در بحث تأمین شبکه آب ساختمان‌ها، آبیاری یا استفاده‌های صنعتی، تنوع زیاد پمپ آب گزینه‌های فراوانی پیش روی شما می‌گذارد. پمپهای بشقابی سانتریفیوژ و پمپهای جتی از جمله رایج‌ترین انتخاب‌ها برای مصارف خانگی یا صنعتی متوسط هستند. اما برای انتخاب درست میان این دو، باید ویژگی‌ها و تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی را دقیق بررسی کرد. هدف این است که بودجه‌تان را صرف گزینه‌ای کنید که با نیازتان همخوانی دارد و بیشترین بازدهی را در اختیارتان می‌گذارد.
با توجه به محبوبیت زیاد این دو مدل، بسیاری از مشتریان مردد می‌شوند که پمپ آب جتی بهتر است یا بشقابی. برای تصمیم گیری نهایی، بایستی جوانب مختلف امر و هدف خود را بسنجید تا مقایسه درستی بین این دو محصول انجام دهید.
آتور صنعت برای رفع سردرگمی و کمک به انتخاب، در این مقاله، به مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی از زوایای مختلف پرداخته است تا بدانید برای مصرفی که در نظر گرفته‌اید، کدام پمپ بهتر پاسخگو خواهد بود.
پمپ آب بشقابی چیست؟
درک بهتر تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی زمانی حاصل می‌شود که از چیستی هردو به خوبی آگاه باشید و بدانید اساس این فرق، کجا نهفته است. پمپهای بشقابی، از رایج‌ترین پمپهای مورد استفاده در صنایع مختلف هستند و خصوصاً برای تأمین آب در ساختمانهای مسکونی کاربرد دارند. این پمپ آب خانگی، انرژی مکانیکی موتور را به انرژی جنبشی تبدیل می‌کنند و باعث می‌شوند مایع از طریق لوله خروجی به حرکت دربیاید.
پمپهای بشقابی معمولاً برای انتقال آب یا سیالات تمیز غیرخورنده و عاری از ذرات معلق به کار می‌روند و در مدل‌های مختلفی طراحی می‌شوند؛ از جمله:
- پمپ بشقابی تک مرحله‌ای: یک ایمپلر (پروانه) دارد و برای کاربردهای کم فشار مناسب است.
- پمپ بشقابی دومرحله‌ای: این نوع پمپ، دو پروانه دارد و برای انتقال مؤثر فشارهای متوسط به کار می‌رود.
- پمپ بشقابی چندمرحله‌ای: بیشتر از سه پروانه دارد، به تدریج فشار را افزایش می‌دهد و برای انتقال در مسیرهای طولانی یا ارتفاع زیاد کارآمد است.
پمپ آب جتی چیست؟
پمپهای جتی نوع دیگری از پمپ سانتریفیوژ هستند که از نظر ساختاری شباهت زیادی با پمپهای بشقابی دارند. یعنی همان پروانه، موتور الکتریکی و لوله مکش را دارند؛ اما چیزی که باعث فرق بین پمپ جتی و پمپ بشقابی می‌شود، وجود لوله ونتوری و اجکتور در پمپ جتی است. این بخش، فشار را پایین می‌آورد تا آب با سرعت بیشتری تخلیه شود. در نتیجه، پمپ جتی می‌تواند آب را به فواصل بیشتری انتقال بدهد. این ویژگی برای مصرف خانگی، تخلیه آب استخر یا آبیاری اراضی وسیع اهمیت زیادی دارد.
بسته به عمق منبع آب، کاربران یکی از دو نوع زیر پمپ جتی زیر را انتخاب می‌کنند:
- پمپ جتی کمعمق: این مدل روی دهانه چاه نصب می‌شود و برای چاه‌هایی با عمق حداکثر 8 متر طراحی شده است و دبی حدود 56 لیتر در دقیقه دارد.
- پمپ جتی تبدیلی: این مدل قابلیت کار در منابع آب با عمق تا 20 متر را دارد و می‌تواند حدود 40 لیتر در دقیقه آب پمپاژ کند.
مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی
1. تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی در هد و دبی
یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی، موضوع هد (ارتفاع انتقال) و دبی (حجم جریان آب) است. توان تأمین دبی در پمپهای بشقابی در فشار پایین تا متوسط، بیشتر از پمپهای جتی با توان یکسان است. مثلاً مدل پمپ آب بشقابی 2 اسب لئو LEO XCm25/160A ، دبی 15 متر مکعب بر ساعت دارد و مدل پمپ جتی 2 اسب LEO AJm150 از پس دبی 4.8 متر مکعب بر ساعت برمی‌آید.
اما در مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی از نظر هد، برتری با پمپهای جتی است. این پمپ‌ها برای انتقال حجم متوسطی از آب در ارتفاع‌های بیشتر طراحی شده‌اند. فرق پمپ آب جتی با پمپ بشقابی در این‌جاست که پمپ جتی می‌تواند آب را از اعماق بیشتر تا 70 متر مکش کند، اما پمپ بشقابی برای این عمق‌ها مناسب نیست. در همین دو مدلی که مثال زدیم، هد پمپ بشقابی لئو حدود 30 متر و هد پمپ جتی، نزدیک به 60 متر برآورد می‌شود.
2. تفاوت در عملکرد
پمپهای بشقابی با تبدیل انرژی چرخشی به فشار و جریان سیال کار می‌کنند. یک پروانه درون یک محفظه حلزونی شکل می‌چرخد و سیال را با سرعت بالا به سمت خروجی هدایت میکند. با افزایش سطح در محفظه خروجی، سرعت به فشار تبدیل می‌شود و آب از پمپ تخلیه می‌شود. نظر به همین مکانیسم، پمپهای بشقابی برای پر کردن یا تخلیه استخر و آبرسانی به منزل گزینه مناسبی هستند.
اثر ونتوری در پمپ جتی، باعث تفاوت عملکرد پمپ آب جتی و بشقابی می‌شود. اگر منبع آب در عمق بیش از 8 متر قرار دارد، این پمپ انتخاب اول خواهد بود. از آن‌جا که پمپ جتی می‌تواند از عمق زیادی آب را مکش کند، در کاربردهایی مثل چاه‌های عمیق مسکونی بسیار کاربردی است.
بسیاری از مدل‌های پمپ جتی قابلیت خودمکش بودن (self-priming) دارند، یعنی نیازی به راه اندازی دستی اولیه ندارند. به علاوه نسبت به پمپ بشقابی، بهتر می‌توانند وجود هوا در سیال را تحمل کنند، که در بسیاری از کاربردهای خانگی امتیاز بزرگی محسوب می‌شود.
3. تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی در کاربردها
در بحث تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی، یکی از عوامل تعیین‌کننده، محل استفاده و نوع کاربری است. پمپهای بشقابی برای مصارف خانگی (مثلاً انتقال آب شهری یا از چاه‌های کمعمق)، سیستم‌های آبیاری، سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) و بسیاری از فرآیندهای صنعتی که نیاز به انتقال سیالات با ویسکوزیته پایین یا آب تمیز دارند، ایده‌آل هستند.
در مقابل، پمپهای جتی عمدتاً در کاربردهایی نظیر تأمین آب از چاه‌های عمیق برای خانه‌های مسکونی، ویلاها یا آبیاری در مقیاس محدود و مناطقی که سطح آب زیرزمینی پایین است، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. طراحی و متریال
گفتیم ساختار پمپ آب جتی شامل نازل و لوله ونتوری است که برای ایجاد ناحیه فشار پایین، نقش کلیدی دارد. در بیشتر موارد، پمپ جتی دو لوله دارد که یکی برای تزریق جت و دیگری برای مکش آب از چاه طراحی شده است. دیگر فرق پمپ آب جتی با پمپ بشقابی در سادگی طراحی پمپ بشقابی مشاهده می‌شود. در پمپ بشقابی آب به داخل پمپ وارد می‌شود، توسط پروانه تحت فشار قرار می‌گیرد و از طریق دهانه خروجی تخلیه می‌گردد.
تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی از نظر متریال چندان محسوس نیست. در هر دو نوع پمپ معمولاً از چدن برای اجزای اصلی مانند پروانه، پوسته و شافت استفاده می‌شود. البته در مواردی که مایع پمپاژ شده خاصیت خورندگی دارد یا گرید بهداشتی بالاتری لازم باشد، از استنلس استیل گریدهای 304 یا 316 برای تمامی قسمت‌های مماس با سیال به کار می‌رود.
در پمپ جتی، اجزای داخلی مثل مونتاژ اجکتور معمولاً از پلاستیک‌های مهندسی‌شده مانند نوریل یا پلیمرهای ترکیبی ساخته می‌شوند تا مقاومت بالایی در برابر خوردگی داشته باشند. در مدل‌های باکیفیت‌تر مثل الکتروپمپ جتی سیستما ایتالیا Sistema JET 150 این قطعات نیز از استیل ساخته می‌شوند.
5. نوع سیال
در مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی از منظر نوع سیال، پمپهای بشقابی معمولاً برای مایعات با ویسکوزیته پایین مانند آب تمیز، روغن‌های رقیق و مواد شیمیایی غیرساینده مناسبند. البته اگر طراحی پروانه باز یا نیمه‌باز باشد می‌توانند ذرات معلق کوچکی را هم تحمل کنند، اما ذرات بزرگ یا ساینده می‌تواند به سرعت باعث سایش یا خرابی شود.
فرق پمپ آب جتی با پمپ بشقابی از نظر هندلینگ سیالات این است که پمپهای جتی توانایی بیشتری در مدیریت مایعات حباب زده دارند. به‌دلیل وجود سیستم جت و ونتوری، این پمپ‌ها در مواجهه با مایعاتی که هوا در آنها حبس شده بهتر عمل می‌کنند اما پمپ بشقابی معمولی ممکن است در چنین شرایطی گیر کند یا هوا بکشد. البته پمپهای جتی هم در برابر ذرات ساینده حساس هستند.
6. صدای پمپ
یکی از تفاوت‌های محسوس در تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی، میزان صدای آنهاست. پمپ آب جتی به‌خاطر مکانیزم عملکردی خاص خود، صدایی زوزه‌ای و بلندی دارد ولی پمپ آب بشقابی صدای بسیار کمتری تولید میکند و عملکردی آرام‌تر دارد. اگر قصد خرید پمپ آب برای ساختمان یا ویلای بدون موتورخانه را دارید، پمپ بشقابی انتخاب مناسب‌تری است.
7. مصرف برق
در تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی از نظر مصرف انرژی، معمولاً پمپهای بشقابی تا زمانی که در محدوده بهینه دبی و هد کار کنند، بازدهی انرژی بالاتری دارند و برق کمتری به‌صورت گرما یا اتلاف مصرف می‌شود. اما در مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی، طراحی ذاتی پمپهای جتی باعث می‌شود نسبت به پمپهای بشقابی مشابه از نظر توان، بازده انرژی پایین‌تری داشته باشند؛ مخصوصاً زمانی که از عمق‌های زیاد آب را مکش می‌کنند.
8. تفاوت نصب و نگهداری
نصب پمپ بشقابی معمولاً ساده‌تر انجام می‌شود. این پمپ‌ها به‌دلیل عدم نیاز به مکش از عمق بالا، اغلب در نزدیکی منبع آب مانند چاه‌های کمعمق یا مخازن نصب می‌شوند و تنها به یک لوله مکش و یک لوله خروجی نیاز دارند. از نظر نگهداری نیز کاربر با پیچیدگی خاصی مواجه نمی‌شود.
بررسی دوره‌ای آب‌بندی شافت، کنترل صدای غیرعادی یا لرزش و اطمینان از تمیز بودن پروانه، بخش عمده اقدامات لازم خواهند بود. قطعات یدکی بهترین برند پمپ بشقابی مثل مارک لئو (LEO) یا سیستما معمولاً در بازار به‌راحتی پیدا می‌شود و تعمیراتشان نیاز به مهارت فنی پیچیده‌ای ندارد.
نصب پمپ جتی خصوصاً در مدل‌هایی که برای چاه‌های عمیق طراحی شده‌اند، مراحل فنی‌تری دارد. نگهداری پمپ جتی هم به علت تفاوت ساختار ونتوری و ایجکتور، تا حدی تخصصی‌تر است. علاوه بر سرویس‌های معمول روی بدنه اصلی پمپ، عملکرد و سلامت اجکتور درون چاه نیز باید به‌صورت دوره‌ای بررسی شود. هرگونه گرفتگی یا ساییدگی در بخش نازل و ونتوری می‌تواند توان مکش را پایین بیاورد و بازده پمپ را مختل کند.
9.محدودیت‌ها
پمپهای بشقابی در مکش از چاه‌های عمیق (بیش از 10 متر) اغلب دچار مشکل می‌شوند و برای مایعات خیلی غلیظ یا دارای ذرات زیاد مناسب نیستند. به علاوه برای شروع به کار باید پرایمینگ آنها انجام بگیرد.
پمپهای جتی در مکش بسیار خوب عمل می‌کنند، اما تحت شرایط مشابه نسبت به پمپ بشقابی برق بیشتری مصرف می‌کنند. دبی خروجی پمپ های جتی نسبت به پمپهای بشقابی هم‌تراز کمتر است و از همین رو برای انتقال حجم بالای آب زمان بیشتری نیاز دارند. صدای زیاد پمپ جتی هم می‌تواند یکی از عواملی باشد که کاربر را در انتخاب نهایی دو به شک میکند.
10. تفاوت در قیمت
تفاوت پمپ های بشقابی و جتی از نظر ساختاری، عملکردی و کاربری تخصصی، بازه قیمتی این دو نوع پمپ را تحت الشعاع قرار می‌دهد. عوامل متعددی مثل برند، توان موتور (اسب بخار)، کیفیت ساخت، جنس بدنه (چدن، استیل) و کشور سازنده (ایرانی، چینی، ایتالیایی و…) بر قیمت نهایی هر دو نوع پمپ تأثیر می‌گذارند.
در بسیاری از موارد، قیمت پمپهای جتی به دلیل طراحی پیچیده‌تر و وجود اجزای تخصصی برای مکش قوی‌تر از عمق بیشتر، گران‌تر از پمپ بشقابی با توان یکسان تمام می‌شود. این هزینه را می‌شود به مخارج نگهداری و سرویس، تهیه قطعات و تعمیرات پمپ‌ها هم تعمیم داد.
پمپ آب بشقابی بخریم یا جتی؟
تفاوت های پمپ بشقابی و پمپ جتی را بررسی کردیم و دوباره برمی‌گردیم به این سؤال مخاطبان که پمپ آب بشقابی بهتر است یا جتی؟ مستحضرید که با توجه به تفاوت‌های این دو مدل، نمی‌شود جواب یکسانی به همه داد. فرق پمپ آب جتی با پمپ بشقابی در عملکرد، طراحی، صدا، مصرف انرژی و کاربرد آنها، باعث می‌شود برای هر کاربر، پمپ خاصی جوابگو باشد.
برای انتخاب دقیق، باید ابتدا نیازهای خود را بشناسید و شرایطی را که قرار است پمپ در آن کار کند بررسی کنید. تنها در این صورت مشخص می‌شود که پمپ جتی برای شما مناسبتر است یا پمپ بشقابی. برای جمع‌بندی بهتر، جدول زیر می‌تواند خلاصه‌ای از مقایسه پمپ بشقابی و پمپ جتی را در اختیار شما قرار بدهد.
| ویژگی | پمپ بشقابی | پمپ جتی |
| اصل عملکرد | نیروی گریز از مرکز برای جابه‌جایی آب | استفاده از مکانیزم جت برای ایجاد مکش |
| توانایی در عمق | مناسب برای منابع آب کمعمق | قابل استفاده در چاه‌های عمیق و آب زیرزمینی |
| توان تحمل فشار | فشار متوسط | فشار بالا |
| بازدهی | بازدهی بالا برای انتقال آب در فواصل کوتاه | بازدهی کمتر اما مؤثر در مکش از عمق زیاد |
| نصب و راه‌اندازی | نصب آسان‌تر، نیاز به هواگیری (پرایمینگ) دارد | نصب پیچیده‌تر، نیازمند شیر یک‌طرفه |
| نگهداری | نیاز به نگهداری کم | نیاز به سرویس دوره‌ای برای مکانیزم جت |
| کاربردها | مناسب برای آبیاری، سیستم‌های سرمایشی و انتقال عمومی آب | بهترین گزینه برای تأمین آب از چاه‌های عمیق |
با توجه به تفاوت پمپ جتی و پمپ بشقابی، برای انتخاب درست پمپ آب مناسب پیشنهاد می‌کنیم از لیست زیر کمک بگیرید تا تصمیم‌گیری برای شما ساده‌تر شود.
چه زمانی خرید پمپ بشقابی گزینه بهتری است؟
- اگر قصد دارید حجم زیادی از آب را در زمان کم جابه‌جا کنید (مانند آبیاری، انتقال آب، یا مصارف صنعتی)؛
- اگر منبع آب کمتر از 10 متر عمق دارد؛
- به دنبال پمپی با مصرف برق بهینه و صدای کم هستید (به خصوص برای نصب داخل واحد آپارتمان)؛
- سیستم شما به فشار پایین یا متوسط نیاز دارد؛
- با آب تمیز یا خاکستری و سبک کار می‌کنید.
چه زمانی خرید پمپ آب جتی گزینه بهتری است؟
- اگر منبع آب عمیق است (بالای 30 متر)؛
- به مکش قوی برای استخراج آب از چاه یا منبع زیرزمینی نیاز دارید؛
- در منطقه‌ای مسکونی یا روستایی با زیرساخت محدود زندگی می‌کنید؛
- فشار بالا برای مصارف خانگی مانند دوش و شیر آب برایتان مهم‌تر از دبی است؛
- به دنبال گزینه‌ای مطمئن برای استفاده در چاه‌های عمیق هستید.
اگر همچنان برای انتخاب و خرید پمپ آب بشقابی مردد هستید یا می‌خواهید از قیمت پمپ جتی مطلع شوید، می‌توانید با کارشناسان فروش ما در آتورصنعت تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی بهره‌مند شوید.
جمع‌بندی
در انتخاب تجهیزات صنعتی نمی‌توان تنها با تکیه بر مشخصات فنی یا توصیه‌های عمومی تصمیم گرفت. پس از بررسی فرق پمپ آب جتی با پمپ بشقابی، باید شرایط عملیاتی مورد نظرتان را دقیق بررسی کنید. عواملی مثل دبی موردنظر (حجم آب در دقیقه یا ساعت)، هد موردنیاز (ارتفاع یا فشار نهایی پمپاژ)، بودجه در دسترس، میزان صدای قابل تحمل، و نوع سیالی که قرار است پمپاژ شود، همگی در مقایسه پمپ آب بشقابی و پمپ جتی نقش مهمی دارند.
اگر برای محاسبه دقیق پارامترها و خرید اینترنتی پمپ بشقابی یا جتی نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از طریق تماس تلفنی یا ایمیل با کارشناسان ما در ارتباط باشید. واحد پشتیبانی ما از مرحله مشاوره اولیه تا ثبت نهایی سفارش در کنار شماست.
سؤالات متداول تفاوت پمپ آب جتی و پمپ آب بشقابی
- برای ساختمانهای چند طبقه پمپ جتی بهتر است یا بشقابی؟
در ساختمانهای چند طبقه، پمپ جتی به دلیل توان مکش و فشار بالاتر گزینه مناسبی است. با این حال، اگر منبع آب نزدیک و کمعمق باشد، پمپ بشقابی هم پاسخگو خواهد بود. - کدام یک از پمپهای جتی یا بشقابی، فشار آب بیشتری تولید میکند؟
پمپ جتی معمولاً فشار آب بیشتری نسبت به پمپ بشقابی تولید میکند. این ویژگی آن را برای کاربردهای خانگی با فشار بالا مناسبتر میکند. - برای استفاده از ست کنترل، پمپ جتی مناسبتر است یا پمپ بشقابی؟
پمپ بشقابی به دلیل فشار یکنواختتر و صدای کمتر، برای استفاده همراه با ست کنترل انتخاب بهتری است. البته در صورت نیاز به مکش عمیق، پمپ جتی نیز قابل استفاده است. - آیا پمپ جتی صدای بیشتری نسبت به پمپ بشقابی دارد؟
بله، پمپ جتی به دلیل ساختار اجکتور و نحوه عملکردش، معمولاً صدای بیشتری نسبت به پمپ بشقابی تولید میکند. - برای آبیاری باغ یا انتقال حجم زیاد آب، پمپ جتی بهتر است یا بشقابی؟
برای آبیاری باغ یا انتقال حجم زیاد آب، پمپ بشقابی به دلیل دبی بالا و مصرف انرژی کمتر گزینه بهتری است. پمپ جتی بیشتر برای مکش از عمق و فشار بالاتر کاربرد دارد.
