آموزش جامع خواندن شماره فنی بلبرینگ + چطور شماره بلبرینگ را بخوانیم؟

بلبرینگ‌ها و رولبرینگ‌ها یکی از اجزای حیاتی در بسیاری از سیستم‌های مکانیکی برشمرده می‌شوند. این قطعه مصرفی کاربردهای بسیار گسترده‌ای در ماشین‌آلات مقیاس‌های سبک تا سنگین دارد و حرکت روان همراه با کاهش اصطکاک را ممکن می‌کند. از همین رو، انتخاب درست بلبرینگ حائز اهمیت فراوانی‌ست و مستقیم روی عملکرد، بازدهی، ایمنی و زمان توقف دستگاه‌ها اثر می‌گذارد. 

برای تشخیص اینکه قطعه مناسب چه کاربردی است، از چه نوع متریالی بهره می‌برد، در چه سطح مقاومتی قرار دارد و با چه ساختاری ارائه شده، باید اشراف خوبی بر نحوه خواندن شماره فنی بلبرینگ داشته باشید.

نهادهای بین‌المللی مانند ISO و ANSI، بخشی از استانداردهای مرتبط با شماره فنی بلبرینگ را تنظیم می‌کنند و فضایی برای تولیدکنندگان باقی می‌گذارند تا بتوانند طراحی‌های اختصاصی خود را ارائه بدهند. بااین‌حال، استاندارد جهانی واحدی برای شماره فنی بلبرینگ وجود ندارد و هر شرکت سازنده از سیستم شماره‌گذاری خاص خود استفاده می‌کند. به همین دلیل است که در راهنمای خواندن کد بلبرینگ در منابع مختلف، متوجه تفاوت‌هایی می‌شوید.

در این راهنمای جامع، آتور صنعت به تفسیر دقیق ساختار شماره بیرینگ می‌پردازد و شرح می‌دهد که چطور می‌توانید شماره گذاری سری‌های مختلف بلبرینگ را تفسیر نمایید.

 

شماره فنی بلبرینگ چیست؟

شماره فنی بلبرینگ (Bearing Code) یک کد فشرده متشکل از حروف و اعداد است که اطلاعات فنی اصلی بلبرینگ را در خود دارد؛ از جمله نوع، ابعاد (قطر داخلی، قطر خارجی، عرض)، سری طراحی و ویژگی‌های اضافی مانند آب‌بندی یا محافظ. مهندسان و تکنسین‌ها می‌توانند با خواندن شماره بلبرینگ، نوع دقیق آن را شناسایی کنند، جایگزین مناسب بیابند یا از تطابق آن با تلرانس‌های موردنیاز اطمینان حاصل کنند.

در آموزش خواندن شماره فنی بلبرینگ، با کدهای مربوط به پارامترهای زیر آشنا خواهید شد.

• نوع بلبرینگ یا هندسه آن (شیار عمیق، تماس زاویه‌ای، استوانه‌ای، مخروطی و…)
• اندازه (قطر داخلی، قطر خارجی و عرض)
• سری طراحی یا کلاس ظرفیت بار (سبک، متوسط، سنگین)
• ویژگی‌های طراحی (طراحی داخلی، نوع قفسه، تغییرات حلقه‌ها)
• نوع آب‌بندی
• لقی داخلی بلبرینگ
• کلاس دقت یا تلرانس
• ویژگی‌های خاص دیگر مانند پیش‌بار، جفت‌شدگی، پوشش‌ها، روان‌کاری یا عملیات حرارتی

همانطور که گفتیم، استاندارد واحد و جهانی برای شماره‌گذاری بلبرینگ وجود ندارد و هر سازنده ممکن است از الگوی خاصی استفاده کند. بنابراین برای تفسیر شماره فنی بلبرینگ، لازم است به کاتالوگ یا استاندارد همان تولیدکننده (مانند ISO، ABMA یا JIS) مراجعه نمایید. با این حال، بسیاری از کدها از الگوهای مشترک پیروی می‌کنند.

از آنجا که این شماره پارامترهای حیاتی را مشخص می‌کند، سازگاری بلبرینگ با شافت، محفظه، لقی و بارهای وارده تضمین خواهد شد. به علاوه خواندن شماره بلبرینگ پیش از تعویض یا سفارش، نیاز به اندازه‌گیری دستی ابعاد را هم برطرف می‌کند. 

 

چطور شماره فنی بلبرینگ را پیدا کنیم؟

در بیشتر موارد، شماره فنی بیرینگ روی حلقه داخلی، حلقه خارجی یا در برخی مواقع روی بسته‌بندی حک یا لیزر می‌شود. بخش اصلی شماره که «کد پایه» نام دارد، تقریباً همیشه درج می‌شود ولی پیشوند و پسوند ممکن است برای برخی انواع قید نشوند.

 

ساختار شماره بلبرینگ

شماره‌گذاری بلبرینگ معمولاً از یک ترکیب پایه تشکیل شده و بسته به نوع بلبرینگ، ممکن است کدهای تکمیلی در ابتدا یا انتهای آن قرار بگیرند. ساختار کلی شماره فنی بلبرینگ شامل بخش‌های زیر است:

1. پیشوند (اختیاری): نشان‌دهنده عملیات ویژه، مواد خاص یا ویژگی‌های اختصاصی مانند پایدارسازی حرارتی، عناصر سرامیکی یا پوشش‌های خاص است.
2. کد پایه یا شماره اصلی: بخش عددی (و گاه حروفی) مرکزی که نوع بلبرینگ، سری و اندازه محور را مشخص می‌کند.
3. پسوند یا پسوندها (اختیاری و گاهی چندگانه): بیانگر ویژگی‌های تکمیلی مانند نوع آب‌بند یا محافظ، لقی داخلی، کلاس دقت، نوع قفسه، تغییرات حلقه، جفت‌شدگی، نوع گریس یا روان‌کاری و سایر جزئیات عملکردی است.

بنابراین برای خواندن شماره فنی بلبرینگ در اکثر انواع، می‌شود انتظار  ساختاری مثل زیر را داشت.

(پیشوند) – کد پایه – (پسوند)

البته برخی تولیدکنندگان ممکن است ساب‌کدهایی هم در بخش کد پایه یا پسوندها قرار بدهند تا ویژگی‌های خاص محصول خود را مشخص کنند.

 

اجزای شماره فنی بلبرینگ

ترکیب اعداد و حروف، هر کدام معنا و اطلاعات مشخصی را منتقل می‌کنند که برای خواندن شماره فنی بلبرینگ باید به آنها دقت داشته باشید. اجزای شماره فنی بیرینگ که در این مقاله بررسی خواهیم کرد، عبارتند از:

• نوع بلبرینگ: اولین رقم یا حرف (یا ترکیب آن‌ها) نوع بلبرینگ و در مواردی، نسخه پایه آن را مشخص می‌کند.
• سری ابعادی (Dimension Series): دو رقم بعدی نشان‌دهنده سری ابعادی بر اساس استاندارد ISO هستند. رقم اول، سری عرض یا ارتفاع (ابعاد B، T یا H) و رقم دوم، سری قطر (بعد D) را مشخص می‌کند.
• سری بلبرینگ (Bearing Series): ترکیب نوع بلبرینگ و سری ابعادی، شناسه سری بلبرینگ را تشکیل می‌دهد.
• سایز بلبرینگ: دو رقم پایانی در شماره پایه، کد اندازه قطر داخلی بلبرینگ را مشخص می‌کنند. اگر این کد در عدد 5 ضرب شود، قطر داخلی بلبرینگ (d) بر حسب میلی‌متر به‌دست می‌آید.

 

استثناهای مهم در سیستم شماره‌ گذاری بلبرینگ‌

در برخی موارد، رقم مربوط به نوع بلبرینگ یا اولین رقم از شناسه سری ابعادی حذف می‌شود. این اعداد بخشی از سیستم هستند اما در شماره اصلی دیده نمی‌شوند.

بلبرینگ‌هایی با قطر داخلی 10، 12، 15 یا 17 میلی‌متر کدهای سایز زیر را دارند:

•  00 = 10 mm
•  01 = 12 mm
•  02 = 15 mm
•  03 = 17 mm

برای بلبرینگ‌هایی با قطر داخلی کمتر از 10 میلی‌متر یا بزرگ‌تر یا مساوی 500 میلی‌متر، قطر داخلی به‌صورت مستقیم و بر حسب میلی‌متر (بدون کدگذاری) درج می‌شود. در این حالت، سایز با یک اسلش (/) از بقیه شماره جدا می‌شود؛ مثل 618/8 (d = 8 mm) یا 511/530 (d = 530 mm). این روش برای بلبرینگ‌های استاندارد مطابق با ISO 15 که قطر داخلی 22، 28 یا 32 میلی‌متر دارند هم به‌کار می‌رود؛ مانند 62/22 (d = 22 mm).

در برخی از بلبرینگ‌های خاص با قطر داخلی کمتر از 10 میل مانند بلبرینگ‌های شیار عمیق، خودتنظیم و تماس زاویه‌ای، قطر داخلی مستقیم و بر حسب میلی‌متر (بدون کدگذاری) نوشته می‌شود اما با خط اسلش از شماره جدا نمی‌شود؛ مانند 629 یا 129 (d = 9 mm).

در مواردی که قطر داخلی بلبرینگ با قطرهای استاندارد تفاوت دارد، اندازه به‌صورت مستقیم و تا سه رقم اعشار بر حسب میلی‌متر درج می‌شود. این مقدار در خواندن شماره فنی بلبرینگ بخشی از شماره پایه محسوب می‌شود و با اسلش از آن جدا می‌گردد؛ مانند 6202/15.875 (d = 15.875 mm = 5/8 in).

 

نحوه خواندن پیشوند بلبرینگ

پیشوند در واقع بخش‌هایی از بلبرینگ را مشخص می‌کند که توسط تولیدکننده در طراحی لحاظ شده‌اند. این بخش معمولاً برای نمایش ویژگی‌های خاص یا نوع مواد به‌کاررفته در ساخت بلبرینگ استفاده می‌شود. افزون بر آن، ممکن است تنوع مدل‌ها و نسخه‌های خاص هر برند را معرفی کند.

مثلاً در بلبرینگ‌های NTN پیشوندها نشان‌دهنده موارد زیر هستند.

از نظر پایداری حرارتی:

• بدون پیشوند : مقاوم در برابر دما تا 120°C
• TS2: مقاوم در برابر دما تا 160°C
• TS3: مقاوم در برابر دما تا حدود 200°C
• TS4: مقاوم در برابر دما تا 250°C
• 5S: دارای اجزای غلتشی سرامیکی
• 7MC3: دارای پوشش سرامیکی MEGAOHM

از نظر جنس مواد:

• بدون نماد: فولاد بلبرینگ با کربن بالا (معادل AISI E52100)
• F: فولاد ضدزنگ مارتنزیتی (معادل AISI 440C)
• N: مس بریلیم

در برند SKF هم پیشوندها برای بلبرینگ‌های شیار عمیق به شکل زیر تعریف می‌شوند:

• D/W: بلبرینگ با ابعاد متریک
• ICOS-: واحد بلبرینگ دارای آب‌بند روغنی
• W: فولاد ضدزنگ با ابعاد متریک
• WBB1: فولاد ضدزنگ با ابعاد متریک، خارج از سری ابعادی ISO

 

راهنمای تفسیر اعداد در شماره بلبرینگ

رقم اول در شماره فنی بلبرینگ

عدد یا اعداد ابتدایی در بسیاری از کدهای بلبرینگ برای مشخص‌کردن نوع بلبرینگ یا هندسه آن استفاده می‌شود. رایج‌ترین مواردی که در خواندن شماره بلبرینگ مربوط به تیپ قطعه می‌شوند عبارتند از:

• 1: بلبرینگ‌های خودتنظیم
• 2: رولربرینگ‌های بشکه‌ای
• 3: بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای دوبل یا چهار نقطه‌ای
• 4: بلبرینگ‌های دوبل ردیفه
• 5: بلبرینگ‌های کف‌گرد
• 6: بلبرینگ‌های شیار عمیق تک‌ردیفه
• 7: بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای تک‌ردیفه
• 8: بلبرینگ‌های ویژه مانند مدل‌های دارای کاسه‌نمد
• R: بلبرینگ‌های اینچی
• 32 / T: رولربرینگ‌های مخروطی
• C: رولربرینگ‌های کروی CARB
• K: مجموعه سوزنی با قفسه و کف‌گرد
• QJ: بلبرینگ چهار نقطه تماس
• N / NN / NJ / NUP: رولربرینگ‌های استوانه‌ای
• سری‌های 32 / 33 / 52 / 53 / 70 / 72 / 73 و…: بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای یا سری‌های خاص
• 302 / 303 / 313 / 320 / 322 / 323 / 329 / 330 / 331 / 332: رولبرینگ‌های مخروطی
• 213 / 222 / 223 / 230 / 231 / 232 / 239 / 240 / 241: رولبرینگ‌های بشکه‌ای
• 511 / 512 / 513 / 514 / 522 / 523 / 524: بلبرینگ‌های کف‌گرد
• 292 / 293 / 294 : رولبرینگ‌های کف‌گرد بشکه‌ای

عدد ابتدایی در خواندن شماره فنی بلبرینگ اهمیت زیادی دارد، چون نوع بلبرینگ و طراحی اصلی آن را مشخص می‌کند. مثلاً اگر شماره فنی با عدد 6 آغاز شود، نشان می‌دهد بلبرینگ از نوع شیار عمیق تک‌ردیفه است.

در جدول زیر ترکیب اعداد و حروفی که برندهای مختلف برای تمییز رایج‌ترین انواع بلبرینگ به کار می‌برند، آورده شده است.

نوع بلبرینگ / رولبرینگ	SKF	NSK	Timken	FAG
بلبرینگ تماس زاویه‌ای دو ردیفه	0	3،5	–	3
بلبرینگ خودتنظیم	1	1	1،2	1
رولبرینگ کروی و رولبرینگ کف‌گرد کروی	2	2	2	2
رولبرینگ مخروطی	3	3	3	3
بلبرینگ شیار عمیق دو ردیفه	4	4	–	4
بلبرینگ کف‌گرد	5	5	5	5
بلبرینگ شیار عمیق یک ردیفه	6	6	6	6
بلبرینگ تماس زاویه‌ای یک ردیفه	7	7	7	7
رولبرینگ کف‌گرد استوانه‌ای	8	–	8	–
رولبرینگ کروی CARB (توروئیدی)	C	–	–	–
رولبرینگ استوانه‌ای	N	NU, N, NU, NN	NU, NN, N, NF	N, HCN, NN, NNU
بلبرینگ تماس چهار نقطه‌ای	QJ	–	–	QJ
رولبرینگ مخروطی مطابق با استاندارد ISO 355	00	01	02	03
بلبرینگ جداشونده	–	BO, E, L	–	–

تشخیص رقم دوم در شماره فنی بلبرینگ

رقم دوم در شماره‌گذاری بلبرینگ معمولاً نشان‌دهنده «سری بلبرینگ» است. این عدد بیانگر میزان استحکام و ظرفیت بار بلبرینگ بوده و مشخص می‌کند که بلبرینگ در دسته سبک، متوسط یا سنگین قرار دارد. بنابراین، این رقم اطلاعات مهمی درباره توانایی بلبرینگ در تحمل شرایط مختلف بارگذاری ارائه می‌دهد. سری‌های مختلف بلبرینگ بر اساس رقم دوم عبارت‌اند از:

• 0: فوق سبک
• 1: فوق سبک محوری
• 2: سبک
• 3: متوسط
• 4: سنگین
• 8: مقطع فوق نازک
• 9: مقطع بسیار نازک

به عنوان مثال، در شماره 6206، رقم دوم یعنی 2 بیانگر سری سبک (Light) است.

تشخیص رقم سوم و چهارم در شماره فنی بلبرینگ

رقم سوم و چهارم در شماره بلبرینگ معمولاً قطر داخلی را بر حسب میلی‌متر مشخص می‌کنند و تعیین‌کننده تناسب بلبرینگ با شافت هستند.

کدهای قطر داخلی بلبرینگ به شکل زیر تعریف می‌شوند:

• 00: قطر داخلی 10 میلی‌متر
• 01: قطر داخلی 12 میلی‌متر
• 02: قطر داخلی 15 میلی‌متر
• 03: قطر داخلی 17 میلی‌متر
• 04: قطر داخلی 20 میلی‌متر (4×5 mm)
• 05: قطر داخلی 25 میلی‌متر (5×5 mm)
• 06: قطر داخلی 30 میلی‌متر (6×5 mm)
• اعداد بالاتر از 06: حاصل‌ضرب عدد در 5 میلی‌متر

برای خواندن شماره بلبرینگ، حتماً نکات زیر را در ارتباط با سایز درنظر داشته باشید.

• اعداد 00 تا 03 نشان‌دهنده قطرهای بین 10 تا 17 میلی‌متر هستند.
• برای اعداد بالاتر از 03، قطر داخلی از حاصل‌ضرب عدد در 5 محاسبه می‌شود.
• مثال: در شماره 6206، عدد 06 بیانگر قطر داخلی 30 میلی‌متر (6×5) است.
• اگر رقم چهارم در شماره وجود نداشته باشد، رقم سوم نشان‌دهنده قطر داخلی است. مثال: در شماره 234، عدد 4 بیانگر قطر داخلی 4 میلی‌متر است.
• در بلبرینگ‌های بزرگ‌تر از محدوده استاندارد، ممکن است از کدهای افزوده یا نشانه‌گذاری با اسلش استفاده شود. مثال: /530 به معنی قطر داخلی 530 میلی‌متر است.

برای درک بهتر نحوه خواندن شماره فنی بلبرینگ، چند مثال از اعداد بعد پیشوند آورده‌ایم. با ترکیب رقم‌های توضیح‌داده‌شده، شماره‌گذاری پایه بلبرینگ به‌صورت زیر تفسیر می‌شود:

• 6205
  • 6 → بلبرینگ شیار عمیق تک‌ردیفه
  • 2 → سری سبک
  • 05 → قطر داخلی 5×5 = 25 میلی‌متر
• 6308
  • 6 → بلبرینگ شیار عمیق تک‌ردیفه
  • 3 → سری متوسط
  • 08 → قطر داخلی 8×5 = 40 میلی‌متر
• 7311
  • 7 → بلبرینگ تماس زاویه‌ای
  • 3 → سری متوسط
  • 11 → قطر داخلی 11×5 = 55 میلی‌متر

در بسیاری از کاتالوگ‌ها، پس از شماره پایه، پسوندهایی هم برای معرفی ویژگی‌های تکمیلی مانند نوع آب‌بند، میزان لقی داخلی یا کلاس دقت افزوده می‌شوند.

 

نحوه تفسیر پسوندهای شماره فنی بلبرینگ

حین خواندن شماره فنی بلبرینگ، دقت به پسوندها (و در برخی موارد پیشوندها) اطلاعاتی فراتر از نوع و اندازه در اختیار شما قرار می‌دهد. این کدها ویژگی‌هایی مثل نوع آب‌بند و محافظ، میزان لقی داخلی، کلاس دقت، نوع قفسه، تغییرات طراحی یا نحوه جفت‌شدن بلبرینگ‌ها را مشخص می‌کنند.

از آنجا که معنی هر پسوند ممکن است میان تولیدکنندگان متفاوت باشد، برای تفسیر دقیق باید همیشه به کاتالوگ سازنده مراجعه کرد. با این حال، در ادامه متداول‌ترین پسوندها و کاربردهای آن‌ها را برای شما آورده‌ایم.

 

کد آب بندی و محافظ بلبرینگ

این دسته از رایج‌ترین پسوندها در خواندن شماره فنی بلبرینگ هستند و نشان می‌دهند بلبرینگ باز است یا دارای محافظ فلزی، سیل لاستیکی دارد یا سیل تماسی. معمولاً آب‌بندی‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تماسی که در آن لبه سیل با حلقه متحرک مماس است، و غیرتماسی که با فاصله خیلی کم یا مسیر مارپیچی، جلوی نفوذ غبار، رطوبت و ذرات خارجی را می‌گیرد.

هنگام انتخاب بلبرینگ باید متریال آب بندی را نیز مورد توجه داشته باشید چون هر گزینه، مزایا و معایب خودش را دارد. مثلاً سیل فلزی یا شیلد، تأثیر کمی روی اصطکاک دارد و حفاظت زیادی در مقابل رطوبت و آلودگی ایجاد نمی‌کند. اما سیل لاستیکی مثل سری 2RS و Rs به رغم حفاظت عالی، ممکن است باعث تلفات انرژی در سرعت چرخش بالا شود.

 رایج‌ترین کدهای آب بندی و محافظت در بلبرینگ عبارتند از:

• RS: دارای آب‌بند لاستیکی در یک سمت، سمت دیگر باز
• 2RS: دارای آب‌بند لاستیکی در هر دو سمت
• Z: سیل فلزی در یک سمت، سمت دیگر باز
• 2Z / ZZ: دارای سیل فلزی در هر دو سمت
• V: آب‌بند غیر تماسی در یک سمت
• VV: آب‌بند غیر تماسی در هر دو سمت
• DDU: آب‌بند تماسی در هر دو سمت

برای خواندن شماره فنی بلبرینگ‌های برند SKF، کدهای زیر در ارتباط با خصوصیات آب بندی قطعه درج می‌شوند.

• -RS1 / -2RS1: آب‌بند تماسی از جنس NBR در یک یا هر دو سمت
• -RS2 / -2RS2: آب‌بند تماسی از جنس FKM در یک یا هر دو سمت
• -RSH / -2RSH: آب‌بند تماسی از جنس NBR در یک یا هر دو سمت
• -RSH2 / -2RSH2: آب‌بند تماسی از جنس FKM در یک یا هر دو سمت
• -RSL / -2RSL: آب‌بند با اصطکاک کم از جنس NBR در یک یا هر دو سمت
• -RST / -2RST: آب‌بند با اصطکاک کم از جنس NBR در یک یا هر دو سمت
• -RZ / -2RZ: آب‌بند غیر تماسی از جنس NBR در یک یا هر دو سمت
• -ZNBR: محافظ فلزی در یک سمت، شیار خار در حلقه بیرونی و خار در همان سمت محافظ
• -ZNR: محافظ فلزی در یک سمت، شیار خار در حلقه بیرونی و خار در سمت مقابل محافظ
• -ZZNR: محافظ فلزی در هر دو سمت، همراه با شیار خار در حلقه بیرونی و خار نگهدارنده
• -ZZS: محافظ فلزی در هر دو سمت که توسط حلقه نگهدارنده در جای خود ثابت شده است

لقی بلبرینگ

لقی داخلی (که گاهی «بازی داخلی» یا «نویز داخلی» نیز نامیده می‌شود) معیاری است که نشان می‌دهد حلقه داخلی چقدر می‌تواند نسبت به حلقه خارجی حرکت کند. این حرکت بسته به نوع بلبرینگ، می‌تواند در راستای شعاعی باشد یا محوری. 

اهمیت لقی داخلی در این است که اگر خیلی زیاد باشد، بلبرینگ ممکن است دچار ضربات داخلی، بالا آمدن دما و لرزش شود؛ اگر خیلی کم باشد، می‌تواند در دمای کاری، انبساط حرارتی باعث فشار بیش از حد شود یا حتی قفل شود. در نحوه خواندن شماره بلبرینگ، کدهای مربوط به لقی طبق توضیحات زیر تفسیر می‌شوند.

• C2 ، C0: برای موقعیت‌هایی با نیاز بالا به کنترل صدا و لرزش، نصب دقیق و هماهنگی کامل قطعات.
• C0: مناسب بارهای معمولی، سرعت‌های متوسط و دماهای کاری پایین.
• C3: برای دمای بالا، سرعت زیاد و طول عمر کاری بیشتر.
• C3 ، C4: کاربرد در محیط‌هایی با دمای محیط بالا و محدودیت در دفع حرارت.
• C4: مناسب دمای زیاد، سرعت بالا و بارهای ضربه‌ای سنگین.
• C5: زمانی که حلقه‌های داخلی و خارجی به‌صورت تداخلی نصب می‌شوند، میزان تداخل زیاد است، دما بالا بوده و دفع حرارت به‌خوبی انجام نمی‌شود.

به‌عنوان نمونه، عبارت “6206 C3” نشان می‌دهد این بلبرینگ دارای لقی داخلی بیشتر از مقدار نرمال است.

 

لقی داخلی در بلبرینگ‌های شیار عمیق با قطر داخلی کمتر از ۱۰ میلی‌متر

برخلاف استاندارد ISO 5753 در خصوص میزان لقی شعاعی، شرکت NSK بلبرینگ‌های شیار عمیق با قطر داخلی کمتر از 10 میلی‌متر را با دامنه تلرانس کوچک‌تری نسبت به این استاندارد تولید می‌کند.

لقی شعاعی MC3 معادل لقی نرمال کاهش‌یافته طبق ISO 5753 است. در بلبرینگ‌های مینیاتوری NSK، کلاس لقی شعاعی همیشه درج می‌شود. کدهای مربوط به لقی شعاعی در این نوع بلبرینگ‌ها عبارت‌اند از:

• MC1: لقی شعاعی کمتر از MC2
• MC2: لقی شعاعی کمتر از MC3
• MC3: لقی شعاعی معادل لقی نرمال کاهش‌یافته طبق ISO 5753
• MC4: لقی شعاعی بیشتر از MC3
• MC5: لقی شعاعی بیشتر از MC4
• MC6: لقی شعاعی بیشتر از MC5

 

بلبرینگ‌های تست‌شده از نظر صدا

اگر در خواندن شماره بلبرینگ به کدهای زیر برخوردید، یعنی قطعه با ویژگی کاهش نویز و ارتعاش به کار می‌رود.

• CM: بلبرینگ با سطح صدای پایین برای بلبرینگ‌های شیار عمیق و بلبرینگ‌های استوانه‌ای؛ دارای تلرانس کاهش‌یافته در لقی شعاعی. در بلبرینگ‌های استوانه‌ای، حلقه‌ها غیرقابل تعویض هستند.
• CT: بلبرینگ کم‌صدا مخصوص بلبرینگ‌های استوانه‌ای با تلرانس کاهش‌یافته لقی شعاعی؛ حلقه‌ها قابل تعویض هستند.
• E: بلبرینگ کم‌صدا که کد آن بلافاصله پس از کد لقی شعاعی درج می‌شود.
• ER: بلبرینگ کم‌صدا با الزامات دقیق‌تر از مدل‌های E، CM و CT.
• EF: بلبرینگ کم‌صدا با سخت‌گیری‌های بیشتر نسبت به ER.

 

کلاس تلرانس و دقت بلبرینگ

کلاس تلرانس بلبرینگ معیاری حیاتی برای تعیین حدود مجاز انحراف در ابعاد و شکل هندسی (مانند بیضی‌بودن، ران‌اوت محور، فاصله‌های شعاعی و محوری) است. استانداردهایی مانند ISO 492، JIS B 1514 و DIN 620، محدوده‌های مجاز را برای کلاس‌های P0 (کلاس عادی) تا P2 یا P4 تعریف می‌کنند.

پسوندهای درج‌شده در شماره فنی بلبرینگ برای مشخص کردن میزان دقت ساخت به‌کار می‌روند و محدوده مجاز انحرافات هندسی در تولید قطعه را مشخص می‌کنند. هرچه کلاس دقت بالاتر باشد، بلبرینگ با تلرانس کمتر و کیفیت بالاتری ساخته شده است.

کد NSK	کد RHP	توضیح فنی
P2	P2	کلاس تلرانس P2 مطابق با استاندارد ISO 492 (بالاترین دقت تولیدی در بلبرینگ‌های صنعتی).
P2A	0	تلرانس ویژه برای بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای دقیق و کف‌گرد – همان دقت P2 به‌جز در قطر خارجی.
–	P3	تلرانس ابعادی مطابق کلاس P4، ولی دقت عملکرد چرخشی برابر با P2 (ترکیب دقت‌های متفاوت).
P4	P4	کلاس تلرانس P4 مطابق با ISO 492 (دقت بالا برای بلبرینگ‌های ابزار دقیق و اسپیندل).
P4A	P4A	تلرانس ویژه برای بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای دقیق – همان P4 به‌جز در قطر خارجی. در ترکیب با CRB نوع SU، ابعاد مخصوص سرعت بالا را دارد.
P5	P5	کلاس تلرانس P5 مطابق با ISO 492 (دقت بالا برای مصارف صنعتی و ماشین‌ابزار).
P6	P6	کلاس تلرانس P6 مطابق با ISO 492 (سطح دقت بالاتر از استاندارد معمولی).
PA5	P5	معادل کلاس ABEC 5 مطابق با استاندارد ANSI / ABMA (دقت بالا برای کاربردهای دقیق).
PA7	P4	معادل کلاس ABEC 7 – دقت بسیار بالا برای اسپیندل‌ها و موتورهای سرعت بالا.
PA9	P2	معادل کلاس ABEC 9 – دقت فوق‌العاده بالا برای تجهیزات ابزار دقیق و CNC.
PN7A	P4	کلاس دقت مخصوص کارخانه NSK (استاندارد داخلی – نزدیک به ABEC 7).
P77B	PN7B	تلرانس مطابق با ABEC 7 (نسخه اصلاح‌شده با معیارهای خاص تولید NSK/RHP).

مثلاً برای خواندن شماره بلبرینگ 6206 P5، می‌توانید دریابید که قطعه مدل 6206 بر اساس استاندارد دقت P5 تولید شده است.

 

قفسه بلبرینگ

قفسه بلبرینگ، وظیفه نگهداری و راهنمایی اجزای غلتان را بر عهده دارد و اصطکاک، وزن اضافی و پیچیدگی ساخت را به حداقل می‌رساند. انواع رایج قفسه شامل قفسه فولادی (ورق پرس‌کاری شده یا ورق شکل‌دهی شده)، قفسه برنجی، قفسه پلیمری (پلی آمید یا سایر پلاستیک‌ها) و گاهی قفسه‌های ویژه هستند.

کد NSK	کد RHP	تعریف فنی
J	–	قفسه استیل پرس‌شده، نوع استاندارد و اقتصادی برای کاربردهای عمومی.
M	MA	قفسه برنجی یک‌تکه با هدایت توسط حلقه بیرونی.
MA1	–	قفسه برنجی یک‌تکه از نوع پنجره‌ای برای کاهش وزن و بهبود جریان روانکار.
–	MB	قفسه برنجی یک‌تکه با هدایت توسط حلقه داخلی.
–	MBR	قفسه برنجی یک‌تکه پرچ‌شده، هدایت‌شونده توسط عناصر غلتشی.
–	MR	قفسه برنجی یک‌تکه با هدایت توسط غلتک‌ها یا ساچمه‌ها، بدون پرچ.
T..	–	قفسه پلیمری استاندارد از پلی‌آمید 66 تقویت‌شده با الیاف شیشه؛ طراحی‌ها و جنس‌های مختلف با عدد یا حرف مشخص می‌شوند.
T	–	قفسه از رزین فنولیک چندلایه، هدایت‌شونده توسط حلقه داخلی؛ مخصوص بلبرینگ شیار عمیق دقیق.
T1X	–	قفسه از رزین فنولیک چندلایه هدایت‌شونده توسط حلقه داخلی برای بلبرینگ‌های دقیق شیار عمیق (مشابه T).
TR	–	قفسه از رزین فنولیک چندلایه هدایت‌شونده توسط حلقه بیرونی برای بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای دقیق.
TR	TR	قفسه از رزین فنولیک چندلایه مخصوص بلبرینگ‌های اسپیندل.
T85	–	قفسه از پلی‌آمید 46 تقویت‌شده با الیاف شیشه – مناسب برای دمای بالا و سرعت زیاد.
TNG	TN	قفسه پلیمری نوع Snap cage ساخته‌شده از پلی‌آمید 66 تقویت‌شده با الیاف شیشه.
TY	–	قفسه پلیمری از پلی‌آمید 66 با تقویت الیاف شیشه مخصوص بلبرینگ‌های اسپیندل.
TYN	–	قفسه پلیمری از پلی‌آمید 4.6 تقویت‌شده با الیاف شیشه برای بلبرینگ‌های سرعت بالا (اسپیندل).
V	V	بدون قفسه و با تعداد کامل ساچمه یا غلتک.
W	J	در بلبرینگ‌های استوانه‌ای یا تماس زاویه‌ای: قفسه از فولاد پرس‌شده.
Y	Y	قفسه از برنج پرس‌شده برای کاربردهای با مقاومت بالا.

برای خواندن شماره فنی رولبرینگ‌ های کروی، کد مربوط به قفسه برای برندهای NSK و RHP به این شرح است.

NSK

• C / CD: حلقه راهنمای شناور با قفسه فولادی پرس‌شده.
• CAM: با حلقه راهنمای شناور و قفسه برنجی یک‌تکه برای مقاومت بیشتر در برابر سایش و دمای بالا.

RHP

• J معادل C / CD در NSK: یعنی قفسه فولادی پرس‌شده با حلقه راهنمای شناور، مناسب برای بارهای متوسط و سرعت بالا.
• EJ نسخه‌ ظرفیت بار بالا با قفسه فولادی پرس‌شده
• EVB: همان طراحی ظرفیت بالا ولی با قفسه برنجی یک‌تکه (Solid brass cage) برای کاربردهای سنگین، ارتعاش زیاد یا دمای بالا.

 

عملیات حرارتی بلبرینگ

عملیات حرارتی در تولید بلبرینگ یکی از مراحل حساس است که تعریف نهایی خواص مکانیکی مثل سختی، مقاومت در برابر خستگی مکانیکی و سطحی، مقاومت به سایش و پایداری ابعادی را تعیین می‌کند. معمولاً در خواندن شماره بلبرینگ، با سه نوع سخت کاری سروکار داریم: سخت کاری سطحی، القایی و کلی یا نفوذی.

در طراحی بلبرینگ، ترکیبی از این روش‌ها به کار می‌رود. معمولاً سطح خارجی بیرینگ را با عملیات سطحی سخت‌کاری می‌کنند تا در مقابل سایش مقاوم‌‌تر باشند، ولی هسته داخلی با هدف جذب تنش و عدم شکنندگی سخت‌کاری می‌شود. ممکن است کدی که هنگام خواندن شماره فنی بلبرینگ مشاهده می‌کنید با اعداد زیر متفاوت باشد، اما با مراجعه به کاتالوگ برند می‌توانید معنای آن را به درستی تفسیر نمایید.

NSK	RHP	تعریف فنی
S11	S1	پایداری حرارتی تا دمای 200 °C  مخصوص رولبرینگ‌های کروی برای کارکرد در دماهای بالا بدون کاهش خواص متالورژیکی.
X26	S0	تا دمای 150 °C مناسب برای کاربردهای عمومی در دماهای متوسط.
X28	S1	تا دمای 200 °C برای محیط‌های صنعتی با گرمای زیاد یا نوسانات دمایی شدید.
X29	S2	تا دمای 250 °C مخصوص کاربردهای دمای بالا مثل ماشین‌آلات فولاد، توربین‌ها و خطوط تولید حرارتی.

طراحی داخلی بلبرینگ

کد طراحی داخلی بلبرینگ، اشاره به تنظیماتی دارد که در ساختار یا هندسه درونی بیرینگ نسبت به طراحی استاندارد آن انجام می‌‎شوند.

این تغییرات می‌تواند شامل مواردی مانند شکل غلتک‌ها، نحوه هدایت قفسه، زاویه تماس یا تقویت بخش‌های خاص باشد. معمولاً این تغییرات با حروف اختصاری در قالب پسوند (و در برخی برندها به‌عنوان بخشی از «کد طراحی») در شماره فنی بلبرینگ مشخص می‌شوند. آیتم‌های زیر، چند نمونه از کدهای مربوط به طراحی داخلی هستند.

• A: بازطراحی داخلی از سری “A” به بعد
• C: ظرفیت بیشتر یا طراحی داخلی تقویت‌شده
• B: زاویه تماس تندتر (در رولبرینگ‌های مخروطی)
• E: طراحی داخلی مقاوم‌تر یا با ظرفیت بالاتر
• V: تغییرات ویژه در طراحی داخلی یا نسخه خاص

 

شکل حلقه بلبرینگ

بسیاری از بلبرینگ‌های صنعتی، ساختار منحصر به فردی دارند که آنها را برای کاربردها یا نحوه نصب خاصی متمایز ساخته است. از جمله این اشکال، می‌توانیم به سوراخ مخروطی، شیار برای خار فنری، فلنج، جای خار، سوراخ یا شیار روغن، گوشه‌های مخصوص با شعاع تغییر یافته یا حلقه‌های امتداد یافته اشاره کنیم. چنین اصلاحاتی معمولاً با پسوند یا گاهی پیشوند در انتهای شماره بلبرینگ مشخص می‌شوند.

• K: سوراخ مخروطی با نسبت مخروطی 1:12
• K30: سوراخ مخروطی با نسبت مخروطی 1:30
• N: شیار خار در حلقه بیرونی
• NR: شیار و خار فنری در حلقه بیرونی
• T: حلقه بیرونی فلنج‌دار یا با ابعاد تغییر یافته
• X / XR / Xn: هندسه غیراستاندارد یا حلقه با طراحی خاص
• Y: نشان‌دهنده نوع ماده یا عملیات حرارتی (در برخی موارد)
• S / SS / Z و موارد مشابه: حلقه‌های دارای محافظ یا آب‌بند در قسمت‌های بیرونی

در راهنمای خواندن شماره بلبرینگ BDS سیستم‌های قدیمی و جدید مربوط به رولبرینگ‌های مخروطی با پیشوند و پسوندهای مخصوص معرفی شده‌اند. مثلاً پسوند -W نشان‌دهنده شیار یا جای خار روی رینگ می‌باشد و پسوند -Y به معنی وجود سوراخ‌های روغن در حلقه است.

 

متریال بلبرینگ

اصطلاح متریال یا جنس در نحوه خواندن شماره بلبرینگ، معمولاً به نوع جنس اجزای مختلف آن اشاره دارد. برای مثال، با توجه به کد متریال می‌توان به نکات زیر پی برد.

• جنس حلقه‌ها، مسیر غلتش و عناصر غلتشی چیست (مانند استیل استاندارد بلبرینگ، استیل ضدزنگ یا سرامیک)؛
• جنس قفسه یا نگهدارنده بلبرینگ چیست (مانند استیل، برنج، پلیمر یا فنولیک)؛
• یا بیرینگ چه پوشش‌های ویژه یا عملیات حرارتی خاصی دارد (مانند اصلاح سطح یا پایدارسازی حرارتی برای مقاومت در برابر دما).

برخی از کدهای رایج که در جداول برندهایی مانند NSK و NTN برای نشان دادن نوع متریال و قفسه استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• T, T1, T2, TR, TB, TY, TNG, TYN: قفسه از جنس پلیمر، فنولیک یا رزین با طراحی‌های مختلف
• M, MA, MB: قفسه برنجی ماشین‌کاری‌شده (هدایت‌شده توسط حلقه بیرونی یا داخلی، یا نوع پنجره‌ای)
• J: قفسه فولادی پرس‌کاری‌شده
• TS2, TS3, TS4: پایدارسازی حرارتی (عملیات حرارتی ویژه برای تحمل دماهای بالاتر)
• 5S: عناصر غلتشی سرامیکی (بلبرینگ هیبریدی) – پیشوند “5S” نشان‌دهنده استفاده از ساچمه‌های سرامیکی در بلبرینگ فولادی است
• H یا “-H-”: در برخی موارد، نشان‌دهنده فولاد مقاوم در برابر خوردگی است (برای مثال: “6003 -H- W Z15”)
• S (در برخی پسوندها): ممکن است به وجود پوشش سطحی، محافظت یا عملیات سطحی خاص اشاره داشته باشد (مانند فسفاته شدن یا پوشش MoS₂).

 

زاویه تماس بلبرینگ

در شماره فنی بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای، معمولاً حرفی بعد از شماره پایه قرار می‌گیرد که زاویه تماس یا طراحی داخلی متفاوت را نشان می‌دهد. در این سیستم، حرف پس از کد قطر داخلی بلبرینگ، معرف زاویه تماس است.

• بدون حرف: زاویه تماس استاندارد (اغلب 30 درجه در بیشتر سری‌ها)
• A: زاویه تماس 30 درجه
• B: زاویه تماس 40 درجه
• C: زاویه تماس 15 درجه
• AC: زاویه تماس 25 درجه

 

نصب جفتی بلبرینگ

در بسیاری از بلبرینگ‌ها، از آرایش‌های دوتایی برای افزایش ظرفیت بار محوری یا کنترل دقیق‌تر حرکت استفاده می‌شود. این حالت‌ها شامل نصب پشت‌به‌پشت، روبه‌رو و پشت‌سرهم هستند. کدهای پسوندی در شماره فنی بلبرینگ نوع نصب جفتی را مشخص می‌کنند.

• DB: نصب پشت‌به‌پشت – خطوط بار دو بلبرینگ از هم دور می‌شوند.
• DF: نصب روبه‌رو – خطوط بار دو بلبرینگ به سمت هم متمایل هستند.
• DT: نصب پشت‌سرهم – دو بلبرینگ در یک جهت نصب می‌شوند تا ظرفیت بار محوری افزایش یابد.
• G: یک بلبرینگ تک، سنگ‌خورده و مناسب برای نصب یونیورسال.
• GD2: مجموعه‌ای از دو بلبرینگ یونیورسال که به‌صورت جفت مونتاژ می‌شوند.

بر اساس جداول برند NSK، کدهای زیر نیز برای بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای به کار می‌روند:

• BG، BWG: بلبرینگ تماس زاویه‌ای با زاویه 40 درجه که برای نصب جفتی در حالت روبه‌رو، پشت‌به‌پشت یا پشت‌سرهم طراحی شده‌اند.
• GU: بلبرینگ تماس زاویه‌ای یونیورسال که در آرایش‌های مختلف قابل استفاده است.
• H، M، L (پس از پسوند نصب جفتی): بیانگر میزان پیش‌بار سنگین، متوسط یا سبک در نصب دوتایی است. برای مثال در “CTR DUL AL”، حرف L نشان‌دهنده پیش‌بار سبک است.
• DUL، DUM، DUH: کدهای نشان‌دهنده بلبرینگ‌های دوتایی با پیش‌بار سبک، متوسط یا سنگین.

در جداول عمومی شماره‌گذاری نیز معمولاً پس از کد مربوط به قفسه یا آب‌بند، کدهایی مانند DB، DF، DT درج می‌شود که نوع جفت‌سازی بلبرینگ را نشان می‌دهد (پشت‌به‌پشت، روبه‌رو، پشت‌سرهم).

 پس از آن، کدهای مربوط به پیش‌بار مانند GL، GN، GM، GH ممکن است قرار بگیرند تا میزان سفتی یا مقدار پیش‌بار در جفت مشخص شود.

 

روانکاری بلبرینگ

در بسیاری از سیستم‌های شماره‌گذاری بلبرینگ، پسوندی وجود دارد که نوع روان‌کار را مشخص می‌کند. این پسوند، که معمولاً در انتهای شماره فنی قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد بلبرینگ با چه نوع گریس یا روغنی پر شده یا برای استفاده با چه نوع روان‌کننده‌ای طراحی شده است.

با خواندن شماره بلبرینگ می‌توانید اطلاعات زیر را درباره نوع روانکار مناسب به دست بیاورید.

• نوع روانکار (گریس، روغن یا روان‌کننده‌های خاص)
• فرمول یا نوع دقیق گریس یا روغن (ارجاع داخلی به نوع گریس)
• میزان پر شدن (درصد پرشدگی بلبرینگ از روان‌کار)
• اینکه بلبرینگ در کارخانه گریس‌کاری شده یا از پیش روان‌کاری شده 
• اینکه روان‌کار برای شرایط ویژه طراحی شده باشد (مثلاً دمای بالا، گرید غذایی و…)

روان‌کاری عامل کلیدی در طول عمر بلبرینگ است. به همین دلیل، پسوند مربوط به روانساز نشان می‌دهد از بلبرینگ چه عملکردی می‌توان انتظار داشت. معمولاً اگر در شماره فنی بلبرینگ پسوندی با حرف G یا L به‌همراه عدد دیده شود، آن کد مربوط به نوع روان‌کار است.

برای تفسیر پسوند روان‌کار در شماره فنی بلبرینگ مراحل زیر را دنبال کنید:

1. به انتهای شماره فنی نگاه کنید و ببینید آیا در بخش پسوند، نشانه‌ای از G یا L وجود دارد.
2. در صورت وجود، حرف را تفسیر کنید (G برای گریس، L برای روغن) و عدد بعد از آن را با مشخصات روان‌کار تطبیق دهید (مثلاً عدد 343 نشان‌دهنده نوع خاصی از گریس است).
3. سطح پرشدگی یا کاربرد موردنظر را بررسی کنید؛ برخی پسوندها بیانگر پرشدگی جزئی یا درصد مشخصی از پر بودن هستند.
4. برای اطمینان، به کاتالوگ یا دیتاشیت تولیدکننده مراجعه کنید، زیرا کدهای عددی در میان برندها متفاوت است.

مثلاً اگر شماره بلبرینگ به‌صورت 6308-G343 باشد، طبق استاندارد شرکت AST، پسوند G343 نشان می‌دهد بلبرینگ با گریس شماره 343 (Mobil 28) گریس‌کاری شده است. بخش عددی 6308 نوع، سری و قطر داخلی را مشخص می‌کند.

 

کد فاصله‌گذار بلبرینگ (اسپیسر)

کد فاصله‌گذار در شماره فنی بلبرینگ‌ها به حالتی خاص و وابسته به تولیدکننده مربوط است. این کد نشان می‌دهد بلبرینگ دارای فاصله‌گذار داخلی، خارجی یا هر دو است، یا فاصله‌گذار به‌صورت مجموعه‌ای جداگانه ارائه می‌شود. این ساختار معمولاً در بلبرینگ‌های جفتی یا تاندم، مانند رولربرینگ‌های مخروطی یا بلبرینگ‌های به‌کاررفته در کلاچ و شفت، استفاده می‌شود.

برای بلبرینگ‌های شیار عمیق:

• + : حلقه داخلی و خارجی دارای فاصله‌گذار هستند
• / : حلقه داخلی و خارجی دارای فاصله‌گذار هستند

برای بلبرینگ‌های تماس زاویه‌ای:

•  /P : فاصله‌گذار روی حلقه خارجی
•  S/ : فاصله‌گذار روی حلقه داخلی

برای رولربرینگ‌های استوانه‌ای و کروی:

• +DP : فاصله‌گذار در حلقه داخلی و خارجی وجود دارد
• +IDP : فاصله‌گذار در حلقه داخلی وجود دارد
• +ODP : فاصله‌گذار در حلقه خارجی وجود دارد

برای رولربرینگ‌های مخروطی

• +ACBnnn : مجموعه فاصله‌گذار با میزان لقی محوری nnn به واحد 0.0001 اینچ
• +ACSnnn : مجموعه فاصله‌گذار با میزان لقی محوری nnn به واحد 0.001 میلی‌متر

کدهای مورد استفاده توسط NSK:

• +K : بلبرینگ با فاصله‌گذار حلقه خارجی
• +L : بلبرینگ با فاصله‌گذار حلقه داخلی
• +KL : بلبرینگ دارای فاصله‌گذار در حلقه داخلی و خارجی

 

مثال شماره فنی بلبرینگ

فرض کنید شماره بلبرینگ 6206 ZZ C3 است. اجزای آن به‌صورت زیر تفسیر می‌شوند:

 6 → نوع بلبرینگ: بلبرینگ شیار عمیق تک‌ردیفه
2 → سری یا کلاس بار: سبک (ظرفیت بار کمتر نسبت به سری‌های سنگین‌تر)
06 → کد قطر داخلی: 06 × 5 = 30 میلی‌متر قطر داخلی
ZZ → محافظ یا آب‌بند: پوشش فلزی در دو طرف بلبرینگ
C3 → لقی داخلی: بیشتر از مقدار نرمال

در نتیجه، شماره 6206 ZZ C3 نشان‌دهنده یک بلبرینگ شیار عمیق سبک با قطر داخلی 30 میلی‌متر خواهد بود که در هر دو سمت دارای محافظ فلزی و لقی داخلی بیشتر از حالت استاندارد است.

 

چطور شماره بلبرینگ را پیدا کنیم؟

در بیشتر موارد، شماره فنی بلبرینگ روی قطر خارجی آن حک یا با لیزر درج می‌شود. این شماره بهترین راه برای اطمینان از انتخاب صحیح بلبرینگ است. با این حال، ممکن است این کد در طول زمان محو شود یا قابل خواندن نباشد، بنابراین یادگیری روش اندازه‌گیری دقیق بلبرینگ اهمیت زیادی دارد.

برای شناسایی شماره یا اندازه بلبرینگ، باید سه اندازه اصلی آن را بدانید: قطر خارجی (Outer Diameter – OD)، قطر داخلی یا سوراخ محور (Inner Diameter – ID) و عرض یا ضخامت (Width). این اندازه‌ها معمولاً بر حسب میلی‌متر بیان می‌شوند. برای اندازه‌گیری دقیق، از کولیس یا میکرومتر استفاده کنید.

پیش از اندازه‌گیری، ابتدا باید نوع بلبرینگ را مشخص کنید. بلبرینگ‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله:

• بلبرینگ شیار عمیق
• بلبرینگ تماس زاویه‌ای
• بلبرینگ کف‌گرد (Thrust)

هر نوع طراحی خاص خود را دارد و برای به‌دست آوردن اندازه دقیق، باید نوع صحیح بلبرینگ را تشخیص دهید. برای اندازه‌گیری بلبرینگ هم به ابزارهای زیر نیاز خواهید داشت.

• کولیس یا میکرومتر (دیجیتال یا دستی)
• دفترچه یادداشت و خودکار برای ثبت اندازه‌ها
• سطح صاف و تمیز برای انجام اندازه‌گیری

نحوه اندازه گیری سایز بلبرینگ

پیش از شروع، کولیس یا میکرومتر خود را طبق دستورالعمل سازنده صفر یا کالیبره کنید تا دقت اندازه‌گیری تضمین شود.

اندازه‌گیری قطر داخلی (ID)

بلبرینگ را روی سطحی صاف و تمیز قرار دهید. فک‌های کولیس یا میکرومتر را به‌آرامی داخل سوراخ داخلی بلبرینگ وارد کنید. دقت کنید ابزار اندازه‌گیری عمود بر محور سوراخ باشد. عدد نمایش داده‌شده روی کولیس یا میکرومتر، قطر داخلی بلبرینگ را نشان می‌دهد.

اندازه‌گیری قطر خارجی (OD)

اکنون قطر خارجی بلبرینگ را اندازه بگیرید. کولیس یا میکرومتر را روی سطح قرار داده و فک‌ها را در دو طرف مخالف سطح بیرونی بلبرینگ بگذارید. اطمینان حاصل کنید ابزار به‌صورت عمود قرار گرفته است. مقدار خوانده‌شده، قطر خارجی بلبرینگ است.

اندازه‌گیری عرض یا ضخامت (Width)

برای بلبرینگ‌های استوانه‌ای، عرض یا ضخامت نیز باید اندازه‌گیری شود. بلبرینگ را روی سطح صاف قرار دهید، فک‌های ابزار را در دو سمت مخالف قرار داده و مقدار نمایش‌داده‌شده را یادداشت کنید. این مقدار عرض بلبرینگ است.

هنگام مشاهده بلبرینگ، موارد زیر را بررسی کنید:

• نوع بلبرینگ: شیار عمیق، رولربرینگ استوانه‌ای، رولربرینگ مخروطی یا کف‌گرد
• جنس قفسه یا نگهدارنده ساچمه‌ها
• تعداد ردیف‌ها (تک‌ردیفه یا دوبل)
• وجود آب‌بند یا محافظ فلزی
• وجود شیار نگهدارنده یا رینگ اسنپ

این ویژگی‌ها نوع دقیق بلبرینگ و کد طراحی آن را مشخص می‌کنند. در رولربرینگ‌های مخروطی، حلقه داخلی (Cone) و حلقه بیرونی (Cup) معمولاً شماره‌های متفاوت اما متناظر دارند. گاهی شماره روی بدنه، شافت یا محفظه بلبرینگ نیز حک می‌شود، که می‌تواند برای شناسایی کمک‌کننده باشد.

پس از اندازه‌گیری، از کاتالوگ‌ها یا بانک‌های اطلاعاتی آنلاین استفاده کنید تا شماره متناظر را بیابید. جستجو را بر اساس قطر داخلی، قطر خارجی و عرض انجام دهید و سپس ویژگی‌هایی مانند نوع قفسه یا نوع آب‌بند را بررسی کنید.

برندهای معتبر مانند SKF، NSK و NTN ابزارهای دیجیتالی برای جستجوی بلبرینگ بر اساس ابعاد ارائه می‌دهند. بررسی چند برند مختلف باعث می‌شود مدل‌های معادل و سازگار را پیدا کنید.

فرض کنید بلبرینگی از محور موتور جدا کرده‌اید اما شماره‌ای روی آن دیده نمی‌شود. بعد از اندازه گیری، مقادیر زیر را به دست آورده‌اید.

• قطر داخلی: 30 میلی‌متر
• قطر خارجی: 62 میلی‌متر
• عرض: 16 میلی‌متر
• نوع بلبرینگ: شیار عمیق (بر اساس طراحی ظاهری)
• دارای دو محافظ فلزی در دو طرف

با مراجعه به کاتالوگ بلبرینگ، مشاهده می‌شود بلبرینگ با ابعاد 30 × 62 × 16 میلی‌متر معمولاً مدل 6206 است. از آنجا که در هر دو طرف محافظ فلزی دارد، پسوند آن ZZ خواهد بود. در نتیجه شماره فنی کامل این بلبرینگ به احتمال زیاد 6206 ZZ است. سپس می‌توانید بر اساس شرایط کاری، لقی داخلی و کلاس دقت مناسب را انتخاب کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه خواندن شماره بلبرینگ برندهای مختلف، می‌توانید از منابع زیر نیز بهره ببرید.

• راهنمای شماره گذاری بلبرینگ‌‎های NSK
• راهنمای کدگذاری شرکت Koyo
• سیستم کدگذاری بلبرینگ NTN

 

جمع بندی

تسلط بر نحوه خواندن شماره بلبرینگ و درک دقیق کدهای آن، برای هر فردی که در حوزه‌های مکانیکی یا صنعتی فعالیت دارد، مهارتی اساسی است. با اجرای مراحل بیان‌شده در راهنمای خواندن شماره فنی بلبرینگ، می‌توانید با اطمینان و دقت، پارامترهای مهمی مانند قطر داخلی و خارجی، عرض و میزان لقی شعاعی را تعیین کنید.

شناخت و رمزگشایی ساختار شماره بلبرینگ به شما کمک می‌کند تا متناسب با نیاز کاری خود، بلبرینگ صحیح را انتخاب کنید و عملکرد تجهیزات را بهینه سازید. همواره به یاد داشته باشید که دقت در اندازه‌گیری اهمیت بالایی دارد چون انتخاب و نصب بلبرینگ با ابعاد درست، نقش تعیین‌کننده‌ای در بازدهی، دوام و عملکرد پایدار ماشین‌آلات دارد.

اگر برای خواندن کد فنی بلبرینگ به مشکلی برخورده‌اید یا جهت انتخاب بلبرینگ مناسب تجهیز خود نیاز به مشاوره تخصصی دارید، می‌توانید با کارشناسان آتور صنعت در واحد پشتیبانی در تماس باشید. همکاران در ساعات اداری، از طریق مسیرهای آنلاین و تلفنی پاسخگو و راهنمای شما عزیزان خواهند بود.

 

سؤالات متداول نحوه خواندن شماره فنی بلبرینگ

1. شماره فنی بلبرینگ چیست و برای چه استفاده می‌شود؟ شماره فنی بلبرینگ کدی شامل اعداد و حروف است که نوع، ابعاد، لقی، کلاس دقت و ویژگی‌های طراحی بلبرینگ را مشخص می‌کند و برای شناسایی، جایگزینی و انتخاب دقیق بلبرینگ استفاده می‌شود.
2. چگونه شماره بلبرینگ را بخوانیم؟ شماره بلبرینگ با بررسی بخش‌های آن خوانده می‌شود. عددهای ابتدایی نوع و اندازه را نشان می‌دهند، و حروف یا پسوندها اطلاعاتی درباره آب‌بند، لقی و کلاس دقت ارائه می‌کنند.
3. معنی پیشوند و پسوند در شماره بلبرینگ چیست؟ پیشوند در شماره بلبرینگ بیانگر عملیات ویژه، جنس یا پوشش خاص است. پسوند نشان‌دهنده ویژگی‌هایی مانند نوع آب‌بند، لقی داخلی، دقت ساخت، نوع قفسه یا روان‌کاری ویژه است.
4. چگونه از شماره بلبرینگ قطر داخلی را استخراج کنیم؟ برای استخراج قطر داخلی، دو رقم آخر شماره بلبرینگ را در عدد پنج ضرب کنید؛ نتیجه به میلی‌متر، اندازه قطر داخلی (بُر) بلبرینگ را نشان می‌دهد.
5. اگر شماره بلبرینگ کامل نیست، چگونه اطلاعات را استخراج کنیم؟ اگر شماره بلبرینگ ناقص باشد، می‌توان با اندازه‌گیری قطر داخلی، خارجی و عرض، نوع طراحی و وجود آب‌بندها را تشخیص داد و از کاتالوگ‌ برندها معادل آن را یافت.
6. تفاوت کد دقت (مثل P5, P6) در شماره بلبرینگ چیست؟ کدهای دقت مانند P5 و P6 میزان تلرانس ابعادی بلبرینگ را نشان می‌دهند؛ هرچه عدد کوچکتر باشد، دقت ساخت بیشتر و عملکرد نرم‌تر اما هزینه تولید بالاتر است.