یکی از شکایت‌های رایج ساکنان ساختمان‌های چندطبقه، مشکل فشار آب در طبقات بالاست. ضعیف بودن جریان آب، انجام کارهای روزمره و سبکی مثل شستشوی ظروف و البسه، استحمام و حتی پر کردن یک بطری آب را دشوار میکند. این مشکل خصوصاً در ساعات اوج مصرف شدت می‌گیرد که چند واحد همزمان از آب استفاده می‌کنند.
درصد زیادی از ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی، از سیستم‌های پمپاژ آب داخلی استفاده می‌کنند. اگر به هر دلیل ایرادی در این سیستم به وجود بیاید یا توان و هد پمپ کفاف تأمین نیاز همه واحدها و به خصوص طبقات بالا را ندهد، باید به فکر راهکار تنظیم فشار آب ساختمان بود.
در این راهنما، کارشناسان آتور صنعت دلایلی که باعث افت فشار در طبقات بالا ساختمان می‌شوند را بررسی می‌کنند و راهکارهایی عملی برای رفع این مشکل ارائه می‌دهند.
علت مشکل فشار آب در طبقات بالا چیست؟
آب تأسیسات هر مجتمع، از طریق سیستم آبرسانی همان ساختمان و با فشاری بین 2 تا 8 بار پمپاژ میشود. هر 1 بار، تقریباً معادل با فشار هوای سطح زمین یا عمق آبی برابر با 10 متر است. برخلاف تصور عمومی، مشکل فشار آب در طبقات بالا همیشه ناشی از ارتفاع زیاد یا ضعف در سیستم پمپاژ نیست. هر نوع نقص در کل سیستم لوله‌کشی که باعث شود پمپ آب خانگی از پس این مقدار فشار برای ارسال آب به طبقات بالاتر برنیاید، می‌تواند منجر به اختلال در تأمین آب شود.
پیش از اینکه به دنبال راهکار تنظیم فشار آب ساختمان باشیم، بایستی بدانیم مشکل از کجاست و برای عیب یابی فشار پایین آب در طبقات بالا ساختمان باید سراغ کدام بخش رفت.
نشتی لوله‌ها، علت رایج مشکل فشار آب در طبقات بالا
نشتی در لوله‌کشی ساختمان می‌تواند باعث کاهش فشار در یک بخش خاص یا حتی کل مجتمع شود. وقتی آب از طریق ترک‌ها یا شکاف‌های کوچک نشت میکند، فشار آب در سیستم افت خواهد کرد. اگر از ساکنان ساختمان هستید، می‌توانید از هیئت مدیره یا مدیر ساختمان بخواهید تا اقدامی برای بررسی کامل سیستم لوله‌کشی انجام بدهد.
نقاط اتصال، اتصالات و درزها (خصوصاً در لوله‌های PVC) بیشترین احتمال نشتی را دارند. در صورت استفاده از لوله‌های فلزی هم ممکن است به‌مرور زمان ترک‌های ریز یا سوراخ‌های کوچکی در لوله‌ها به وجود بیاید. در چنین شرایطی باید با کمک یک تکنسین حرفه‌ای، فشار سیستم را تست کنید تا در مرحله بعدی بتوانید راهکار مؤثری در رفع مشکل فشار آب آپارتمان در پیش بگیرید.
انسداد مسیرهای آبرسانی
گرفتگی لوله‌ها نیز از دیگر دلایل رایج مشکل فشار آب در طبقات بالاست. رسوبات و ذرات معلق به‌مرور در داخل لوله‌ها جمع می‌شوند و جریان آب را محدود می‌کنند. اگر لوله‌های آب بگیرند، فشار آب شیر و دوش در طبقات بالا به طرز محسوسی افت خواهد کرد. در ساختمان‌هایی که منبع آب آنها چاه محل باشد، احتمال وقوع چنین انسدادهایی بیشتر است.
ایراد در دریچه کنترل فشار
حتی اگر نشتی یا گرفتگی لوله‌ها علت اصلی فشار کم آب در طبقات بالا نباشد، باز هم ممکن است تعادل فشار آب در طبقات مختلف برهم بخورد. در سیستم آبرسانی بسیاری از ساختمان‌های بلند و خصوصاً در طبقه همکف، شیرهای تنظیم فشار تعبیه می‌شوند. وظیفه این شیرها جلوگیری از بالا رفتن بیش از حد فشار و آسیب دیدن لوله‌هاست. اگر خللی در عملکرد این شیرها به وجود بیاید، سیستم تأمین آب دچار بی نظمی میشود و متعاقب آن باید به فکر رفع مشکل فشار آب آپارتمان بود.
اختلال در مخزن انبساط آب گرم
در برخی سیستم‌های گرمایش آب، از منبع انبساط یا منبع تحت فشار استفاده میشود تا فشار داخل سیستم بیش از حد بالا نرود. اگر در یک یا چند واحد دیگر نوسان فشار یا دمای آب گرم اتفاق افتاده باشد، می‌توانید بنا را بر این بگذارید که منبع انبساط دچار مشکلی شده است.
ایراد در پکیج یا سیستم گرمایشی
مشکل فشار آب در طبقات بالا می‌تواند به علت هواگرفتگی مجاری سیستم پکیج یا رسوب گرفتن فیلترها و سایر اجزای آن رخ بدهد. باریک یا مسدود بودن کانال‌ها، فیلترهای کثیف یا تنظیمات نادرست دمپر اصطکاک جریان را افزایش می‌دهند و در نتیجه، مشکل فشار آب در طبقات بالا روی می‌دهد. در چنین شرایطی، تنظیم و بازبینی دقیق سیستم گرمایشی می‌تواند راهکار مؤثری در رفع مشکل فشار آب آپارتمان باشد، خصوصاً اگر این سیستم در کنترل دمای آب گرم دخیل باشد.
نوسانات در میزان سکونت ساکنین
پر بودن تمامی واحدهای مسکونی در یک ساختمان چند طبقه، خود می‌تواند یکی از علت‌های اصلی مشکل فشار آب در طبقات بالا ساختمان باشد. اگر سیستم لوله کشی و پمپ آب توان پاسخگویی به این حجم تقاضا را نداشته باشد، فشار در طبقات بالا تا حد ناخوشایندی افت میکند.
این افزایش مصرف عالی‌الخصوص در ساعات اوج، فشار بیشتری بر لوله‌ها وارد می‌آورد و در صورت قدیمی بودن شبکه یا استفاده طولانی‌مدت، دامن به تشدید فرسودگی می‌زند.
نقص در لوله‌کشی ساختمان
لوله‌های به‌کاررفته در ساختمان‌ها، ظرفیت تحمل فشار مشخصی دارند. اگر لوله‌هایی با تحمل فشار پایین در معرض فشار زیاد آب قرار گیرند، در طول زمان ممکن است دچار ترکیدگی شوند که نتیجه آن بروز مشکل فشار آب در طبقات بالا و پایین ساختمان خواهد بود.
این وضعیت در ساختمان‌هایی که شیرهای کاهش فشار نصب شده‌اند، رایج‌تر است. معمولاً لوله‌های مقاوم‌تر در بخش قبل از شیر و لوله‌های ضعیف‌تر در بخش پس از آن قرار دارند که هرچند به صرفه‌جویی در هزینه کمک میکند، اما در صورت خرابی شیر، می‌تواند مشکل‌ساز شود.
مشکلات تأمین آب شهری
اگر افت فشار آب در آپارتمان پراکنده و نامنظم اتفاق می‌افتد، یحتمل علت آن به شبکه آبرسانی شهری بازگردد. نشت لوله‌ها، عملیات تعمیرات شهری یا خرابی‌های زیرساختی می‌توانند باعث افت موقت فشار آب شوند. در چنین مواردی، بهترین اقدام تماس با اداره آب منطقه برای کسب اطلاع از وضعیت تعمیرات یا مشکلات احتمالی در محدوده ساختمان است. البته حتی در صورت بروز این نوع اختلال، میتوان با نصب بوستر پمپ در ساختمان، مشکل فشار آب در طبقات بالا را تا حدی برطرف کرد.
راهکار تنظیم فشار آب ساختمان در طبقات بالا چیست؟
در ساختمان‌های چندطبقه و بلند، طبعاً هرچه ارتفاع بیشتر باشد، فشار آبی که پمپ به بالا می‌فرستد کمتر خواهد شد. به همین دلیل طبقات بالا بیشتر در معرض افت فشار قرار دارند. اگر طراحی و نگهداری سیستم به‌درستی انجام نشود، این افت فشار به مشکلی جدی تبدیل میشود. راهکارهایی که در ادامه بررسی می‌کنیم، می‌توانند برای رفع مشکل فشار آب آپارتمان کارساز باشند.
نصب دریچه کاهش فشار (PRV)
پیشتر اشاره کردیم که یکی از روش‌های متداول برای کنترل فشار آب در ساختمان‌های چندطبقه، استفاده از شیرهای کاهش فشار است. اگر نوسانی در فشار آب شهری اتفاق بیفتد یا شیر خراب شود، ممکن است مشکل فشار آب در طبقات بالا رخ بدهد. برای اطمینان از عملکرد صحیح، بایستی این شیر را منظم بازرسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
بررسی عملکرد فیلتر آب ساختمان
در اکثر ساختمان‌ها، برای حذف ذرات درشت و رسوبات در مسیر آب ورودی فیلتر نصب میشود. اگر این فیلترها به‌درستی و به‌موقع تمیز نشوند، تجمع ذرات باعث کاهش جریان و افت فشار آب در طبقات بالا میشود. اگر فشار آب کمتر از حد مطلوب شده باشد، یکی از اولین کارهایی که باید انجام بدهید بررسی وضعیت فیلتر و تعویض آنها در صورت لزوم است.
نصب منبع آب روی پشت‌بام
اگر تعداد واحدهای مسکونی بیش از ظرفیتی باشد که پمپ از پس آبرسانی همه آنها برآید، فشار آب به درستی بین همه واحدها تقسیم نمی‌شود و احتمالاً گنجایش منبع هم جوابگو نخواهد بود. نصب منبع آب در پشت‌بام می‌تواند فشار را طبیعی و از طریق نیروی گرانش در طبقات بالا افزایش بدهد. در این روش باید آب را از شبکه شهری به مخزن پمپ کنید تا از آنجا با فشار مناسب وارد سیستم لوله کشی ساختمان شود.
اگر مخزن دومی دارید و مشکل افت فشار در طبقات بالا ساختمان پابرجاست، باید مخزن و لوله‌های ورودی آن را بررسی کنید. در برخی موارد لازم است مخزن بزرگتری تعبیه کنید تا در ساعات اوج مصرف، واحدی بی آب نماند. روش دیگر برای تقویت عملکرد این سیستم، اتصال مخزن به پمپ آب داخل واحد است تا فشاری حدود 2 بار به وجود بیاید، یا مخزن در ارتفاع یک و نیم متری از سطح بالاترین طبقه نصب شود تا فشار حداقل 1.5 بار حاصل بیاید.
استفاده از سیستم بوستر پمپ
یکی از راهکارها برای رفع مشکل فشار آب آپارتمان، استفاده از بوستر پمپ مرکزی است. این سیستم معمولاً در فضای موتورخانه یا محل مشاع نصب میشود و با تنظیم دقیق فشار و دبی، آب را یکنواخت به تمام طبقات می‌رساند. بسته به تعداد طبقات، متراژ ساختمان، میزان مصرف و شدت افت فشار، باید نوع و ظرفیت بوستر پمپ را مشخص کنید. بوستر پمپ‌هایی مانند بوستر پمپ هوشمند خانگی لئو LEO MAC550 برای مصارف خانگی مناسب هستند.
در مدل‌های پیشرفته‌تر مثل بوستر پمپ پنتاکس (Pentax) یک یا چند پمپ به یکدیگر لینک می‌شوند و می‌توانند مجهز به اینورتر هم باشند. در این مدل‌ها، با کنترل دور موتور مصرف برق کمتر میشود و پمپ‌ها تنها در صورت نیاز روشن یا خاموش شوند. این سیستم هم باعث رفع مشکل فشار آب در طبقات بالا میشود، هم از نوسانات فشار در ساعات اوج مصرف جلوگیری میکند.
نصب پمپ داخل واحد آپارتمان
اگر امکان نصب بوستر پمپ در ساختمان مرکزی مقدور نباشد یا افت فشار آب تنها در یک یا چند واحد خاص اتفاق بیفتد، استفاده از پمپ آب خانگی کم صدا در داخل واحد راهکار مقرون‌به‌صرفه و مفیدی خواهد بود.
این پمپ‌های کوچک معمولاً در ابتدای ورودی لوله آب سرد واحد نصب می‌شوند و وظیفه دارند فشار آب ورودی به واحد را افزایش بدهند. برای جلوگیری از سوختن پمپ در زمان‌هایی که آب قطع است، باید حتماً از کلید اتومات دیجیتال یا کنترل فشار استفاده کنید تا پمپ فقط هنگام باز شدن شیر آب روشن شود و در زمان بی‌آبی خاموش بماند.
البته این راهکار را باید با هماهنگی کامل مدیریت ساختمان انجام بدهید و نکات مربوط به صدا و لرزش دستگاه را هم رعایت کنید تا برای سایر ساکنین مزاحمتی ایجاد نشود. برای انتخاب پمپ آب خانگی کم صدا با توجه به نیاز دبی و متراژ خانه، پیشنهاد می‌کنیم نوشته راهنمای جامع و تخصصی انتخاب و خرید پمپ آب خانگی را مطالعه فرمائید.
جمع‌بندی
در واحدهای مسکونی، همه سیستم‌های آبی (از شیرآلات سرویس بهداشتی و سیفون گرفته تا ماشین لباسشویی) برای اینکه کارکرد درستی داشته باشند، سازگار با فشار حداکثر 10 بار ساخته می‌شوند. اگر فشار آب از حد معمول پایینتر بیاید، مشکل فشار آب در طبقات بالا باعث جریان ضعیف یا قطع شدن کلی آب خواهد شد.
راهکارهایی که در این راهنما بررسی کردیم، می‌توانند به رفع مشکل فشار آب آپارتمان کمک کنند. اغلب نصب پمپ داخل واحد یا تعبیه منبع در پشت‌بام، جزو گزینه‌های نهایی و کارآمد در این زمینه هستند. اگر با وجود همه این اقدامات هنوز به نتیجه نرسیده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید. ما با بررسی دقیق وضعیت ساختمان، راهکارهایی مخصوص شما برای ایجاد فشار آب پایدار در تمام واحدهای ساختمانی ارائه خواهیم داد.
سؤالات متداول حل مشکل فشار آب در طبقات بالا
- برای رفع مشکل فشار آب در طبقات بالا ساختمان چه باید کرد؟ برای رفع مشکل فشار آب در طبقات بالا باید از بوستر پمپ مرکزی یا پمپ داخل واحد استفاده کرد. انتخاب راهحل بستگی به میزان افت فشار و شرایط ساختمان دارد.
- بهترین سیستم حل مشکل فشار آب در طبقات بالا ساختمان چیست؟ بهترین سیستم برای حل مشکل فشار آب در طبقات بالا، نصب بوستر پمپ با کنترل دور (اینورتر) در موتورخانه ساختمان است. این سیستم فشار آب را بهصورت هوشمند و یکنواخت تنظیم میکند.
- چه زمانی باید پمپ آب یا دریچه تقویت فشار نصب کنیم؟ زمانی که فشار آب بهویژه در ساعات اوج مصرف پایین میآید یا آب به درستی به طبقات بالا نمیرسد، باید از پمپ آب یا دریچه تقویت فشار استفاده شود. بررسی فشار توسط متخصص قبل از نصب توصیه میشود.
- برای رفع مشکل فشار آب در واحد خودمان چه کنیم؟ برای رفع مشکل فشار آب در واحد خودمان میتوان یک پمپ کوچک با کلید اتوماتیک در ورودی آب نصب کرد. این کار بدون وابستگی به سیستم مرکزی فشار آب را در همان واحد تقویت میکند.
