این واقعیت را باید پذیرفت که هر وسیله مکانیکی، حتی اگر باکیفیت باشد، ناگزیر روزی دچار مشکل میشود و پمپ کف کش هم از این قاعده مستثنا نیست. دلایل سوختن پمپ کفکش دیر یا زود ممکن است برای هر سیستم تخلیه‌ای رخ بدهند.
آگاهی از علت سوختن پمپ کف کش به شما کمک میکند تا بهترین تصمیم را برای رفع مشکل بگیرید و با انجام پیشگیری‌های لازم، اجازه ندهید این وضعیت در آینده تکرار شود.
در این مقاله، آتور صنعت 17 تا از دلایلی که مسبب سوختن پمپ کفکش هستند را بررسی میکند و به نکته‌هایی که باید پیرامون پیشگیری از این مشکل رعایت نمایید، می‌پردازد.
لیست دلایل سوختن پمپ کفکش
1. خشک کار کردن پمپ کفکش
وقتی پمپ کف کش بدون حضور آب روشن میشود و هوا را به‌جای مایع به گردش درمی‌آورد، اصطلاحاً خشک کار میکند. در این شرایط، پروانه یا ایمپلر پمپ در هوا می‌چرخد و اصطکاک و افزایش شدید دما (خصوصاً در مدل‌های پمپ شناور) را به دنبال دارد. این مسئله میتواند باعث تاب‌برداشتن آب‌بندی، آسیب دیدن پره‌های پروانه و در نهایت سوختن پمپ کفکش شود.
برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌کنیم عملکرد فلوتر را چک کنید و مطمئن شوید که به طور اتوماتیک در زمان افت سطح آب، پمپ را خاموش میکند. خشک کار کردن کفکش از سویی به موتور فشار می‌آورد و از سوی دیگر با داغ کردن بیش از حد سیستم، باعث ذوب شدن آب بندی و روکش سیم‌های موتور پمپ می‌گردد و خطرات ثانویه‌ای مثل اتصال کوتاه و جرقه را به وجود می‌آورد.
2. استفاده از پمپ در هد نامناسب
یکی از عللی که بر توجه به مشخصات فنی، دبی و هد در هنگام خرید پمپ کف کش تأکید داریم، جلوگیری از مشکلاتی مثل سوختن پمپ کفکش است. اگر پمپ انتخابی برای فضای مورد نظر شما کوچک‌تر از حد نیاز باشد یا هد و دبی آن با نیاز یا شرایط کار مطابقت نداشته باشند، در مواجهه با حجم یا فشار بالای سیال سریعاً دچار مشکل خواهد شد.
اگر احساس می‌کنید پمپ فعلی پاسخگوی حجم آب نیست، بهتر است به‌فکر ارتقا و جایگزینی با مدلی با قدرت و دبی بیشتر باشید. نگهداری منظم و کنترل شرایط کاری پمپ هم میتواند از این علت سوختن پمپ کف کش جلوگیری کند.
3. ایراد در فلوتر
یکی از ساده‌ترین ولی مهم‌ترین عوامل اختلال در عملکرد پمپ کف کش، تنظیم نادرست یا خرابی فلوتر است. فلوتر نقش کلیدی در روشن و خاموش کردن پمپ دارد و در صورت گیر کردن، تنظیم اشتباه ارتفاع یا آسیب مکانیکی، ممکن است پمپ در زمان لازم روشن یا خاموش نشود. در این وضعیت یا پمپ بیش از حد فعالیت خواهد داشت و یا در صورت پایین آمدن سطح آب، خشک کار خواهد کرد.
برای بررسی این مشکل، باید حوضچه پمپ را باز کرده و موارد زیر را چک کنید:
- ارتفاع فلوتر را تنظیم کنید که بیش از حد بالا یا پایین قرار نگیرد.
- موانعی که مانع از حرکت آزادانه فلوتر هستند را حذف کنید.
- اگر با بالا و پایین کردن دستی فلوتر هیچ واکنشی دیده نمی‌شود، احتمالاً زمان تعویض آن فرا رسیده است.
4. گیر کردن یا جام کردن پروانه
پروانه پمپ، قطعه‌ای است که آب را به داخل دستگاه می‌کشد. در صورت ورود شن، گل، سنگ‌ریزه یا اجسام خارجی به داخل حوضچه، احتمال دارد پروانه گیر کند یا کاملاً متوقف شود. خرابی یا گرفتگی پروانه روی موتور فشار زیادی وارد میکند و به خرابی دستگاه می‌انجامد.
برای جلوگیری از این علت سوختن پمپ کف کش، حتماً به فکر نصب فیلتر یا توری روی ورودی پمپ باشید و حوضچه تخلیه را هر شش ماه یک‌بار نظافت کنید.
5. نامناسب بودن سیال
پمپهای کفکش عمدتاً برای انتقال آب تمیز یا نهایتاً آب خاکستری با آلودگی سبک طراحی شدهاند. اگر مایع مورد مکش ویسکوزیته بالایی داشته یا رسوبات ریز یا ترکیبات شیمیایی خورنده مانند روغن یا کود شیمیایی داخل آب باشند، قطعات داخلی پمپ به‌سرعت فرسوده می‌شوند و ممکن است نشتی و خوردگی پروانه، به سوختن پمپ کفکش منجر شود.
استفاده از پمپ معمولی برای سیالات ویسکوز، مثل این است که بخواهید با خودروی سواری، بار سنگین بکِشید. در چنین شرایطی، انتخاب پمپ صنعتی مثل پمپ لجن کش با ساختار مقاوم در برابر خوردگی و پروانه مناسب برای مکش سیال ویسکوز و حاوی جامدات معلق، راهکار بهتری خواهد بود.
6. نشتی اجزای پمپ
نشتی درون پمپ میتواند به‌شدت عملکرد آن را کاهش بدهد. این مشکل معمولاً ناشی از آسیب‌دیدگی آب بندی، پیچ‌های شل‌شده یا ترک خوردگی در بدنه پمپ است که باعث نفوذ سیالات و اجسام خارجی به قسمت‌های مختلف پمپ میشود. این نشتی‌ها ممکن است دلیل داغ شدن پمپ کفکش یا از کار افتادن کامل سیستم باشند. بررسی دوره‌ای و تعویض آب‌بندی‌های معیوب میتواند از گسترش این ایراد کوچک و سوختن پمپ کف کش جلوگیری کند.
7. نفوذ آب به داخل الکتروموتور
یکی از رایج‌ترین دلایل پنهان سوختن پمپ کفکش، نفوذ آب به داخل موتور است. این مشکل میتواند از طریق آب‌بندهای فرسوده، ترک‌های مویی یا واشرهای خراب اتفاق بیفتد. اگر آب به الکتروموتور پمپ نشت کرده باشد، بین سیم پیچ‌های آن اتصالی ایجاد میکند و منجر به سوختن پمپ کف کش میشود.
برای جلوگیری، منظم وضعیت آب‌بندها و واشرها را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه نشتی یا فرسودگی، فوراً نسبت به تعویض یا تعمیر آنها اقدام کنید. اگر پمپ در محیط‌های پرگردوغبار یا دارای رسوبات زیاد کار میکند، استفاده از پوشش ضدآب اضافه هم مفید خواهد بود.
8. نوسانات یا افت ولتاژ برق
نوسان ولتاژ، افت جریان یا اختلال در فازهای برق میتواند آسیب جدی به موتور و مدار کنترل پمپ وارد کند. نوسان ناشی از قطعی برق، بارندگی شدید یا حتی ایرادات سیم‌کشی داخلی ساختمان همگی به پمپ آسیب می‌زنند. برای محافظت از پمپ و جلوگیری از سوختن کف کش، نصب مدار برق اختصاصی، فیوز مناسب، محافظ نوسان و تثبیت‌کننده ولتاژ ضروری است. در سیستم‌های حساس، استفاده از باتری پشتیبان هم توصیه میشود.
9. خرابی موتور پمپ
یکی از رایج‌ترین دلایل سوختن پمپ کفکش، معیوب شدن موتور آن است. این اتفاق معمولاً زمانی می‌افتد که پمپ بیش از حد کار میکند و سیستم برق، ولتاژ بالایی به آن وارد میکند. اگر موتور پمپ کوچک باشد یا کیفیت مناسبی نداشته باشد، حجم آبی که وارد مخزن میشود ممکن است بیشتر از ظرفیت تخلیه پمپ باشد. برای پیشگیری، پمپ را مستقیم به پریز برق وصل کنید و حدالامکان از سه راهی استفاده نکنید. مطمئن شوید که این پریز به‌تنهایی از یک فیوز جداگانه تغذیه میشود.
10. اتصال اشتباه به برق سه‌فاز
یکی از دلایل اصلی خرابی پمپ کف کش که کمتر به آن توجه میشود، اشتباه در اتصال برق سه‌فاز است. بسیاری از پمپهای کفکش مثل پمپ کفکش گرین مدل Green QDX25-6-0.75F برای برق تک‌فاز طراحی شدهاند اما اگر به اشتباه به برق سه‌فاز متصل شوند، احتمالاً عملکرد نامنظمی داشته باشند، در جهت معکوس بچرخند، لرزش غیرعادی ایجاد کنند یا حتی کامل از کار بیفتند.
اتصال نادرست به جریان نامناسب میتواند باعث فعال شدن محافظ اضافه‌بار یا سوختن کامل سیم‌پیچ‌های موتور شود. برای پیشگیری حتماً باید نوع برق مصرفی (تک‌فاز یا سه‌فاز) را با دقت بررسی کنید و نصب پمپ را به یک متخصص مجاز بسپارید.
11. استفاده مداوم و بدون وقفه
اغلب پمپهای کفکش به گونه‌ای طراحی شده اند که دائم کار نیستند و باید به طور متناوب استفاده شوند. کارکرد بی‌وقفه پمپ، چه به دلیل گیر کردن فلوتر باشد، چه خرابی شیر یک‌طرفه یا ورود مداوم آب، فشار زیادی به موتور وارد میکند. هرچه این کارکرد شدید ادامه پیدا کند، استهلاک پمپ بیشتر میشود و به داغ شدن سیستم، افزایش مصرف برق و در نهایت سوختن پمپ کفکش می‌انجامد.
برای پیشگیری، باید اطمینان حاصل کنید که فلوتر آزادانه حرکت میکند، شیر یک‌طرفه سالم است و مقدار آب ورودی بیش از ظرفیت پمپ نیست. در صورت نیاز می‌توانید نقطه تحریک فلوتر را تنظیم نمایید، پمپی با ظرفیت بالاتر انتخاب کنید و اگر لازم بود، حتی یک پمپ زاپاس درنظر بگیرید.
12. تهویه نامناسب محل نصب پمپ
پمپهای کفکش آب خنک برای تعدیل دما، به جریان پیوسته آب نیاز دارند. اگر پمپ تحت شرایطی کار کند که آب به‌اندازه کافی برای خنک‌سازی وجود نداشته باشد، مثل کم بودن سطح آب، مدت زمان کارکرد طولانی یا گرفتگی ورودی‌ها، موتور بیش از حد گرم میشود.
این دمای بالا به سیم‌پیچ‌ها آسیب می‌زند و عمر عایق‌ها را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از این اتفاق، از سلامت فلوتر مطمئن شوید، فیلترها و لوله‌های خروجی را تمیز نگه دارید و اجازه ندهید پمپ کفکش خشک کار کند.
13. گرفتگی مسیر خروجی پمپ
یکی دیگر از دلایل سوختن پمپ کفکش، گرفتگی در مسیر تخلیه است. هر بخشی از مسیر خروجی که مسدود شود، خواه به‌دلیل یخ‌زدگی باشد یا ورود ذراتی مانند لجن آهن، پمپ نمی‌تواند آب را تخلیه کند و فشار برگشتی باعث آسیب جدی خواهد شد. برای جلوگیری از سوختن کف کش، سرویس و نگهداری منظم را فراموش نکنید.
14. استفاده از کابل‌های فرسوده یا نامناسب
یکی دیگر از موارد مهم در علت سوختن پمپ کف کش، استفاده از کابل‌هایی است که یا روکش آنها آسیب‌دیده، یا اتصالات دچار خرابی شده اند یا مشخصات الکتریکی آنها با پمپ نمی‌خواند. چنین کابل‌هایی ممکن است موجب قطع و وصل ناگهانی جریان، اتصال کوتاه یا حتی خطرات الکتریکی جدی‌تر شوند. ورود رطوبت به دوشاخه یا محل اتصال میتواند فیوزها را بپراند یا به‌تدریج سبب تخریب سیم‌کشی داخلی شود.
همیشه از کابل‌های توصیه‌شده توسط شرکت سازنده استفاده کنید، آنهارا از نظر ترک‌خوردگی و پوسیدگی بررسی نمایید و از اتصال غیرمجاز کابل‌های مستغرق اجتناب کنید. در صورت مشاهده هرگونه مشکل، حتماً از یک متخصص کمک بگیرید.
15. آسیب مکانیکی هنگام نصب یا جابجایی
آسیب فیزیکی یکی از دلایل سوختن پمپ کفکش است که اغلب نادیده گرفته میشود. اگر پمپ هنگام حمل‌ونقل یا نصب ضربه ببیند یا با لوله‌کشی نامناسب نصب شود، آسیب‌های مکانیکی پنهانی به بدنه، شفت یا آب‌بند وارد خواهد شد. این تنش‌ها شاید در ابتدا بی‌اهمیت به‌نظر برسند اما به‌مرور صدماتی مثل لرزش، صدای غیرعادی، نشتی یا حتی خرابی قطعات داخلی به بار می‌آورند.
مثلاً اگر اتصال لوله‌ها بیش‌ازحد سفت باشد، ممکن است باعث انحراف محور و فرسایش زودهنگام بلبرینگ‌ها شود. اگر پمپ روی سطحی ناهموار نصب شود، فشار نامتقارن واردشده میتواند بدنه را تاب داده و فاصله پروانه را تغییر بدهد. این مشکلات پنهان در نهایت منجر به سوختن پمپ کفکش خواهند شد.
16. نصب نادرست پمپ
یکی دیگر از موارد مهم در علت سوختن پمپ کف کش نصب اشتباه اولیه آن است. اگر پمپ در محفظه‌ای بسیار کوچک، بدون محفظه، بدون درپوش یا با شیب اشتباه در لوله تخلیه نصب شود، مشکلات زیادی پیش خواهد آمد.
اگر برای اولین بار قصد نصب پمپ کفکش را دارید، بهتر است این کار را به یک متخصص باتجربه در زمینه ایزولاسیون و ضدآب‌سازی بسپارید. اگر هم پمپ شما قبلاً نصب شده، بررسی مجدد میتواند ایرادات احتمالی نصب را مشخص کند.
17. خرابی بلبرینگ‌ها
بلبرینگ‌ها در موتور پمپ نقش مهمی در چرخش روان و بدون اصطکاک دارند. اما در صورت خرابی به‌دلیل کمبود روانکاری، زنگ‌زدگی یا ورود ذرات خارجی، هم با مشکل صدای زیاد پمپ کفکش روبرو خواهید شد و هم لرزش و داغ کردن پمپ، به مرور خرابی به همراه خواهند داشت.
اصطکاک بالا باعث مصرف برق بیشتر، گرم شدن موتور و در نهایت سوختن پمپ کفکش میشود. برای جلوگیری از این اتفاق، طبق برنامه نگهداری بلبرینگ‌ها را روغن‌کاری کنید، به صداها و لرزش‌های غیرعادی توجه داشته باشید و در صورت نیاز، بلبرینگ معیوب را فوراً تعویض کنید تا از آسیب جدی به موتور جلوگیری شود.
برای اطلاعات بیشتر خود می‌توانید به مطلب دلایل اصلی خرابی پمپ؛ چرا پمپ‌ها خراب می‌شوند و چطور از آن پیشگیری کنیم؟ مراجعه نمائید.
نکات مهم برای پیشگیری از سوختن پمپ کفکش
پیشگیری از خراب شدن پمپ کف کش، همیشه معقول‌تر و کم هزینه تر از تعمیر پمپ کفکش سوخته یا خرید تجهیز جدید است. با رعایت نکات زیر می‌توانید از دلایل سوختن پمپ کف کش جلوگیری کنید و عمر مفید دستگاه را افزایش بدهید.
نظافت حوضچه پمپ
به‌مرور زمان، حوضچه پمپ کفکش دچار تجمع شن، گل، لجن یا زباله‌های ریز میشود که میتوانند مسیر ورودی آب را مسدود کرده یا به پروانه آسیب بزنند. چنین انسدادی باعث میشود موتور برای پمپاژ بیشتر کار کند، داغ شود و در نهایت منجر به سوختن پمپ کفکش شود. تمیز کردن این حوضچه دو بار در سال (بهار و پاییز) راهکاری ساده اما مؤثر برای پیشگیری است.
بررسی وضعیت فلوتر سوئیچ
فلوتر سوئیچ وظیفه دارد زمان روشن و خاموش شدن پمپ را کنترل کند. اگر این قطعه گیر کند یا محدوده حرکتی‌اش مختل شود، ممکن است پمپ روشن نشود یا بی‌وقفه کار کند. هر دو حالت میتواند علت سوختن پمپ کف کش باشد. مطمئن شوید که شناور به‌راحتی حرکت میکند و درگیر دیواره حوضچه یا کابل‌ها نشده است.
بررسی لوله تخلیه
اگر لوله خروجی پمپ توسط گل، ریشه گیاهان، برف یا یخ مسدود شود، حتی در صورت عملکرد پمپ، آب برمی‌گردد و احتمال آب‌گرفتگی در محل بالا می‌رود. برای جلوگیری از این اتفاق لوله باید سالم بوده و با شیب درست متصل شده باشد تا آب را از ساختمان دور کند و به دستگاه آسیب نزند.
نصب شیر یک‌طرفه
شیر یک‌طرفه روی لوله تخلیه باعث میشود آبی که پمپ کرده‌اید، دوباره به حوضچه برنگردد. نبود این قطعه ساده باعث میشود پمپ مدام روشن شود، فشار بیشتری را تحمل کند و زودتر فرسوده شود. این فشار مضاعف یکی از دلایل سوختن پمپ کفکش است که به‌سادگی با نصب یک قطعه ارزان قابل پیشگیریست.
تهیه منبع برق پشتیبان
باران و طوفان معمولاً با قطع برق همراه‌اند و همین مسئله باعث از کار افتادن پمپ در حساس‌ترین زمان میشود. استفاده از باتری پشتیبان یا پمپهای آب‌رسان اضطراری میتواند در مواقع بحرانی، عملکرد سیستم را حفظ کرده و از سوختن پمپ کفکش جلوگیری کنند.
انتخاب صحیح توان و بازدهی پمپ
پمپی که از نظر قدرت، هد و دبی با میزان آب ورودی به حوضچه یا ارتفاع لوله تخلیه همخوانی نداشته باشد، دچار مشکل خواهد شد. پمپهای کوچک بیش‌ازحد کار می‌کنند و داغ می‌شوند، پمپهای بزرگ‌تر هم به‌صورت مکرر روشن و خاموش می‌شوند و به موتور آسیب می‌زنند.
اجتناب از روشن کردن پمپ در حالت خشک
گفتیم که پمپ کفکش برای خنک شدن به جریان آب نیاز دارد. اگر پمپ در حالی روشن شود که آبی وجود ندارد، بیش‌ازحد داغ شده و موتور یا واشرهای داخلی‌اش می‌سوزند. تنظیم درست سوئیچ شناور از وقوع این وضعیت که یکی از رایج‌ترین دلایل سوختن پمپ کفکش است، جلوگیری میکند.
انجام سرویس سالانه
سالانه یک تکنسین متخصص باید کل سیستم را بررسی کند؛ از موتور و پروانه گرفته تا سوئیچ شناور، بلبرینگ، آب‌بندی و سیم‌کشی. به علاوه عملکرد پمپ را از نظر دبی خروجی آزمایش نماید و علائم اولیه مشکل، مثل لرزش یا صداهای غیرعادی را قبل از جدی شدن شناسایی کند.
جمع بندی
پمپ کفکش یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در برابر آسیب‌های ناشی از آب است و نباید از اهمیت آن غافل شد. شناخت دلایل رایج سوختن پمپ کفکش و آگاهی از راهکارهای پیشگیری و رفع مشکلات، این امکان را به شما می‌دهد که قبل از بروز ایراد، اقدام لازم را انجام دهید.
اگر با پمپ معیوب سروکار دارید یا احساس می‌کنید زمان تعمیر یا سرویس آن فرا رسیده، بهتر است مطلب تعمیر پمپ کفکش را نیز مطالعه نمائید.
سؤالات متداول دلایل سوختن پمپ کفکش
- چرا پمپ کفکش می‌سوزد؟ احتمالاً به‌دلیل کار کردن خشک، گرفتگی مسیر خروجی یا نوسان برق بیش از حد تحمل دستگاه دچار سوختگی شده است.
- چرا پمپ کفکش من داغ میکند؟ داغ شدن پمپ معمولاً ناشی از نبود خنککاری مناسب، کارکرد بیش از حد یا گیر کردن پروانه است.
- نوسانات برق یا ولتاژ نامناسب چه تاثیری بر پمپ کفکش دارد؟ نوسانات برق میتوانند باعث سوختن سیمپیچ موتور یا آسیب به قطعات الکتریکی پمپ شوند.
- آیا استفاده از پمپ کفکش برای سیالات غلیظ باعث سوختن آن میشود؟ بله، پمپهای معمولی برای مایعات رقیق طراحی شدهاند و سیالات غلیظ میتوانند به موتور فشار بیاورند و باعث سوختگی شوند.
- آیا عدم روانکاری میتواند دلیل سوختن پمپ کفکش باشد؟ بله، نبود روانکاری مناسب باعث افزایش اصطکاک، داغ شدن و در نهایت سوختن موتور پمپ میشود.
- علل سوختن موتور پمپ کفکش چیست؟ کارکرد خشک، نوسان برق، گرفتگی مسیر خروجی، انتخاب نادرست پمپ یا نصب غیراصولی از جمله دلایل اصلی سوختن موتور پمپ هستند.
- چگونه از سوختن پمپ کفکش جلوگیری کنیم؟ با سرویس سالیانه، کنترل برق ورودی، بررسی عملکرد کلید شناور و جلوگیری از ورود ذرات به پمپ میتوان از سوختن آن پیشگیری کرد.
