) | توان مصرفی یا خروجی (HP یا kW) |
| بازده (Efficiency η) | بازده انرژی پمپ یا موتور |
| شاخص بازده حداقلی (MEI) | استاندارد بازدهی بین‌المللی |
| ولتاژ (Voltage, V) | تکفاز یا سه‌فاز و ولتاژ نامی |
| فرکانس (Frequency, Hz) | فرکانس برق ورودی (۵۰/۶۰ هرتز) |
| جریان نامی (Amps / A) | جریان کامل بار (FLA) |
| ظرفیت (Capacitance, µF) | خازن مخصوص برای موتورهای تکفاز |
| کلاس عایق (Insulation, Cl) | مقاومت عایق حرارتی موتور |
| درجه حفاظت (IP) | میزان مقاومت در برابر آب/غبار |
| سرعت چرخش (RPM) | دور موتور در دقیقه |
| فاز (Phase) | نوع ورود برق (۱ یا ۳ فاز) |
| فریم (Frame Size / FR) | ابعاد بدنه موتور |
| ضریب کار (Service Factor, SF) | ظرفیت بار اضافی موتور |
| گشتاور راه‌اندازی (Design letter) | میزان گشتاور اولیه (B, C, D…) |
| کلاس کار (Duty) | توان کار مداوم یا زمان‌بندی‌شده |
| دمای سیال (Max Temp, °C) | بیشینه دمای سیال قابل پمپاژ |
| وزن (Weight, kg) | وزن پمپ یا موتور |
| حفاظت اضافه‌بار (Overload Protector) | وجود محافظ حرارتی |
| تاریخ ساخت (Dates) | تاریخ تولید (ماه/سال یا روز/سال) |
| استانداردها / مهرها | علائم CE، NEMA، IEC و غیره |
نحوه پلاک خوانی پمپ آب خانگی
برای خواندن پلاک پمپ تک فاز و سه فاز، تقریباً تمامی اطلاعاتی که در ادامه ارائه خواهیم داد کفایت می‌کند. اگر به صورت حضوری اقدام به خرید پمپ آب خانگی یا صنعتی می‌کنید، می‌توانید شخصاً این اطلاعات و مدل پمپ آب را از روی پلاک بخوانید و تشخیص بدهید.
شماره کاتالوگ (CAT)
برای پلاک خوانی پمپ آب، اغلب از موتور آن شروع میکنیم. رایج‌ترین شماره شناسایی روی پلاک موتور، شماره کاتالوگ آن است که با CAT مشخص میشود. چون معمولاً در دسترس‌ترین اطلاعات روی پمپ است، پیگیری آن برای یافتن جایگزین راحت‌تر خواهد بود. فرمت‌های رایج این شماره‌ها شبیه UST1102، ST1152، B2854 یا B854 هستند.
فرمت اول شماره کاتالوگ برای خواندن پلاک موتور پمپ آب، شامل پیشوندهایی مانند UST به معنی موتور Uprated و ST برای موتور Full Rated است. در مورد موتورهای فلنج مربعی هم معمولاً از پیشوندهای USQ یا SQ استفاده میشود. چهار رقم انتهایی قدرت موتور را نشان میدهند، مثلاً 1102 یعنی ۱ اسب بخار، 1152 یعنی ۱.۵ اسب بخار و به همین ترتیب ادامه دارد.
فرمت‌های دیگری مثل B854 یا B2854 هم وجود دارند که در اصل به همان موتور اشاره دارند. تنها تفاوت عدد دوم بعد از حرف B است که اهمیت خاصی ندارد و صرفاً محض شمارش سری اضافه شده است.
نام شرکت
نام شرکت درج‌شده روی پلاک ممکن است برند اصلی سازنده پمپ (OEM)، محل مونتاژ و پکیجینگ پمپ یا حتی برند برچسب‌گذاری شده خصوصی باشد. تنها خود این شرکت می‌تواند شماره سریال درج‌شده روی پلاک را تفسیر کند. در نحوه پلاک خوانی پمپ آب، اهمیت سریال برای تهیه قطعات و استعلام به سازنده جهت تعویض یا استفاده از گارانتی خواهد بود.
موتورهای برندی مثل Century از فرمت عددی خاصی برای قطعات استفاده میکنند که بهصورت X-XXXXXX-XX دیده میشود. مثلاً شماره 7-196443-05 نمونه‌ای از پلاک خوانی موتور پمپ آب این سیستم است. میتوان از کل این عدد یا فقط شش رقم میانی برای جستجو استفاده کرد. به‌نظر نمی‌رسد این سیستم عددی قاعده مشخصی داشته باشد، یا دست‌کم هنوز اطلاعات رسمی در این باره منتشر نشده است.
شماره مدل
شماره مدل نشاندهنده نوع پمپ است. ممکن است یک عنوان کلی مثل ANSI باشد یا شماره‌ای مختص برند مشخص. مثلاً عدد 3196 که متعلق به پمپ‌های خط ANSI از برند گولدز است، در پلاک خوانی پمپ آب دقیقاً مشخص می‌کند که مدل پمپ چیست. اگر شماره مدل هم مختص برند خاصی باشد، شناسایی قطعات جانبی یا مشابه ساده‌تر خواهد بود.
شماره مدل موتور (MOD)
شماره مدل موتور، معمولاً طولانی‌ترین شماره روی پلاک موتور پمپ آب است. این شماره با یکی از سه پیشوند S، K یا C آغاز میشود. ادامه شماره ترکیبی از حروف و اعداد است و معمولاً الگوی منظمی دارد. در پلاک خوانی موتور پمپ آب ممکن است با نمونه‌هایی مثل C48L2N134C1 یا C48K2N143 روبرو شوید.
توان نامی پمپ آب
خاطرتان باشد، توان (برحسب وات) از حاصل‌ضرب ولتاژ (V) در جریان (A) به‌دست می‌آید. W = V × A
در پلاک خوانی پمپ آب، توان اغلب بر حسب وات (W یا kW) یا اسب بخار (HP) درج میشود. در تئوری میتوان بین این دو مقدار تبدیل انجام داد (هر ۱ اسب بخار برابر با ۷۵۰ وات است)، اما در بسیاری از موارد، عدد درج‌شده به عنوان HP عملاً کاربرد فنی مشخصی ندارد. اگر روی پمپی عدد 1 HP درج شده باشد، این مقدار بیشتر به‌عنوان یک نام برای مدل آن پمپ در نظر گرفته میشود، مثلاً پمپ آب یک اسب. بیان دقیق توان دخل خاصی به شماره اسب ندارد و در این مورد، الزاماً به معنای توان ۷۵۰ وات نیست.
اگر توان به صورت وات روی پلاک نیامده باشد، میتوان آن را با استفاده از جریان بر حسب آمپر محاسبه کرد. از آن‌جا که تمامی پمپ‌های خانگی با ولتاژ ۲۲۰ تا ۲۴۰ ولت کار میکنند، کافی‌ست جریان نوشته‌شده روی موتور را در عدد ۲۳۰ ضرب کنید تا تخمینی از توان مصرفی موتور بر حسب وات به‌دست آید. مثلاً اگر روی موتور عدد ۱۰ آمپر درج شده باشد، توان آن حدوداً برابر است با ۲۳۰۰ = ۲۳۰ × ۱۰ وات.
نوع موتور
اگر روی برچسب پمپ فقط یک مقدار توان درج شده باشد (یا دو مقدار که اختلاف زیادی با هم ندارند)، احتمالاً با یک پمپ تک‌سرعته مواجه هستید. در مقابل، اگر دو عدد توان کاملاً متفاوت (مثلاً ۲ کیلووات و ۰٫۴ کیلووات) ذکر شده باشد، به احتمال زیاد موتور پمپ شما دوسرعته است.
یکی دیگر از نشانه‌های پمپ دوسرعته، استفاده از کابل چهار سیمه به‌جای کابل سه سیمه است. در این نوع پمپ‌ها، دو سیم فاز مجزا برای دو سرعت مختلف موتور در نظر گرفته شده‌اند. از دو سیم دیگر، یکی نول (مشترک برای هر دو سرعت) و دیگری ارت است.
مشخصات فنی پمپ
علاوه بر شماره‌های شناسایی، پلاک موتور شامل مجموعه‌ای از مشخصات است که به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. مشخصات اصلی پمپ، مهم‌ترین مواردی هستند که هنگام مقایسه بین موتور قدیمی و نمونه جایگزین باید با هم تطبیق داده شوند. مشخصات فرعی نیز مفید هستند و دانستن آنها خالی از لطف نیست، اما تأثیر چندانی در تشخیص بهتر بودن یک موتور نسبت به دیگری ندارند.
مشخصات اصلی
- اسب بخار (HP): همانطور که اشاره کردیم، علامت HP در پلاک خوانی نشان دهنده واحد اندازه‌گیری توان خروجی موتور پمپ آب است. هرچه این عدد بالاتر باشد، موتور از نظر تئوری قدرتمندتر خواهد بود. اما برای به‌دست آوردن «توان کل» واقعی موتور، باید ضریب کار یا سرویس فاکتور را هم در نظر گرفت.
- ضریب کار (Service Factor – SF): عددی است که با ضرب آن در توان اسمی موتور (HP)میتوان توان کل واقعی را محاسبه کرد. بر همین اساس، موتورهایی با SF کمتر از ۱٫۲۵ در دسته Uprated و موتور پمپ‌های بالاتر از ۱٫۳ در گروه Full Rated قرار می‌گیرند.
- آمپر (Amps): میزان جریان مصرفی موتور پمپ آب است و نقش اصلی در مقایسه مصرف برق بین موتورها دارد.
- ولتاژ و فرکانس (Voltage & Frequency): ولتاژ رایج برای پمپ‌های خانگی معمولاً ۱۱۵ یا ۲۳۰ ولت است. موتورهای میان‌رده با توان سه چهارم، یک و یک و نیم اسب بخار اغلب دو ولتاژه هستند و می‌توانند روی هر دو ولتاژ کار کنند. اما موتورهای ۲ اسب بخار و بیشتر معمولاً فقط با ولتاژ ۲۳۰ کار میکنند.
- فریم (Frame – FR): نقطه اتصال بین موتور و قسمت مرطوب پمپ «فلنج» نام دارد. انتهای موتور که به فلنج متصل میشود، می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد که روی پلاک با عنوان فریم یا پوسته مشخص میشود. چهار نوع رایج فریم عبارت‌اند از: 48Y، 56Y، 56J و 56C.
عدد ۴۸ یا ۵۶ نشاندهنده قطر بدنه موتور است و حروف پایانی شکل اتصال را مشخص میکنند. Y در پلاک خوانی پمپ آب نشان دهنده فریم مربع‌شکل است، C یا J به اتصال دایره‌ای اشاره دارند و Y به‌دلیل تفاوت شکل، به فریم‌های C یا J متصل نمی‌شود. دانستن این مشخصه در صورت تعویض قسمت مرطوب یا حفظ موتور هنگام تعمیر اهمیت خواهد داشت.
- حداکثر دبی (Qmax): این عدد در پلاک خوانی پمپ آب، نشان دهنده بیشترین میزان آبدهی است که پمپ می‌تواند با حداقل مقاومت تأمین کند. معمولاً دبی پمپ بر حسب متر مکعب بر ساعت، لیتر بر دقیقه یا گالن بر دقیقه بیان میشود. هر گالن آمریکا معادل ۳٫۸ لیتر است، اما در ایران ما با مقادیر متریک کار میکنیم.
- حداکثر هد (Hmax): عدد هد پمپ آب روی پلاک نشان میدهد که پمپ تا چه ارتفاع یا فشار استاتیکی می‌تواند آب را جابه‌جا کند. این مقدار معمولاً به متر یا فوت نوشته میشود (هر فوت = ۰٫۳ متر). هرچه این عدد بالاتر باشد، پمپ می‌تواند آب را در مسیرهای طولانی‌تر یا از میان لوله‌های باریک‌تر و نازل‌ها بهتر عبور دهد. عواملی مانند طول لوله، اتصالات، فیلتر، گرم‌کننده یا جت‌ها باعث افزایش مقاومت مدار می‌شوند و دبی را کاهش میدهند.
- ابعاد پمپ: اندازه ابعاد پمپ هم حاوی اطلاعات فنی مهمی است. این مشخصه معمولاً با سه عدد نمایش داده میشود و برای خواندن پلاک پمپ آب، آن را بهصورت «13-3×2» خواهید دید. دو عدد اول مربوط به قطر ورودی و خروجی پمپ هستند. ترتیب این دو عدد اهمیت فنی ندارد، اگرچه هر برند ترتیب خاص خودش را ترجیح میدهد. عدد کوچک‌تر بیانگر قطر خروجی و عدد بزرگ‌تر نشاندهنده قطر ورودی است. عدد سوم، حداکثر قطر پروانه را مشخص می‌کند. با این حال، توجه داشته باشید که قطر واقعی پروانه ممکن است در فرآیند طراحی متناسب با شرایط عملکردی برش داده شده باشد یا در اثر سایش، از مقدار حداکثری کمتر شده باشد.
- جنس قطعات (MAT’L CONSTR): این بخش به جنس قطعات سازنده اشاره دارد، به‌ویژه اجزایی که در تماس مستقیم با سیال در گردش هستند. منظور از این قطعات، بخش‌های موسوم به Wet End مثل پروانه، پوسته پشتی (یا محفظه آب‌بندی) و بدنه یا ولوت است. این اجزا معمولاً باید مقاومت بالاتری در برابر خوردگی داشته باشند، چون تماس مستقیم با سیال دارند. سایر بخش‌های پمپ که در تماس با سیال نیستند، ممکن است از جنس متفاوتی ساخته شوند.
جنس‌های متداول انواع پمپ آب خانگی و صنعیت شامل استیل ریخته‌گری شده یا کربن استیل (CS)، چدن، استیل ضدزنگ 316 (316 SS)، آلیاژ ریخته‌گری CF8M ، استیل 316 ماشین‌کاری‌شده و CD4MCuN هستند. برای کاربردهای خاص و محیط‌های خیلی خورنده، از آلیاژهای پیشرفته‌تری مانند هستلوی C، هستلوی B، آلیاژ 20 یا تیتانیوم استفاده میشود. - دمای محیطی (Ambient Temperature – AMB): حداکثر دمای مجاز محیطی برای عملکرد ایمن موتور است که معمولاً ۵۰ درجه سلسیوس ثبت میشود.
مشخصات ثانویه در پلاک خوانی پمپ آب
- فرکانس (Hertz – Hz): فرکانس برق، یعنی تعداد دفعاتی که جریان در مدار در یک ثانیه نوسان می‌کند. برخی لوازم خانگی ممکن است برچسب ۵۰/۶۰ داشته باشند و با هر دو کار کنند، اما موتورهای پمپ معمولاً فقط با یکی از این دو فرکانس طراحی شده‌اند.
- فاز (Phase – PH): موتورهای پمپ در دو نوع تکفاز و سه‌فاز تولید می‌شوند. مدل‌های سه‌فاز بیشتر در کاربردهای صنعتی، مجتمع مسکونی و تجاری به‌کار می‌روند، اما در کاربری خانگی و تک واحدی موتورهای تکفاز متداول‌اند. پیشنهاد میکنیم به مطلب پمپ تکفاز بهتر است یا سه فاز؟ نیز مراجعه کنید.
- دور در دقیقه (RPM): سرعت چرخش شفت موتور را نشان میدهد. موتورهای تک‌سرعته معمولاً با سرعت ۳۴۵۰ دور در دقیقه کار میکنند، اما مدل‌های دوسرعته با دو مقدار ۳۴۵۰ و ۱۷۲۵ دور بر دقیقه تنظیم می‌شوند.
- کلاس کاری (Duty): نشان میدهد موتور بدون وقفه تا چه مدتی می‌تواند کار کند. اکثر پمپ‌های آب صنعتی دارای برچسب CONT هستند، به این معنا که می‌توانند پیوسته ۲۴ ساعته کار کنند. البته برای عملکرد روزمره، ۶ تا ۸ ساعت کار روزانه برای تمیز نگه داشتن آب و صرفه‌جویی در مصرف برق کافی است.
- دمای محیطی (AMB):این مورد در پلاک خوانی پمپ آب نشان دهنده دمای محیطی است که موتور می‌تواند در آن بدون آسیب دیدن کار کند.
- نوع محفظه (Enclosure – ENCL): نوع طراحی محفظه موتور را مشخص می‌کند که می‌تواند باز یا بسته باشد. بیشتر موتورهای القایی محفظه باز یا ضد نشتی دارند تا هوا بتواند داخل موتور گردش کند و آن را خنک نگه دارد. در مقابل، موتورهای سرعت‌متغیر محفظه‌ای بسته دارند چون اجزای داخلی آنها حرارت زیادی تولید نمی‌کنند.
- راندمان (η یا اتا): نماد η نشاندهنده راندمان هیدرولیکی یا بازده کلی پمپ است. این مقدار بیان می‌کند که پمپ تا چه حد مؤثر می‌تواند توان ورودی (الکتریکی یا مکانیکی) را به توان هیدرولیکی مفید (انتقال سیال) تبدیل کند. در پلاک خوانی پمپ آب، مقدار راندمان معمولاً به صورت درصد (%) نشان داده میشود و بسته به نوع و اندازه پمپ، معمولاً بین ۳۰ تا ۸۵ درصد متغیر است. هرچه η بالاتر باشد، انرژی کمتری به صورت گرما یا لرزش تلف میشود.
- شاخص حداقل راندمان (MEI): شاخص MEI یک معیار استاندارد برای سنجش بهره‌وری انرژی پمپ‌هاست و اکثراً روی پمپ‌های اروپایی مانند پمپ آب سیستما دیده میشود. این شاخص بدون واحد بوده و به صورت عددی مانند MEI ≥ 0.4 درج میشود. هرچه عدد MEI بالاتر باشد، پمپ از نظر مصرف انرژی بهینه‌تر است. مقدار ۰.۷ یا بیشتر نشاندهنده سطح راندمان بسیار بالا است و با الزامات طراحی پایدار مطابق با استاندارد EU 547/2012 هم‌راستاست.
- مقاومت در برابر آب و گردوغبار (IP): درجه حفاظت روی همه پلاک‌های پمپ با حروف اختصاری IP درج میشود و میزان مقاومت دستگاه در برابر نفوذ گردوغبار و آب را مشخص می‌کند. این درجه‌بندی از دو عدد تشکیل شده که رقم اول میزان حفاظت در برابر اجسام جامد مانند گردوغبار و رقم دوم مقاومت در برابر نفوذ مایعات را نشان میدهد. مثلاً IPX5 به این معناست که نیازی به محافظت در برابر ورود ذرات جامد نیست و پمپ در برابر پاشش آب با شلنگ مقاوم است. یا IP55 نشان میدهد پمپ در برابر رسوب گردوغبار محافظت شده و در برابر پاشش آب با فشار متوسط نیز مقاومت دارد.
شیوه خواندن پلاک پمپ آب صنعتی
پلاک پمپ‌های صنعتی معمولاً شامل تمام اطلاعات پایه مانند دبی (Q)، هد (H)، توان (P)، ولتاژ، فرکانس، دور در دقیقه (RPM)، راندمان (η) و کلاس حفاظتی (IP) است. با این حال، داده‌های تخصصی‌تری هم روی آن درج می‌شوند که دانستن آنها برای کاربری‌های سنگین ضروری است.
یکی از تفاوت‌های مهم پلاک خوانی پمپ آب صنعتی با خانگی، ذکر مشخصات دقیق جنس بدنه یا اجزای آب‌بندی است. مثلاً نوع آلیاژهای فلزی یا مکانیکال سیل که برای مقاومت در برابر خوردگی یا مواد شیمیایی کاربرد دارند. مورد دیگر تعداد طبقات یا پروانه‌های پمپ است که نشان میدهد پمپ از نوع تک‌مرحله‌ای است یا چندمرحله‌ای، که مستقیماً بر فشار و دبی خروجی تأثیر می‌گذارد. روی این پلاک‌ها اطلاعات تخصصی پمپ آب مثل فشار کاری مجاز (MAWP)، دمای طراحی (برای سیال و محیط اطراف) و نوع کارکرد (مانند S1 برای کارکرد دائم یا S2 برای متناوب) نیز درج میشود تا کارایی ایمن پمپ در شرایط صنعتی گوناگون تضمین گردد.
علاوه بر این، ممکن است پلاک شامل استانداردهای NEMA یا IEC برای فریم موتور، ضریب کار و حروف طراحی (A، B، C، D) باشد که اطلاعاتی درباره گشتاور راه‌اندازی، ظرفیت اضافه‌بار و تناسب موتور با کاربری‌هایی مانند نقاله‌ها یا کمپرسورها ارائه میدهند.
اندازه بلبرینگ‌ها و فواصل زمانی روانکاری نیز گاهی در پلاک خوانی پمپ آب مورد توجه قرار می‌گیرد تا نگهداری آسان‌تر و زمان توقف تجهیزات کمتر شود. در محیط‌های خطرناک، درج مشخصات ضدانفجار یا دسته‌بندی مکان‌های پرخطر (مانند Class I Div.2) هم دیده میشود تا الزامات ایمنی رعایت شوند.
پلاک خوانی پمپ آب کفکش
برای خواندن پلاک پمپ کفکش و لجن کش، باید اطلاعات کلیدی مانند مدل، ولتاژ، آمپر، تعداد فاز، توان الکتروموتور (اسب بخار)، سایز خروجی، حداکثر ارتفاع پمپاژ و دبی (بر حسب GPM یا لیتر در دقیقه) را بررسی کرد.
از آن‌جا که این پمپ‌ها معمولاً در محیط‌های مرطوب یا تحت شرایط دشوار کار میکنند، بر روی پلاک آنها مواردی مثل درجه حفاظت IP، مشخصات محافظ حرارتی و نوع عملکرد (اتوماتیک یا دستی) هم درج میشود. این پلاک‌ها معمولاً روی بدنه بالایی یا کناری پمپ نصب می‌شوند و نشان میدهند پمپ برای کار دائم یا مقطعی مناسب است.
برخی از اطلاعاتی که در پلاک خوانی پمپ کفکش یا لجنکش ممکن است ببینید عبارتند از:
- نوع پروانه (مثلاً ورتکس یا ضد گرفتگی) برای انتقال سیالات دارای ذرات جامد؛
- حداکثر اندازه ذرات مجاز برای عبور (مثلاً ۲ اینچ در پمپ فاضلابی)؛
- اطلاعات مربوط به تخلیه و پایش آب‌بندی موتور، به‌ویژه در پمپ‌هایی که در حوضچه‌های عمیق استفاده می‌شوند؛
- نکات مربوط به تأمین برق پشتیبان، مانند استفاده از مدار اختصاصی یا کلید محافظ (GFCI)؛
- جزئیات مربوط به فلوتر، به‌ویژه در مدل‌هایی که بهصورت اتومات عمل میکنند.
هنگام خواندن پلاک پمپ کفکش می‌توانید اطلاعاتی مثل سال تولید، سازگاری با فلوتر اتوماتیک یا دستی، حداکثر دمای سیال و سایز خروجی (مثلاً ۱.۵ اینچ) را دریافت کنید. مشخصات آب‌بندی و حفاظت حرارتی نیز در آن قید شده است. قالب و محتوای پلاک در پمپ‌های کفکش و لجنکش شباهت زیادی به هم دارند، از همین رو در پلاک خوانی پمپ لجن کش تفاوت چندانی مشاهده نخواهید کرد.
هر دو شامل داده‌های کاربردی مثل توانایی انتقال ذرات جامد، عمق مجاز غوطه‌وری و طبقه‌بندی نوع کارکرد پمپ هستند. از آن‌جا که این تجهیزات برای کار در محیط‌های مرطوب و زیرزمینی طراحی شده‌اند، اطلاعاتی مانند محدوده دمایی سیال و مشخصات فلوتر داخلی نیز ممکن است روی پلاک دیده شود. درک درست این ویژگی‌های مشترک برای انتخاب، جایگزینی یا تعمیر صحیح پمپ اهمیت بالایی دارد.
توصیه میشود پیش از خرید پمپ آب کفکش مطلب راهنمای انتخاب بهترین پمپ کف کش؛ کدام پمپ کفکش را بخریم؟ را مطالعه نمایید.
پلاک خوانی پمپ آب شناور
پلاک پمپ‌های شناور معمولاً بهصورت حک‌شده یا مهر و موم‌شده طراحی میشود تا در برابر خوردگی مقاوم باشد و اغلب روی بخش بالایی بدنه یا روی موتور نصب شده است. از آن‌جا که در پمپ شناور، موتور و پمپ در یک واحد کاملاً آب‌بندی شده قرار دارند، پلاک شامل مشخصات حفاظتی موتور، کلاس عایق و مشخصات خازن داخلی (در مدل‌های تکفاز) نیز میشود.
پلاک این پمپ‌ها معمولاً موارد زیر را هم بیان می‌کند:
- حداکثر عمق غوطه‌وری یا فشار مجاز کاری؛
- مشخصات حفاظتی برای جلوگیری از سوختن موتور یا عملکرد بدون آب؛
- نوع و طول کابل، نحوه اتصال ترمینال‌ها و اطلاعات مربوط به جعبه اتصال؛
- جنس بدنه و اجزا (مثلاً استیل ضدزنگ مقاوم در برابر خوردگی و شن)؛
- تطابق با استانداردها (مانند CSA، CE)، کلاس عایق (مثلاً Class H) و کد IP برای استفاده در حالت شناور.
نحوه خواندن پلاک پمپ آب طبقاتی
در پمپ‌های طبقاتی، به‌دلیل استفاده در فشارهای بالا، پلاک شامل اطلاعات هیدرولیکی دقیق‌تری است. در کنار موارد پایه مثل مدل، شماره سریال، آمپر و ولتاژ پمپ آب، فرکانس و توان، مواردی مانند تعداد طبقات، حداکثر فشار مجاز کاری (MAWP)، حداقل ارتفاع مکش خالص مورد نیاز (NPSH)، بازده (η) و شاخص بهره‌وری انرژی (MEI) نیز روی پلاک درج میشود.
مواردی مثل جهت چرخش، نوع بلبرینگ و جنس آب‌بندی که در عملکرد و نگهداری اهمیت دارند، نیز در پلاک خوانی پمپ آب طبقاتی دیده می‌شوند. این پلاک اغلب روی محفظه مرکزی یا ولوت نصب میشود و تفسیر دقیق آن برای تطبیق با مشخصات سیستم و تضمین دوام عملکرد ضروری است.
- تعداد طبقات، نوع پروانه و دیفیوزر
- فشار نهایی یا PSI مجاز (اهمیت بالا در سیستم‌های بوستر)
- نوع و جنس فلنج‌ها (ANSI یا DIN) و تطابق با استانداردهای تأییدشده (مثلاً Nef 61/372)
- قابلیت استفاده با درایو فرکانس متغیر (VFD) تست کارخانه‌ای بهصورت سیستم کامل
- محدوده دبی و ارجاع به نمودار پمپ برای تعیین نقطه بهترین بازدهی
وجود عبارت Thermally protected روی پلاک پمپ آب صنعتی نشان میدهد پمپ به محافظ حرارتی مجهز است و در برابر افزایش دما از سوختن موتور جلوگیری می‌کند.
نکات مهم پلاک خوانی پمپ آب
محل قرارگیری پلاک پمپ در مدل‌های مختلف، تفاوت دارد. گاهی فقط پیدا کردن محل پلاک خودش چالش اصلی در نحوه پلاک خوانی پمپ آب است. معمولاً این پلاک روی بدنه اصلی پمپ قرار می‌گیرد؛ همان بخشی که به موتور متصل نیست و به آن حلزونی پمپ می‌گویند. بعد از اینکه پلاک را پیدا کردید، مهم‌ترین مرحله، درک دقیق اطلاعات درج‌شده روی آن است. اگر پلاک پیدا نشد یا نوشته‌ها محو و ناخوانا بودند، باید برای بررسی اطلاعات فنی پمپ به دفترچه راهنما یا مدارک همراه دستگاه مراجعه کنید. در اغلب موارد، محل دقیق شماره مدل در دفترچه محصول مشخص شده است.
روش درج اطلاعات روی پلاک، بین تولیدکنندگان مختلف متفاوت است. مثلاً اطلاعاتی که روی پلاک پمپ آب صنعتی گراندفوس نوشته میشود، ممکن است روی برند دیگری وجود نداشته باشد یا با اصطلاحات دیگری بیان شده باشد. این موضوع در ابتدا می‌تواند گیج‌کننده باشد. بنابراین بهتر است نام سازنده پمپ را بدانید و با روش نام‌گذاری مدل‌های آن برند آشنا باشید. برخی شرکت‌ها نام یا لوگوی خود را مستقیماً روی بدنه پمپ حک میکنند.
گاهی ممکن است روی پمپ، پلاکی دیگر با ظاهر مشابه ببینید که مربوط به موتور پمپ است. پلاک موتور اطلاعاتی مثل ولتاژ و تعداد فاز را در اختیار می‌گذارد. پلاک پمپ معمولاً روی بدنه حلزونی نصب میشود، اما پلاک موتور در قسمت بدنه موتور قرار دارد.
اگر پلاک اصلی وجود نداشت، بهتر است برای خواندن پلاک پمپ آب دنبال شماره ریخته‌گری بگردید. شماره ریخته‌گری بهصورت مستقیم روی فلز پمپ (چدن، برنز یا فولاد) حک شده و می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره دستگاه در اختیار قرار دهد.
در لیست زیر، نمونه‌هایی از نکات و موارد مهم دیگری را آورده‌ایم که برای پلاک خوانی پمپ آب باید مدنظر داشته باشید.
- همیشه شماره مدل را با دیتاشیت سازنده مطابقت دهید.
- شماره سریال را برای گارانتی، تعمیر یا سفارش قطعات یادداشت کنید.
- ولتاژ و تعداد فاز را پیش از اتصال برق بررسی کنید.
- فرکانس درج‌شده (Hz) باید با برق منطقه شما هم‌خوانی داشته باشد.
- مقدار دبی (Q) و هد (H) را با نیاز سیستم تطبیق دهید.
- توان مصرفی (kW/HP) را با ظرفیت موتور بررسی کنید.
- محدودیت‌های دمایی را در صورت استفاده از سیالات داغ یا سرد بررسی نمایید.
- در صورت الزام قانونی، به شاخص بازده حداقلی (MEI) توجه کنید.
- فشار کاری حداکثری را برای ایمنی سیستم در نظر بگیرید.
- کلاس عایق و چرخه کاری موتور را برای بررسی مقاومت حرارتی چک کنید.
- دور موتور (RPM) را با طراحی سیستم هماهنگ کنید.
- کدهای متریال (در صورت وجود) را برای تطابق با سیال بررسی نمایید.
- کشور سازنده و استانداردهای درج‌شده روی پلاک را بررسی کنید.
- اگر از درایو فرکانس متغیر (VFD) استفاده میشود، از مناسب بودن موتور برای این کاربرد اطمینان حاصل کنید.
- برای تعویض یا ارتقا، حتماً از پلاک عکس گرفته و اطلاعات را ذخیره کنید.
- اگر داده‌ای نامفهوم یا ناخوانا بود، حتماً با سازنده تماس بگیرید و حدس و گمان نزنید.
نمونه‌هایی از نحوه خواندن پلاک پمپ آب
تا اینجا در راهنمای پلاک خوانی پمپ آب، به معرفی و توضیح اطلاعاتی پرداختیم که روی پلاک درج و حک می‌شوند. برای اینکه درک بهتری از شیوه پلاک خوانی پیدا کنید، در ادامه چند نمونه از پمپ‌های رایج و اطلاعات درج‌شده روی پلاک آنها هم آورده‌ایم.
این پلاک مربوط به پمپ خطی سیرکولاتور برند Bell & Gossett است. در این مدل‌ها، پلاک روی بدنه حلزونی به‌راحتی قابل مشاهده است. در این مدل خاص از سری HV، شماره قطعه ۱۰۲۲۱۰ درج شده که یکی از مهم‌ترین اطلاعات پمپ به‌شمار می‌رود. با دانستن این شماره دقیق، برای سفارش قطعات یا تعویض مطمئن پمپ مشکلی نخواهید داشت. روی این پلاک ذکر شده که حداکثر دمای مایع قابل‌تحمل پمپ، ۲۲۵ درجه فارنهایت است.
نمونه بعدی، پمپ لجن کش از برند زولر است. پلاک نقره‌ای رنگ آن روی قسمت بالای پمپ نصب شده و اطلاعات بیشتری ارائه میدهد. شماره قطعه (PN) این پمپ 267-0002 است و مدل آن N267-F. روی پلاک مشخص شده. این پمپ با ولتاژ ۱۱۵ ولت، توان نیم اسب، شدت جریان ۱۰.۴ آمپر، فرکانس ۷۰ هرتز، تکفاز و مجهز به محافظ حرارتی کار می‌کند.
و در نهایت، این پلاک مربوط به مدل J7S از سری J+ شرکت گولدز است که روی موتور پمپ نصب شده. اطلاعات درج‌شده شامل توان موتور، آمپر، ولتاژ و سرعت چرخش (RPM) پمپ هستند.
جمع بندی
پلاک خوانی پمپ آب یکی از مهم‌ترین مراحل در شناخت دقیق مشخصات فنی و کاربردی دستگاه است. اطلاعاتی مانند مدل، قدرت، دبی، ارتفاع، جنس قطعات، ولتاژ و کلاس حفاظتی، به شما کمک میکنند تا پمپ را درست انتخاب، نصب و نگهداری کنید. در پمپ‌های صنعتی یا خاص، این پلاک‌ها جزئیاتی مانند تعداد طبقات، استانداردهای ساخت، جهت چرخش، نوع بلبرینگ و ویژگی‌های حفاظتی را نیز شامل می‌شوند. دانستن طریقه خواندن پلاک پمپ آب، از بروز خطا در بهره‌برداری و تعمیرات جلوگیری می‌کند و تضمینی برای کارکرد بهینه پمپ خواهد بود.
اگر نتوانستید پلاک پمپ خود را پیدا کنید یا به‌دلیل فرسودگی نوشته‌ها روی آن قابل خواندن نیست، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید. فارغ از برند یا مدل پمپ، تیم متخصصان ما آماده راهنمایی و تشخیص دقیق مشخصات دستگاه شما هستند. در صورت نیاز به راهنمایی پیش از خرید پمپ آب هم می‌توانید با کمک ما پمپی جدید و کاملاً متناسب با نیازتان انتخاب و تهیه کنید.
سؤالات متداول پلاک خوانی پمپ آب
- پلاک پمپ آب چه اطلاعاتی را نمایش میدهد؟
پلاک پمپ اطلاعاتی مانند مدل، توان، دبی، هد، ولتاژ، جریان، کلاس حفاظتی و جنس قطعات را نمایش میدهد. - چگونه توان پمپ را از روی پلاک تشخیص دهیم؟
توان پمپ معمولاً با واحد کیلووات (kW) یا اسب بخار (HP) روی پلاک مشخص شده و بهصورت عددی درج میشود. - منظور از Hmax و Qmax روی پلاک چیست؟
Hmax حداکثر ارتفاع پمپاژ (هد) و Qmax ماکسیمم دبی خروجی پمپ را نشان میدهند و عملکرد نهایی پمپ را تعریف میکنند. - چه تفاوتی بین توان مکانیکی و الکتریکی روی پلاک وجود دارد؟
توان الکتریکی مقدار انرژی مصرفی و توان مکانیکی انرژی تحویلی به سیال است که معمولاً کمی کمتر از ورودی است. - چگونه دور موتور را از پلاک پمپ متوجه شویم؟
عدد RPM روی پلاک نشاندهنده دور موتور در دقیقه است و مستقیماً بیانگر سرعت چرخش الکتروموتور پمپ میباشد. - عدد IP روی پلاک پمپ به چه معناست؟
IP نشاندهنده درجه حفاظت پمپ در برابر نفوذ آب و گرد و غبار است؛ هرچه عدد بالاتر باشد، مقاومت بیشتر است. - اگر پلاک پمپ پاک شده باشد، چگونه مشخصات آن را شناسایی کنیم؟
در صورت پاک شدن پلاک، میتوان با بررسی مشخصات فنی، ابعاد، تعداد طبقات و مشاوره با متخصص مدل پمپ را شناسایی کرد.
