تجهیزات صنعتی مورد استفاده در گلخانه

پوشش گلخانه

یکی از اولین و مهم‌ترین قدم‌ها برای راه‌اندازی یک گلخانه، تهیه پوشش مناسب است. پوشش‌های گلخانه‌ای انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی مختصر چند نمونه از آن پرداخته‌ایم:

پلی‌اتیلن

پلی‌اتیلن ماده‌ای منعطف است که در ضخامت‌های مختلف به‌عنوان پوشش گلخانه‌ها استفاده می‌شود. این ماده از گل‌ها در برابر اشعه UV محافظت و نور خورشید را به‌خوبی پخش می‌کند.

پلی‌کربنات

یکی از مستحکم‌ترین موادی که از آن برای پوشش گلخانه استفاده می‌کنند، پلی‌کربنات است. این ماده به‌صورت پنل‌هایی یک یا دولایه برای عایق‌بندی سالن‌های نگهداری گیاه بکار می‌رود. پنل‌های پلی‌کربنات به‌خوبی نور را منتقل می‌کنند و به دلیل وزن کم، امکان حمل‌ونقل آسان و برش و نصب راحت، به طور عمده در گلخانه‌ها مصرف می‌شوند.

شیشه‌

به این دلیل که تابش مستقیم خورشید به گیاهان موجب سوختن برگ آن‌ها و پژمرده شدنشان می‌شود، از پوشش شیشه‌ای برای تنظیم نور ورودی استفاده می‌کنند. پس از عبور نور از شیشه، شدت آن کاهش میابد و در نتیجه آسیب کم‌تری به گیاهان می‌رسد. در ساخت این نوع گلخانه، شیشه‌ها با ضخامت‌های متفاوتی بکار می‌روند.

فایبرگلاس

پوشش‌های فایبرگلاس شامل صفحات محکم صاف یا موجدار هستند. این نوع پوشش غیر قابل‌اشتعال بوده و به‌راحتی خنک می‌شود. پوشش‌های فایبرگلاس در برابر تگرگ مقاوم هستند و نور را به طور یکنواخت پخش می‌کنند و امکان تحمل دماهای پایین تا منفی ۳۸ درجه سانتی‌گراد را دارند.

در

یک در مناسب برای گلخانه بسیار ضروری است. چرا که در صورت عایق نبودن ددر هدررفت گرما و رطوبت گلخانه زیاد شده و در نتیجه آن، امکان تنظیم دقیق آب‌وهوای گلخانه نیز وجود نخواهد داشت. در هنگام نصب در نیاز است اطمینان حاصل شود که با وجود تردد افراد، آب‌وهوای گلخانه در شرایط ثابت و مطلوب باقی بماند.

کف‌پوش

کف‌پوش گلخانه باید به نحوی انتخاب شود که زهکشی ایده‌آلی را ارائه دهد و از رشد علف‌های هرز جلوگیری یا آن را کنترل کند. همچنین کف‌پوش باید به‌گونه‌ای باشد که افراد به‌راحتی بتوانند بر روی آن قدم بردارند و سطحی غیرلغزنده و ایمن داشته باشد.

امکانات گلخانه‌های صنعتی،‌ تجهیزات گرمایشی و تهویه هوا

سیستم گرمایش

از دیگر تجهیزات صنعتی مورد استفاده گلخانه‌ها، سیستم گرمایشی است. این دسته از تجهیزات برای تأمین گاز پروپان گلخانه‌ای بکار می‌روند و باتوجه‌به ابعاد گلخانه و نوع گیاهی که کشت شده است، انواع و اندازه‌های متفاوتی دارند.

تجهیزات گرمایشی ـ هیتر‌ها

سیستم تهویه هوا

به‌منظور فراهم‌کردن محیطی سالم برای گیاهان نیاز است که هوای راکد گلخانه به‌صورت مرتب جا‌به‌جا بشود؛ بنابراین از فن‌ها و سیستم‌های تهویه برای ایجاد یک محیط خنک و هوای تازه در گلخانه‌ها بهره می‌برند. یک سیستم تهویه مناسب به طور مستقیم بر کیفیت گیاهان و سودآوری گلخانه تأثیر می‌گذارد.

فن‌ها

آبیاری

پمپ آب

یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات گلخانه‌های صنعتی، پمپ آب است. رشد و تکثیر گیاهان تنها با آبیاری منظم ممکن می‌گردد. چرا که حتی وقفه‌ای کوتاه در آبیاری می‌تواند منجر به توقف رشد گیاه و یا سوختن ریشه‌های آن بشود. به همین دلیل برای تأمین آب گلخانه‌ها باتوجه‌به ابعاد زمین زیر کشت، تعداد و نوع گیاهان، آب‌وهوای منطقه، نوع خاک، سیستم آبیاری و فاصله منبع آب تا محل گلخانه، از پمپ آب استفاده می‌شود.

پمپ آب سانتریفیوژ

سیستم آبیاری

طراحی یک سیستم آبیاری باید به‌گونه‌ای باشد که مقدار دقیق آب موردنیاز محصول را به طور کوتاه‌مدت و یا سالیانه تأمین کند. مقدار آب موردنیاز گیاه وابسته به منطقه کشت، محصول کشت شده، شرایط آب‌وهوایی، زمان و فصل کشت و نوع سیستم تهویه و گرمایش گلخانه است. علاوه بر موارد بالا، نیاز آبی یک گیاه به ترکیب خاک، اندازه و نوع ظرف نیز بستگی دارد. بنا بر آنچه گفته شد، سیستم آبیاری در گلخانه‌ها انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

برای انتخاب روش آبیاری گلخانه‌ای باید تمامی جوانب بررسی شود. انتخاب روش آبیاری باید بر پایه اصول و منطق باشد تا از بروز ضرر و زیان جلوگیری نماید و بهره‌وری را نیز افزایش دهد. آگاهی از انواع روش‌های مختلف آبیاری در گلخانه‌ها، می‌تواند ما را در انتخاب بهترین روش کمک شایانی نماید.

سیستم آبیاری قطره‌ای

سیستم آبیاری قطره‌ای مؤثرترین روش آبیاری برای گلخانه‌ها است که تا حدود ۷۰ درصد آب کم‌تری نسبت به آبیاری سیلابی مصرف می‌کند. در این روش با وجود کاهش میزان پاشش آب، سطح خاک به مقدار لازم خیس می‌شود و مواد معدنی به‌خوبی انتشار پیدا می‌کنند.

سیستم مه‌پاش

از متداول‌ترین سیستم‌ها برای آبیاری در گلخانه‌ها، مه‌پاش‌ها هستند. مه‌پاش دستگاهی است که برای تنظیم رطوبت و خنکی هوا بکار می‌رود. در محیط گلخانه بالارفتن دما و پایین آمدن رطوبت می‌تواند به محصول آسیب بزند؛ بنابراین از مه‌پاش‌ها برای متعادل نگه‌داشتن شرایط محیطی استفاده می‌کنند. مه‌پاش آب را به‌صورت پودر شده توسط نازل‌ها و به طور یکنواخت در سرتاسر گلخانه پخش می‌کنند. به‌این‌ترتیب بدون خیس شدن سطح گیاه، رطوبت کافی برای محصول تأمین می‌شود.

سیستم آبیاری تبخیری

سیستم خنک‌کننده تبخیری، آب را در یک فضای بسته تبخیر می‌کند و تنها هوای خنک شده از محفظه وارد محیط گلخانه می‌شود.  این سیستم مانند دستگاه‌های تهویه‌مطبوع عمل کرده و در حقیقت آب را به‌عنوان ماده کننده مصرف می‌کند. برای گیاهان حساس به رطوبت مستقیم و آب سیستم‌های تبخیری بهترین گزینه هستند.

سیستم آبیاری بارانی

این سیستم برای آبیاری گلخانه‌های بزرگ مناسب است و امکان کنترل زمان و میزان آبیاری را به صاحبان گلخانه می‌دهد.

آبیاری دستی

در این روش آبیاری به‌وسیله آب‌پاش‌های در ابعاد مختلف انجام می‌شود و غالباً برای گیاهانی کاربرد دارد که آبیاری آن‌ها زمان‌بندی متفاوتی با دیگر گیاهان دارد و یا به‌دفعات یا مقدار بیشتری آب نیاز دارند.

سیستم ذخیره آب باران

اگر گلخانه در منطقه‌ای باران‌خیز قرار داشته باشد، استفاده از سیستم‌های ذخیره آب باران بسیار مقرون‌به‌صرفه است و مصرف آب لوله‌کشی و هزینه‌های آبیاری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. این سیستم یا استفاده از تونل‌ها و مخازن زیرزمینی، آب باران را ذخیره می‌کند و پس از تصفیه و پاک‌سازی، آب باران برای مصارف گلخانه‌ای قابل‌استفاده است.

تجهیزات کنترلی

تجهیزات سنجش کیفیت خاک

در صنعت کشت گیاهان، طیف گسترده‌ای از کودهای شیمیایی، سموم، مواد مغذی و تقویت‌کننده‌ها وجود دارد؛ بنابراین، برای داشتن یک محصول سالم نیاز است صاحب گلخانه از نوع خاکی که محصولات در آن کشت می‌شوند و موادی که هر گیاه به آن نیاز دارد مطلع باشد و برای تأمین این نیازها خاک موجود را با دستگاه‌های مخصوص آنالیز خاک، ‌بسنجد تا بتواند امکان رشد هرچه بهتر گیاه را فراهم کند.

دماسنج

برای اطمینان حاصل‌کردن از رشد و شرایط مناسب گیاه، باید به درجه حرارت، رطوبت و آب‌وهوا گلخانه توجه ویژه‌ای داشت.

به همین منظور باید در گلخانه‌ها از دماسنج‌ها، رطوبت‌سنج‌ها، باد/ هوا/ نورسنج و… استفاده شود.

کنترل آب‌وهوا

آب‌وهوای گلخانه باید برای گیاهانی که در آن کشت می‌شوند مناسب باشد و علاوه‌برآن شرایط تنفسی مطلوبی را برای کارکنانی که در طول روز داخل سوله و محفظه گلخانه حضور دارند فراهم کند. به همین منظور در گلخانه‌ها از مانیتورهای کنترل‌کننده دما، انواع ترموستات و دیگر نوع کنترل‌کننده‌های دما استفاده می‌شود. استفاده از یک دستگاه مناسب می‌تواند له کاهش هزینه‌های انرژی کمک کند و شرایط مطلوب‌تری را برای رشد گیاه فراهم کند.

تجهیزات برقی

موتوربرق

موتوربرق یکی از مهم‌ترین تجهیرات صنعتی مورد استفاده در گلخانه‌ها است. برای پرورش گیاه، نیاز به تأمین شرایط مناسب محیطی است چرا که کیفیت نور، آب، خاک و هوا بر رشد مطلوب محصول تأثیر بسزایی دارد. در برخی موارد، نبود نور کافی و یا به‌هم‌ریختن زمان آبیاری می‌تواند موجب خشک‌شدن گیاه شود. اداره‌کردن یک گلخانه صنعتی تنها با بهره‌مندی از تجهیزاتی ممکن است که در نود درصد مواقع با برق‌ کار می‌کنند؛ بنابراین، برای جلوگیری از پیامدها و آسیب‌های ناشی از نبود و قطعی برق، نیاز است در گلخانه‌ها از ژنراتورها و مولدهای برق جهت تأمین برق اضطراری استفاده شود.

موتوربرق

تجهیزات روشنایی

تأمین نور مناسب برای گیاهان بسیار اهمیت دارد. چه این نور به‌صورت طبیعی و از طریق پوشش و منافذ موجود در گلخانه تهیه شود و چه به‌صورت مصنوعی و به‌وسیله چراغ‌ها و LEDهای مخصوص رشد گیاهان و بذر آن‌ها تأمین شود.

سایر ابزارآلات و تجهیزات

گاری و واگن

به‌منظور جابه‌جایی گیاهان، ظروف و گلدان‌ها، مواد شیمایی، کودها، نهال‌ها و… در گلخانه‌ها از گاری و واگن‌هایی در ابعاد و اندازه‌های مختلفی استفاده می‌شود. این تجهیزات امکان حمل بارهای سنگین را در اطراف گلخانه فراهم می‌کنند و به‌راحتی از میان کرت‌هایی که محصولات در آن کشت شده‌اند عبور می‌کنند.

قفسه‌بندی

از الزامات هر گلخانه‌ای داشتن قفسه‌بندی‌های مناسب برای بذرها، کودها و مواد شیمیایی، طبقه‌بندی گیاهان و… است. صفحه‌ها و قفسه‌های موجود در گلخانه بهتر است به نحوی انتخاب شوند که هوا از بین آن‌ها به‌خوبی جریان پیدا کند و موجب انسداد هوای داخل گلخانه و راکد شدن آن نشود.

تجهیزات مربوط به گلدان‌ها و کشت بذر

از دیگر امکانات گلخانه‌های صنعتی، تجهیزات اولیه مربوط به کاشت بذر و گیاه است. گلدان‌های مناسب، انواع خاک و کود، تشک‌های گرم‌کننده نهال، ایستگاه‌های جوانه‌زنی، کابل‌های گرم‌کننده خاک، انواع تکیه‌گاه و قفسه برای گیاه، طرف مناسب برای حمل گیاه و نهال و ازاین‌قبیل تجهیزات باید باتوجه‌به ابعاد گلخانه و نوع بذر یا گیاه تهیه شوند.

انژکتور

انژکتورها از تجهیزات گلخانه‌های صنعتی هستند که برای تزریق کود، حشره‌کش‌، قارچ‌کش، انواع اسید، مواد مرطوب‌کننده، ضدعفونی‌کننده‌ها و همچنین سم‌پاشی بکار می‌روند. استفاده از تزریق‌کننده‌ها راهی سریع و آسان برای کنترل آفات گیاهان است.

ابزارآلات کشاورزی

از پراهمیت‌ترین تجهیزات گلخانه‌های صنعتی، ابزار مناسب برای کاشت، برداشت و رسیدگی به گیاهان است. تجهیزاتی مانند بیلچه، دستکش، بیل، کلنگ و… به‌منظور جابه‌جایی خاک ‌پای گیاهان، کاشت بذرها و نهال‌ها، جمع‌آوری برگ‌های خشک و… موردنیاز هستند.