گیربکس دور متغیر یا واریاتور یکی از انواع گیربکس‌های صنعتی است و زمانی استفاده می‌شود که نیاز به نسبت تبدیل متغیر باشد. در این گیربکس‌ها یک قطعه مخروطی روی شفت الکتروموتور قرار می‌گیرد و یک رینگ اصطکاکی نیز روی محور فولادی گیربکس سوار می‌شود. میزان گشتاور و دور خروجی به واسطه صفحات بادامکی کلاچ تغییر خواهند کرد. یک فنر هم در بخش مرکز شفت سبب می‌شود که فشار بین مخروط و رینگ به درستی تنظیم شود. برای اینکه دور تغییر کند نیاز به یک رک و پینیون است که با پیچ کنترل گیربکس قابل تنظیم خواهد بود. این گیربکس‌های صنعتی در طیف گسترده‌ای از صنایع اعم از صنایع نساجی، دستگاه های سنگبری، صنایع پلیمری و … استفاده می‌شود.
عیب یابی و تعمیر گیربکس دور متغیر
عیب یابی و تعمیر گیربکس دور متغیر با توجه به کاربرد گسترده این تجهیز در صنعت، فرآیند بسیار مهمی است. این گیربکس‌های صنعتی به دلیل عدم توجه به سرویس و نگهداری و فرسودگی قطعات ممکن است خراب شوند و توقف صنعت و هزینه‌های سنگین مالی را برای تعمیر در پی داشته باشند. جدول زیر در عیب یابی و تعمیر این تجهیزات صنعتی مفید خواهد بود:
| ردیف | نشانه | علت | راه‌حل تعمیر |
|---|---|---|---|
| ۱ | کار نکردن الکتروموتور |
|
|
| ۲ | کم بودن سرعت محور خروجی |
|
|
| ۳ | دمای بیش از حد |
|
|
| ۴ | نشتی روغن |
|
|
| ۵ | نویز غیر معمولی |
|
|
| ۶ | ارتعاشات غیر معمولی |
|
|
سرویس و نگهداری گیربکس دور متغیر
سرویس و نگهداری تجهیزات صنعتی از جمله گیربکس دور متغیر برای عملکرد مناسب و افزایش طول عمر آن‌ها، فرآیندی مهم به شمار می‌رود و در صورت بی‌توجهی به آن خرابی گیربکس را در پی دارد. عملیات سرویس و نگهداری پیشگیرانه مانند بازرسی‌های دوره‌ای مطابق با دستورالعمل‌های سازنده گیربکس انجام می‌شود تا از صرف هزینه های تعمیر جلوگیری شود. نکات زیر شامل موارد اساسی نگهداری گیربکس دور متغیر است:
برنامه ریزی و بازرسی دوره‌ای: تهیه چک لیست از مواردی که باید در بازرسی‌های دوره‌ای بررسی شوند، امری ضروری است. این چک لیست معمولا در کاتالوگ‌های محصول وجود دارد و جز توصیه‌های سازنده گیربکس است.
فرسودگی قطعات، وجود علائم سایش یا خوردگی، سر و صدا و ارتعاش غیر معمولی و دمای بیش از حد در بازرسی‌های دوره‌ای بررسی می‌شوند تا در صورت خرابی تعمیر و رفع عیب شوند. این کار سبب جلوگیری از خرابی‌های بزرگ‌تر می‌شود.
مستندسازی از فرآیندهای سرویس و نگهداری: تمام فرآیندهای سرویس و نگهداری از جمله تعویض روان‌کننده یا عوض کردن قطعات فرسوده باید ثبت و یادداشت شوند تا در این روند در آینده از آن‌ها کمک گرفته شود. این کار همانند وقتی است که روغن موتور خودرو عوض می‌شود و کیلومتر آن یادداشت می‌گردد تا هنگام مراجعه بعدی برای تعویض روغن بر اساس کیلومتر مشخص باشد.
روانکاری: روانکاری یک گیربکس صنعتی برای کارکرد نرم و روان چرخدنده‌ها و اجزا دوار و کاهش دمای حاصل از اصطکاک این قطعات، بسیار ضروری است. نوع روان‌کننده و فواصل زمانی تعویض آن باید مطابق با دستورالعمل سازنده گیربکس باشد.
تمیز کردن: گیربکس دور متغیر باید به صورت منظم از گرد و غبار و هر گونه آلاینده تمیز و پاک شود تا عملکرد مناسب خود را حفظ کند.
بررسی سفت بودن پیچ‌ها و اتصالات: گشتاور پیچ‌ها و اتصالات بهتر است به صورت دوره‌ای چک شوند و در صورت نیاز سفت شوند.
آموزش تکنسین‌های سرویس و نگهداری: اپراتورهای مسئول سرویس و نگهداری گیربکس دور متغیر باید به صورت کامل با تمامی مراحل سرویس آشنایی داشته باشند و آموزش‌های لازم را دیده باشند. ممکن است در انجام آزمایش‌های پایش وضعیت به نیروهایی با تخصص بالاتر برای انجام یا تفسیر نتایج آزمایش نیاز باشد.
در فرآیند تعمیر و نگهداری، مراحل مونتاژ و دمونتاژ گیربکس باید با ابزار مناسب و در جای تمیز و عاری از گرد و غبار انجام گیرد.
